منظور از توکن سازی چیست؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز ،

۱. توکن سازی چیست ؟

فرآیند تبدیل اشیاء به دارایی های دیجیتال را توکن سازی (Tokenization) می گویند. فرض کنید که یک مرزعه به ارزش یک میلیون دلار دارید و ناگهان نیاز مالی شدید پیدا می کنید. اولین راه کاری که وجود دارد این است که به صورت سنتی به یک مشاور املاک مراجعه کرده و فرم های مربوط را پر کنید و متتظر پیشنهادات بمانید و در نهایت معامله را انجام دهید. اما اگر نیاز مالی تان کمتر از یک میلیون دلار باشد و شما بخواهید بخش عمده ای از مزرعه را نگهدارید چطور؟ تصور کنید یک میلیون توکن مثلاً با نماد COW به صورت دیجیتالی منتشر کرده و هر واحد از این توکن ارزشی برابر با یک درصد از دارایی شما دارد. یا اصلا هر مقدار دیگری، فقط کافی است هر توکن بیانگر سهم مشخصی از دارایی (که در اینجا مزرعه تان است) باشد.

اگر به لحاظ فنی بخواهیم توضیح دهیم، در واقع شما الگوریتمی را طراحی کردید که می تواند به عنوان یک قرارداد هوشمند بر روی یک بلاک چین اجرا گردد. این الگوریتم تمام ویژگی های توکن آینده شما را من جمله ارزش، تعداد و اسم آن را تعریف می کند. حالا چطور این توکن های COW را از آنجا خارج کنیم تا در صرافی های مختلف به راحتی قابل خرید و فروش باشند. برای این کار نیاز به پلتفرمی داریم که قراردادهای هوشمند را پشتیبانی کند. پلتفرم اتریوم (ETH) می تواند بهترین انتخاب باشد. برای اینکه از بحث دور نشویم به جزئیات بیشتری در رابطه با چگونگی ساخت توکن ها نمی پردازیم و تنها به بیان اینکه شما به یک پلتفرم قرارداد هوشمند، ویرایشگر متن و یک آدرس کیف پول اتریوم نیاز دارید اکتفا می کنیم.

۲. آیا توکن سازی مفهوم جدیدی است؟

خیر. ولی تغییراتی نسبت به مفهوم های قدیمی تر دارد.

مفهوم securitization (تبدیل دارایی به اوراق بهادار) نوع کلی تر و بسیار قدیمی تر از توکن سازی است و قبل از به وجود آمدن رمزارزها نیز کاربرد داشته.

طی این فرآیند، انواع تعهدات بدهی های قراردادی (contractual debt obligation) مثل وام مسکن، وام خودرو یا بدهی کارت اعتباری با یکدیگر تجمیع شده و منابع درآمدی مرتبط با این بدهی ها به صورت اوراق بهادار به سرمایه گذاران فروخته می شود. این اوراق بهادر می توانند به صورت اوراق قرضه، گواهی انتقالی قرضه (pass-through securities) یا وثیقه تعهدات بدهی (collateralized debt obligations) باشند.

شواهد زیادی وجود دارد که همین روش های مالی securitization دلیل به وجود آمدن بحران مالی بزرگ سال ۲۰۰۸ بودند.

بنابراین می توان گفت که ایده اصلی تبدیل کردن دارایی های مختلف به اوراق بهادارد موضوع جدیدی نیست ولی مفاهیم قدیمی، پیامدهای منفی متعددی را به همراه داشته اند.

۳. توکن سازی و Securitization چه تفاوتی دارند؟

به طور کلی می توان گفت اصلی ترین تفاوت این دو مفهوم، وجود فناوری بلاک چین است. البته برای درک بهتر این تفاوت، باید ابتدا تعریف دقیقی از مفهوم «توکن» ارائه دهیم و این عبارت نیز مانند دیگر عبارت های پرکاربرد در دنیای کریپتو، تعریف واحدی ندارد.

در ساده ترین حالت، می توان گفت که توکن نوعی نمایش (representation) برای یک دارایی یا ابزار (utility) خاص است. برای درک بهتر این تعریف، باید با سه نوع توکن پرکاربرد آشنا شوید:

توکن های ارزی (currency token)

توکن های ارزی ساده ترین حالت توکن ها هستند. بیت کوین، معروف ترین توکن ارزی موجود است. این نوع توکن ها روی بلاک چین اختصاصی و مستقل خود ایجاد می شوند و ارزششان هیچ نوع وابستگی ای به دارایی های مختلف ندارد بلکه بر اساس مکانیزم توزیع شان مشخص می شود.

همانطور که از نام این نوع توکن ها مشخص است، توکن های ارزی برای خرید، فروش و تبادل استفاده می شوند و کاربردشان دقیقا مشابه ارزهای سنتی است. مثلاً می توانید هزینه پیتزا یا قهوه یا هر کالای دیگری را به جای دلار، با بیت کوین پرداخت کنید.

توکن های ابزاری (utility tokens)

دارندگان توکن های ابزاری، در واقع پولی را به استارتاپ یا کسب وکار جدیدی پرداخت می کند و از آن تعهد می گیرند که در آینده صاحب بخشی از محصولش خواهند بود. به این ترتیب، خریداران توکن نوعی سرمایه گذاری انجام می دهند و استارتاپ نیز سرمایه کافی برای ساخت محصول واقعی را خواهد داشت.

(Basic Attention Token (BAT یکی از بهترین نمونه های توکن های ابزاری است؛ ابزاری که قصد دارد آینده تبلیغات دیجیتال را بهبود دهد. مکانیزم کار BAT به این صورت است:

شرکت هایی که می خواهند محصول خود را تبلیغ کنند، با استفاده از توکن BAT، فضای تبلیغاتی برای محصولشان می خرند. توکن های پرداخت شده، با نسبت مشخصی بین ناشرها (سایت هایی که تبلیغ را نشان می دهند) و بازدیدکنندگان (کاربران سایت های ناشر) تقسیم می شوند. به این ترتیب، ناشر و کاربر در ازای نمایش و مشاهده تبلیغات شرکت ها، درآمد کسب می کنند.

توکن های ابزاری برای سرمایه گذاری طراحی نشده اند ولی اغلب مواقع می بینیم که افراد چنین برخوردی را با این توکن ها دارند و با امید افزایش قیمت در آینده، آن ها را خریداری می کنند.

توکن های بهادار (security tokens)

نوع سوم توکن ها، یعنی توکن های بهادار، در واقع نوعی سرمایه گذاری به حساب می آیند. تعریف این نوع توکن ها بسیار ساده است. کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) ایالات متحده از سال ۱۹۴۶ از روشی به نام «آزمون هاوی» برای تعیین بهادار بودن دارایی های مختلف استفاده کرده و این آزمون در مورد رمزارزها نیز صدق می کند.

وقتی با توکن جدیدی برخورد می کنید، کافی است این پرسش ها را از خود بپرسید: آیا این توکن نوعی سرمایه گذاری به حساب می آید؟ آیا انتظار سود از آن می رود؟ آیا سود به دست آمده، حاصل تلاش شخص دیگری است و من در آن نقشی ندارم؟ اگر جواب همه این پرسش ها مثبت بود، توکن موردنظر، یک توکن بهادار است.

توکنی که برای مزرعه ایجاد کردیم را به خاطر دارید؟ اسم آن را COW گذاشتیم. می توانیم آزمون هاوی را در مورد این توکن اجرا کنیم.

این توکن به عنوان فرصتی برای سرمایه گذاری فروخته می شود. سرمایه گذارها انتظار دارند که صاحب مزرعه، آن را مدیریت کند و کسب وکار سودآوری داشته باشد. اگر سرمایه گذارها انتظار دریافت سود نداشته باشند، دلیلی برای مشارکت ندارند. بنابراین می توان دید که توکن COW، نوعی توکن بهادار است.

به طور خلاصه می توان گفت که توکن های بهادار می توانند در مورد هر نوع دارایی قابل انتقال و قابل تعویضی استفاده شوند. این نوع توکن ها نیاز به مقاله سفید و جزئیات فنی ندارند و در عمل سهام های دیجیتالی هستند و نیازی به بلاک چین اختصاصی ندارند.

۴. چه نیازی به بلاک چین وجود دارد؟

دلیل اصلی استفاده از بلاک چین این است که باعث افزایش شفافیت در فرآیند توکن سازی می شود.

اجازه دهید به همان مثال قبلی ادامه دهیم. تمام تراکنش هایی که به وسیله توکن های COW انجام می شوند، روی بلاک چین اتریوم ثبت خواهند شد زیرا همانطور که گفتیم، COW نوعی توکن ERC-20 است و به همین دلیل قابلیت تغییر ندارد (immutable) و هیچ کس نمی تواند در آن تقلب کند. به عبارت دیگر، حقوق و مسئولیت های قانونی دارنده توکن و صاحب مزرعه به طور کاملاً شفاف مشخص هستند و توکن COW این مسئولیت ها و حقوق را نشان می دهد.

علاوه بر آن، بلاک چین باعث کاهش چشم گیر هزینه توکن سازی می شود زیرا نیازی به پرداخت هزینه به واسطه ها و انجام کارهای اداری نیست. قرارداد هوشمند جایگزین تمام آن ها می شود. در نتیجه، هزینه های اداری و مدیریتی برای خرید و فروش توکن تقریبا صفر می شود.

همچنین، می توان توکن های COW را به صورت شبانه روزی و در هر جایی از جهان خرید و فروش کرد.

مزیت دیگر نیز این است که چندین نفر می توانند به صورت مشارکتی، صاحب یک دارایی واقعی باشند و به این ترتیب، سرمایه گذارها قابلیت تنوع بخشیدن به پورتفلیوی خود را دارند. به این روش، مالکیت کسری (fractional ownership) گفته می شود. برای نمونه در حال حاضر هر سهم آمازون ۱۸۰۰ دلار قیمت دارد و امکان خرید کمتر از یک سهم نیز وجود ندارد ولی با کمک توکن سازی می توان حتی یک چهارم یا یک هشتم سهم را نیز تبادل کرد.

وقتی دارایی های مختلف توکن سازی شوند (به ویژه دارایی هایی که قابلیت نقدشوندگی بالایی دارند مثل آثار هنری)، افراد بیشتری به آن ها دسترسی خواهند داشت. در نتیجه، صاحب دارایی مجبور نخواهد شد برای اینکه دارایی اش به فروش برسد، قیمت آن را کاهش دهد (پدیده ای که liquidity discount نامیده می شود) و می تواند پول بیشتری به دست آورد. در مقابل، افراد عادی نیز فرصت های سرمایه گذاری بیشتی به دست می آورند.

به عبارت دیگر، اینکه کسی بتواند ۳۰ دلار روی یک پروژه ۳۰ میلیون دلاری سرمایه گذاری کند، فرصت های متعددی به وجود می آورد و حجم تراکنش های انجام شده در سراسر جهان را بالا می برد. در حال حاضر، ۲۴۰۰ هزار میلیارد دلار سرمایه گذاری خصوصی در آمریکا انجام می شود و «اقتصاد توکنی» می تواند فرصتی به این بزرگی را در اختیار افراد قرار دهد.

۵. توکن سازی چه ایرادهایی دارد؟

تنظیم و اعمال قوانین برای توکن سازی کار سختی است. این توکن ها باید قوانین مختلفی را رعایت کنند و تضمین این موضوع، اصلاً ساده نیست. کشورها و مناطق مختلف حاضر نیستند به جای سازوکارهای ویژه (special-purpose vehicle؛ موجودیت های قانونی که ریسک سرمایه گذاری را برای شرکت ها کاهش می دهند) از قراردادهای هوشمند و بلاک چین استفاده کنند.

توکن و دارایی ای که برای آن صادر شده، باید ارتباطی جدایی ناپذیر داشته باشند. اما این موضوع در مورد توکن های دیجیتال توکن صادق نیست. برای نمونه، اگر گردباد یا سیل باعث تخریب شدن مرزعه شود، آنگاه توکن های COW بی ارزش خواهند شد و سرمایه گذاران پول خود را از دست می دهند. باید راهکاری قانونی و قابل اجرا برای محافظت از حقوق سرمایه گذار وجود داشته باشد.

تا کنون چند استارتاپ سعی کرده اند این مشکل را حل کنند. مثلا، پروتکلی برای استانداردسازی توکن ها ارائه شده که ادعا می کند از تأییدکننده روی بلاک چین (on-chain validator) برای تضمین رعایت شدن قوانین خاص هر منطقه کمک می گیرد. به عبارت دیگر، این پروتکل تمام قوانینی که هر کشور برای شناخت مشتری (KYC) و پولشویی (AML) تأیین کرده را چک می کند و از شرکت های مدیریت هویت دیجیتال برای انجام کار کمک می گیرد. تمام اقدام های لازم روی بلاک چین انجام می شوند. در نتیجه، معامله زمانی نهایی می شود که تمام قوانین رعایت شده باشند. موفقیت یا شکست این مدل هنوز مشخص نیست زیرا در شرایط واقعی پیاده سازی نشده است.

شرکت دیگری به نام Tokenized قصد دارد توکن هایی برای دارایی هایی واقعی روی بلاک چین Bitcoin SV ایجاد کند و تأکید دارد که محصولش تمام قوانین را رعایت می کند. این استارتاپ همچنین ادعا می کند که پلتفرمش به نهادهای قضایی اجازه صدور حکم دادگاهی می دهد و به این ترتیب امکان متوقف کردن قراردادهای هوشمند یا مصادره توکن های دیجیتال را به وجود می آورد. شاید این قابلیت ها برای نهادهای تنظیمی جالب باشند ولی هنوز هیچ چیز قطعی نیست.

۶. STO چیست؟

به طور کلی به فرآیند فروش توکن های بهاداری که از قوانین پیروی می کنند، STO گفته می شود. STO در واقع نوعی راهکار جذب سرمایه است که توکن سازی را تسهیل می کند.

مدل عرضه اولیه سکه (ICO) در سال های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ محبوبیت زیادی پیدا کرد و پروژه های متعددی شروع به فروش توکن های اختصاصی خود کردند. اغلب این پروژه ها به سرمایه گذاران وعده تحول و سود زیاد دادند. مدل ICO به قدری باز است که تقریباً هر کسی می تواند در آن مشارکت کند.

البته منطقی نیست که هر کسی بتواند با ارائه یک ایده خام و بدون پشتوانه، میلیون ها دلار سرمایه افراد عادی را به جیب بزند. به همین دلیل بود که سازمان بورس و اوراق بهادار (SEC) در این حوزه ورود کرد و انجام ICO پس از آن غیرقانونی شد. شرکت های صادرکننده توکن ها ادعا می کردند که توکن ابزاری می فروشند ولی SEC با اتکا به آزمون هاوی، این ادعاها را رد کرد.

در نهایت، SEC است که بهادار بودن یا نبودن انواع توکن های مختلف را مشخص می کند. طبق قوانین این سازمان، فقط بیت کوین و اتر هستند که توکن های بهادار به حساب نمی آیند زیرا مدل حاکمیتی غیرمتمرکزی دارند. سایر توکن ها در واقع توکن های بهاداری هستند که سعی می کنند خود را به عنوان توکن ابزاری جا بزنند. رعایت نشدن مسائل قانونی در مدل ICO تبعات زیادی به همراه داشت و گفته می شود که حدود ۸۰ درصد ICOهای انجام شده، کلاه برداری بوده اند.

اینجا بود که مدل عرضه توکن بهادار (STO) مطرح شد که شباهت هایی به ICO دارد ولی سخت گیری های قانونی آن به مراتب بیشتر هستند. STO به پشتوانه یک دارایی واقعی انجام می شود و برخلاف ICO، مشمول مالیات است. با این حال، هنوز چارچوب قانونی کاملی برای STO وجود ندارد و بسیاری از کشورها، از جمله چین، کره جنوبی و هند، اجرای آن (و خرید و فروش رمزارز) را ممنوع کرده اند.

بعضی کشورها نیز هنوز در رابطه با این موضوع تصمیم گیری نکرده اند. برای نمونه، کمیسیون بورس و اوراق بهادار تایلند معتقد است که توکن های مرتبط با دارایی های رمزی تایلندی نباید تا زمان تصمیم گیری قطعی در مورد این مسئله، به صورت بین المللی عرضه شوند.

در نهایت کشورهایی مثل استونی نیز وجود دارند که STO را به رسمیت می شناسند و به شرکت ها اجازه استفاده از این مدل را می دهند. در نتیجه، پلتفرمی به نام DX.Exchange در استونی به وجود آمده است که به افراد اجازه می دهد سهام شرکت های بورس Nasdaq (مثل اپل، تسلا و فیسبوک) را به صورت غیرمتسقیم و از طریق توکن های بهادار خریداری کنند.

۷. آیا اقتصاد توکنی به واقعیت تبدیل خواهد شد؟

همانطور که از مطالب بالا مشخص است، صنعت توکن سازی رو به رشد است.

شکی نیست که چارچوب های قانونی این صنعت نیاز به رشد و توسعه دارند و این موضوع در کشورهایی کلیدی مثل ایالات متحده، اهمیت بیشتری دارد ولی مشخص است که افراد زیادی پتانسیل واقعی توکن سازی را درک کرده اند. به عنوان مثال، شرکت ارنست اند یانگ (EY) به تازگی شروع به ایجاد توکن برای شراب، مرغ و تخم مرغ کرده و برای این کار از پلتفرم بلاک چین خودش استفاده می کند.

ماه گذشته بود که اتحادیه اروپا اعلام کرد، تبدیل کردن دارایی ها و اشیای فیزیکی به توکن های دیجیتال، می تواند اعتماد بین افراد را افزایش دهد. یکی از میلیاردهای روس نیز تأیید کرد قصد دارد توکنی برای یک فلز پالادیم ایجاد کند که فلزی بسیار کم یاب است.

بدون شک، زمانی که مشکلات قانونی مدل STO حل شود، اقتصاد توکنی اوج خواهد گرفت و بلاک چین نقشی اساسی در این رشد بازی خواهد کرد.