کریستال ادرار چیست؟

ادرار حاوی تعداد زیادی ماده شیمیایی مختلف است .تحت برخی شرایط ، این مواد شیمیایی ممکن است در بلورهای نمکی جامد شوند که کریستال نامیده می شود.کریستال ها را می توان در ادرار افراد سالم یافت. بسیاری از انواع کریستال های ادرار نسبتاً بی ضرر هستند.ولی در برخی موارد ، کریستال های ادرار می توانند نشانگر یک بیماری زمینه ای جدی تر باشند. علائمی که نشان دهنده یک وضعیت جدی تر می تواند باشد شامل موارد زیر میباشد:

• همراهی با عفونت ادراری
• تب
• همراهی با سنگ کلیه
• درد شدید شکم
• وجود خون در ادرار
• وجود گلبول سفید درادرار
• زردی
• سوزش یا تکرر ادرار
• همراهی با عقب افتادگی ذهنی یا تشنج
• نوع و جنس کریستال

چرا کریستال های ادراری بوجود می آیند؟

کریستال ها حاصل رسوب املاح در ادرار به علت تغییر خواص حلالیت آن ها و نیز اشباع شدن ادرار از آن ها می باشد.دلایل تشکیل آن شامل موارد زیر است:

• افزایش و کاهش pH ادرار
• کم آبی و غلظت بالای املاح در ادرار
• عفونت ادراری
• سنگ کلیه و مثانه
• رژیم غذایی
• حرارت پایین نمونه ادرار
• مصرف برخی داروها

کریستال های ادراری با شکل، رنگ و با توجه به pH ادرار شناسایی میشوند. این کریستال ها ممکن است کوچک و بدون شکل خاص (آمورف) و یا بهم متصل باشند. کریستال های ادراری، باهم تشکیل توده میدهند و سنگ کلیه یا سنگ های ادراری را تشکیل میدهند.

انواع کریستال ادرار

حضور بلورهای کریستال در ادرار معمولا در طی آزمایش تجزیه ادرار تشخیص داده می شود. تنها علامت قابل مشاهده ای که ممکن است متوجه آن شوید، کدر شدن رنگ ادرار است. با این حال، برخی از انواع کریستال ها بدون میکروسکوپ قابل مشاهده نمی باشند. کلیه ها برای فیلتر کردن مواد زائد بدن و مایعات اضافی مورد نیاز هستند. این اندام ها مسئول تنظیم نمک، میزان اسید ادرار و سایر مواد معدنی در ادرار می باشند. اگر مشکلات کلیوی دارید یا ادرارتان بیش از حد متمرکز است، ممکن است آزمایش ادرار نشان دهد که میزان کریستال در ادرار بیش از حد است.

بعضی از دلایل ساده حضور بلورهای کرستالی در ادرار، کمبود آب و یا اثر جانبی داروها می باشند. در این موارد، نوشیدن آب بیشتر می تواند به بازگشت ادرار به رنگ طبیعی و مواد معدنی کمک کند. اگر تعداد انگشت شماری از موادی کریستال مانند در ادرار وجود داشته باشد، احتمالا عفونت ادراری، سنگ کلیه یا نارسایی کلیه دارید. در موارد جدی تر، تشخیص علت اصلی ادراری که حاوی مواد کریستالی است، بسیار مهم است.

کریستالهای اسید اوریکی

بلورهای اسید اوریک می توانند انواع مختلفی از اشکال داشته باشند: چهارگوش، بشقاب مانند یا الماس.آنها را می توان در ادرار طبیعی مشاهده کرد .شایعترین علت آن کم آبی میباشد.هم چنین اسیدی بودن ادرار و رژیم غذایی سرشار از پروتئین نیز باعث افزایش اسید اوریک در ادرار می شود .آنها همچنین می توانند در اثر سنگ کلیه ، نقرس ، یا شکستن سلولی در شیمی درمانی یا سندرم لیز تومور ایجاد شوند .علائم سنگ کلیه شامل خون در ادرار ، درد شدید شکمی ، پهلو یا درد کشاله ران است. علائم نقرس می تواند شامل درد و سوزش ، سفتی و تورم در مفصل باشد.در کودکانی که اختلال تکاملی یا خودآزاری یا تشنجات مکرر دارن وجود اسید اوریک فراوان در در ادرار میتواند نشانه سندرم لیش نیهان باشد.

کریستالهای اورات آموفوس

گرانولهای زرد یا صورتی نارنجی هستند که در ادرار اسیدی و در شرایط کم آبی در ادرار دیده میشوند .کریستالهای اورات آمورفوس یا اورات بی شکل عامل ایجاد لکه های صورتی نارنجی درپوشک نوزادان و کودکان در شرایط کم آبی هستند.هم جنین در صورت نگهداری نمونه ادرار در محیط سرد نیز تشکیل میشود.

کریستال های اگزالات کلسیم

بلورهای اگزالات کلسیم دمبل یا پاکت شکل می باشند. آنها بی رنگ هستند و در ادرار سالم یافت می شوند.اگر همراه با گلبول قرمز در ادرار باشد میتواند ردپایی از سنگ کلیه باشد.مصرف بالای اگزالات از طریق غذا مانند اسفناج ،چغندر ،کاکائو،توت فرنگی،آجیل جات،ریواس و.... منجر به تشکیل کریستالهای اگزالات کلسیم در ادرار میشود.کریستالهای اگزالات درادرار اسیدی نیز وجود دارد.هم چنین کریستالهای اگزالات کلسیم در مسمومیت با ضدیخ یا اتیلن گلیکول به وفور در ادرار تشکیل میشود.

کریستال های فسفات کلسیم

کریستال های فسفات کلسیم بی رنگ هستند و ممکن است مانند ستاره یا سوزن مانند باشند.برخلاف کریستالهای اگزالات کلسیم آنها اغلب در ادرار قلیایی ظاهر می شوند ، اگرچه در ادرار طبیعی نیز وجود دارد.ادرار قلیایی در گیاه خواران،در عفونت ادراری با بعضی از انواع میکربها و در بعضی از بیماران کلیوی نادر که قادر به دفع اسید خون از ادرار نیستند دیده میشود .بعضی از سنگهای کلیه نیز از جنس فسفات کلسیم هستند.

کریستالهای کربنات کلسیم

بلورهای کربنات کلسیم دیسک های گرد و بزرگ با سطوح صاف هستند. آنها اغلب یک رنگ زرد یا قهوه ای روشن هستند. کریستال های کربنات کلسیم در افرادی که مکمل های کلسیم دریافت میکنند دیده میشود و میتواند با احتمال بیشتر برای تشکیل سنگ کلیه همراه باشد.اگر در ادرار کریستالهای کربنات کلسیم وجود دارد ، پزشک ممکن است به جای مکمل ها ، کلسیم را از طریق روش های دیگر مانند اضافه کردن لبنیات بیشتر به رژیم غذایی جایگزین کند.

کریستال های فسفاتی مانند فسفات آمونیوم منیزیم (استرویت) یا تریپل فسفات یا فسفات آمورفوس

بلورهای فسفات آمونیوم منیزیم اغلب مستطیلی و به شکل تابوت هستند. بی رنگ هستند. آنها در ادرار سالم (بخصوص در ادرار قلیایی)به وفور یافت میشوند .ولی اگردر ادرار گلبول سفید وجود داشته باشد باید ادرار از نظر عفونت ادراری بخصوص با میکرب پروتئوس و هم چنین وجود سنگهای عفونی کلیه بررسی شود.

کریستالهای بیلی روبین

نشانگر تخریب گلبولهای قرمز یا بیماری کبدی است.بلورهای بیلی روبین ظاهری دانه ای سوزنی دارند و غالباً بسیار کوچک و به رنگ زرد هستند. مقادیر زیاد کریستالهای بیلی روبین یا بیلی روبین در ادرار شما می تواند نشان دهنده بیماری کبد یا عملکرد ضعیف کبد باشد. علائم دیگر ممکن است شامل تهوع ، درد ، استفراغ ، زردی و تب باشد.

کریستال کلسترول

بلورهای کلسترول اغلب مانند مستطیل های بلند و شفاف با گوشه های واضح هستند. در افرار طبیعی بندرت دیده میشود و اکثرا در بیمارانی که دفع پروتیین دارند دیده میشود.

کریستال سیستین

وجود آن در ادرار همیشه غیر طبیعی است.سیستین یک اسید آمینه است و می تواند باعث بلورهای ادرار و سنگ کلیه شود. سنگ کلیه ناشی از اسید سیستین معمولاً از سایر سنگ کلیه ها بزرگتر است. این یک بیماری نادر و اغلب ژنتیکی است.

به شرایطی که باعث اتصال سیستین به یکدیگر و تشکیل کریستال ها می شود، سیستینوریا گفته می شود. کریستال ها ، هنگامی که در ادرار یافت می شوند ، اغلب مانند شش گوش شکل می گیرند و ممکن است بی رنگ باشند. این بیماران مستعد سنگ سازی های مکرر بوده و نیاز به درمان برای تمام طول عمر خود دارند.

کریستال لوسین

این کریستال نیز جزو کریستالهای غیرطبیعی در ادرار است.این بلورها دیسک های قهوه ای زرد با حلقه های متحرک مانند یک تنه درخت هستند. بلورهای لوسین به طور معمول در ادرار سالم یافت نمی شوند. آنها در ادرار اسیدی یافت می شوند. آنها معمولاً علامت بیماری شدید کبدی هستند.درمان شامل بهبود عملکرد کبد است.

کریستال تیروزین

یکی دیگر از کریستاهای غیر طبیعی در ادرار است.بلورهای تیروزین بی رنگ و سوزن مانند هستند. غالباً در ادرارهای اسیدی دیده می شوند و ممکن است در اثر اختلالات متابولیک مانند بیماری کبد یا بیماری ژنتیکی تیروزینمی ایجاد شود.

کریستالهای ناشی از مصرف داروها

مصرف بعضی از داروها میتواند به طور موقت ایجاد کریستال در ادرار بکند.ایندیناویر یک داروی است که برای درمان ایدزاستفاده می شود. این می تواند باعث ایجاد بلورها در ادرار شود. کریستال های ایندیناویر ممکن است شبیه به خاموشی ، صفحات مستطیلی یا فن باشد. علائم دیگر کریستال های ایندیناویر ممکن است شامل درد کمر یا پهلو باشد.داروی دیگر مانند آسیکلویر ،بعضی از انواع چرک خشک کن ها،بعضی از انواع ادرارآورها نیز شامل این گروه میشوند.

درمان کریستال در ادرار

درمان کریستال ها ممکن است به دلیل شکل گیری آنها بستگی داشته باشد. تشخیص دقیق از طریق آزمایش ادرار امکانپذیر است. پس از آن پزشک روش درمان مناسب را ارائه خواهد کرد. برخی از روش های درمانی رایج شامل موارد زیر می شوند:

مدیریت pH ادرار برای درمان کریستال ادرار

مصرف غذاهای سرشار از اگزالات می تواند اسیدیته ادرار را افزایش دهد. از جمله خوراکی های سرشار از اگزالات می توان به قهوه، ماء الشعیر، شکلات، بادام زمینی، اسفناج، و سیب زمینی شیرین اشاره کرد.

نظارت بر میزان مصرف پروتئین برای درمان کریستال ادرار

غذاهای سرشار از پروتئین نباید به صورت منظم مصرف شوند. این غذاها حاوی مقدار زیادی پورین هستند که احتمال تشکیل کریستال ها را افزایش می دهد.

کاهش مصرف نمک برای درمان کریستال ادرار

غذاهای شور می توانند محتوای کلسیم موجود در ادرار را افزایش دهند و آن را هرچه بیشتر اسیدی سازند. از این رو، باید میزان مصرف آنها را برای پرهیز از تشکیل کریستال ها در ادرار کاهش داد.

تامین آب مورد نیاز بدن برای درمان کریستال ادرار

برای تامین آب مورد نیاز بدن می توانید نوشیدن هشت لیوان آب در روز را مد نظر قرار دهید تا از تشکیل کریستال ها در ادرار نیز پیشگیری شود.

مضرات نگه داشتن ادرار چیست؟