به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از اقتصادنیوز، درحالی که گفته می شود مذاکرات احیای برجام به توافق نزدیک است، روسیه به شکل غیرمنتظره ای خواستار تضمین هایی شده است که بر اساس آن تحریم های ایالات متحده علیه این کشور، به همکاری مسکو با تهران آسیب نزند؛ درخواستی که از سوی برخی ناظران «گروگان گیری احیای برجام» به عنوان مهره بازی پوتین در جنگ اوکراین توصیف شده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفته که کشورش از آمریکا تضمین می خواهد که تحریم ها علیه مسکو بر توانایی این کشور برای همکاری با ایران پس از بازگرداندن توافق هسته ای 2015 تأثیری نخواهد گذاشت.
لاوروف گفت: «ما ضمانت نامه کتبی خواسته ایم... که روند کنونی آغاز شده توسط ایالات متحده به هیچ وجه به حق ما برای همکاری آزاد و کامل تجاری، اقتصادی و سرمایه گذاری و همکاری نظامی-فنی با دولت ایران لطمه نمی زند».
با این اوصاف به نظر می رسد، در نهایت جنگ در اروپا بر تلاش ها برای دستیابی به یک توافق نزدیک برای احیای برجام، بطور جدی تر سایه افکنده است.
تهران: درخواست روسیه، سازنده نیست
یک مقام بلندپایه ایرانی به رویترز گفت: درخواست روسیه برای تضمین کتبی آمریکا مبنی بر اینکه تحریم های مسکو به همکاری روسیه با ایران لطمه نمی زند، برای مذاکرات جاری "سازنده" نیست.
این مقام ایرانی در تهران گفت: «روس ها از دو روز پیش این خواسته را روی میز (در مذاکرات وین) گذاشته بودند. این درک وجود دارد که روسیه با تغییر موضع خود در مذاکرات وین می خواهد منافع خود را در جاهای دیگر تامین کند. اما این اقدام برای مذاکرات هسته ای وین سازنده نیست.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین المللی بحران، در پاسخ به این سوال که آیا تقاضای روسیه به مذاکرات 11 ماهه تهران و قدرت های جهانی آسیب می زند، گفت: «هنوز نه. اما تفکیک این دو بحران برای مدت طولانی تری غیرممکن است».
واعظ گفت: «ایالات متحده می تواند برای کارهای مربوط به انتقال مواد شکافت پذیر مازاد به روسیه معافیت هایی صادر کند. اما این نشانه ای است که ترکیب این دو موضوع آغاز شده است».
دو دیپلمات که یکی از آنها مستقیماً در مذاکرات شرکت نداشت، گفتند که چین نیز درخواست تضمین کتبی کرده است که شرکت هایش که در ایران تجارت می کنند تحت تأثیر تحریم های آمریکا قرار نخواهند گرفت.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، با درخواست ضمانت های کتبی آمریکا مبنی بر اینکه تحریم های غرب علیه روسیه به دلیل درگیری در اوکراین به همکاری این کشور با ایران لطمه نمی زند، گفت که این محدودیت ها به سدی برای توافق هسته ای ایران تبدیل شده است و به غرب هشدار داد که منافع ملی روسیه باید مورد توجه قرار گیرد.
لاوروف گفت که تحریم های روسیه به دلیل درگیری در اوکراین یک "مشکل" از دیدگاه مسکو ایجاد کرده است.
چنین خواسته هایی ممکن است تلاش ها برای امضای توافق هسته ای را در زمانی که توافق محتمل به نظر می رسید، پیچیده کند.
همه طرف های درگیر در مذاکرات وین روز جمعه گفتند که به دستیابی به توافق نزدیک شده اند.
امید به حل و فصل مسائل پادمانی
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در کنفرانس خبری مشترک با رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: «ما موافقت کرده ایم تا ۲۱ می اسناد مربوط به مسائل باقی مانده بین تهران و آژانس را در اختیار آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دهیم.
گروسی در کنفرانس خبری گفت: «بدون حل و فصل این مسائل (باقی مانده)، تلاش برای احیای برجام ممکن نیست.»
گروسی که پیش از بازگشت به وین روز شنبه با وزیر امور خارجه ایران نیز گفت وگو کرده بود، گفت: «هنوز مسائلی وجود دارد که ایران باید به آنها رسیدگی کند».
نکته مهم در مذاکرات این است که تهران خواهان بسته شدن موضوع آثار اورانیوم یافت شده اما اعلام نشده در ایران است. چندین مقام به رویترز گفته اند که قدرت های غربی می گویند که این موضوع جدایی از توافق است که آژانس بین المللی انرژی اتمی طرف آن نیست.
آژانس بین المللی انرژی اتمی به دنبال پاسخ هایی از ایران در مورد چگونگی رسیدن آثار اورانیوم به آنجا بوده است - موضوعی که اغلب از آن به عنوان «مسائل پادمانی برجسته» یاد می شود.
وال استریت ژورنال: موضع روسیه، مذاکرات را تهدید می کند
لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال از وین گزارش داد که «توافق هسته ای ایران با درخواست روسیه در مورد تحریم های اوکراین، تهدید می شود» و نوشت: درخواست های جدید روسیه، مذاکرات احیای برجام را تهدید می کند. این درخواست ها روز شنبه توسط سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در حالی مطرح شد که مقامات غربی و ایرانی گفتند که در آستانه دستیابی به توافق هستند. مقامات غربی گفته اند که خواهان توافق در مورد پرونده هسته ای در این هفته هستند.
مذاکره کنندگان ارشد قدرت های اروپایی روز جمعه وین را ترک کردند تا به پایتخت های خود بازگردند و منتظر بودند تا ایران و آمریکا برای حل اختلافات نهایی بین دو کشور تلاش کنند. این موارد دقیقاً شامل تحریم هایی بود که واشنگتن طی توافق احتمالی لغو می کند.
مقامات غربی درک می کنند که نقش ویژه روسیه در توافق هسته ای باید از تحریم ها محافظت شود؛ این شامل دریافت اورانیوم غنی شده از ایران و مبادله آن با کیک زرد، تلاش روسیه برای تبدیل تاسیسات هسته ای فردو ایران به مرکز تحقیقاتی و سایر اقدامات ویژه هسته ای مربوط به تاسیسات ایران است.
معنای واقعی اظهارات لاوروف و پیامدهای احتمالی
با این حال، به نظر می رسد که آقای لاوروف خواستار تضمین های بسیار گسترده تر است که می تواند خلأهای بزرگی را در تحریم های شدید مالی، اقتصادی و انرژی ایجاد کند که غرب در روزهای اخیر به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین اعمال کرده است.
بلافاصله پس از اظهارات لاوروف، مذاکره کننده ارشد روسیه در مذاکرات هسته ای، میخائیل اولیانوف، در توییتی نوشت که او سوالاتی را "برای اطمینان از همکاری آرام هسته ای غیرنظامی با ایران" با مذاکره کنندگان ارشد اروپایی مطرح کرده است. این نشان می دهد که خواسته های واقعی روسیه در مذاکرات محدودتر از آن چیزی است که آقای لاوروف پیشنهاد کرده بود.
یک دیپلمات غربی گفت که «اگر تضمین ها صرفاً مربوط به کاری باشد که روسیه در چارچوب توافق هسته ای احیا شده در ایران انجام می دهد، می توان آن را مدیریت کرد. اما اگر لاوروف بخواهد از این به عنوان راهی برای ایجاد یک حفره بزرگ در تحریم های کلی علیه روسیه استفاده کند، داستان متفاوت است».
یک مقام ایرانی گفت که هیئت ایرانی منتظر شفاف سازی از سوی مسکو است.
هنری روم، مدیر پوشش سیاست های کلان جهانی و ایران در گروه اوراسیا، گفت: «به نظر من، توافق همچنان محتمل تر از عدم توافق است. هم واشنگتن و هم تهران می خواهند این کار را انجام دهند. ایجاد اخلال توسط روسیه ممکن است در واقع این دو دشمن را برای دستیابی به راه حل های خلاقانه برای امضای قرارداد به هم نزدیک کند».
دو دیپلمات غربی گفتند که در هر صورت، اکنون به نظر می رسد که خواسته های روسیه مذاکراتی را در هفته آینده آغاز کند. دیپلمات های غربی مدعی اند که روسیه به طور کلی نقش سازنده ای در این مذاکرات ایفا کرده است و در برخی مواقع ایران را در خواسته های سرسختانه خود منعطف می کند و به تهران - گاهی علناً - فشار می آورد که مذاکرات طولانی نشود.
با این حال، مقامات ارشد غربی گفتند که در چند روز گذشته، با درگیری اوکراین در پس زمینه، مقامات روسیه در این مذاکرات تردید بیشتری داشتند و به همتایان خود گفتند که باید ایده های جدید را با مسکو بررسی کنند.
رفع احتمالی یکی از موانع
در حالی که به نظر می رسید مذاکرات در وین دوباره متوقف شده است، ممکن است یک مانع احتمالی برای احیای توافق هسته ای روز شنبه پس از سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران، برطرف شود.
آقای گروسی به تهران رفت تا به دنبال توافقی در مورد رسیدگی به تحقیقاتی باشد که آژانس سه سال است که در مورد مواد هسته ای اعلام نشده کشف شده در ایران انجام می دهد. تهران تحقیقات را متوقف کرده است و در وین برای بسته شدن پرونده ها به عنوان بخشی از احیای برجام تلاش کرده است، چیزی که آژانس و مقامات غربی از آن امتناع کردند.
آقای گروسی در یک کنفرانس مطبوعاتی در تهران گفت: «بنابراین به همین دلیل مهم است که امروز این تفاهم بین ما وجود داشته باشد، یعنی تفاهم برای همکاری با یکدیگر و کار بسیار جدی.
اعلامیه روسیه که می تواند ماه ها مذاکرات غیرمستقیم فشرده بین تهران و واشنگتن در وین را به هم بزند، اندکی پس از آن اعلام شد که تهران اعلام کرد که درباره نقشه راهی برای حل مسائل باقی مانده که می تواند به تضمین توافق هسته ای کمک کند، با ناظر هسته ای سازمان ملل به توافق رسیده است.
اگر ایران در تحریم جهانی علیه روسیه شرکت کند چه می شود؟
