معرفی فیلم جن زیبا

شنبه، 26 تیر 1400 زمان مطالعه 7 دقیقه

جن زیبا فیلمی به کارگردانی بایرام فضلی و به تهیه‌کنندگی مهرداد فرید ژانری اجتماعی دارد و محصول سال ۱۳۹۶ است. فیلم جنجالی جن زیبا در اصفهان با حضور بازیگر معروف سینمای ترکیه نورگل یشیلچای و فرهاد اصلانی فیلم برداری شده است.

خلاصه داستان جن زیبا

فیلم داستان مردی به نام یدالله است که در یک آسایشگاه روانی بستری است و بعد از بهبودی نسبی، در همان آسایشگاه مشغول به کار خدماتی می شود. زنی به نام دلارام نیز در همین آسایشگاه حضور دارد و تحت مراقبت های شدید بوده و حتی گفته می شود که از شدت جنون یک نفر را کشته است. دلارام از آسایشگاه فرار کرده و تنها جایی که می تواند خود را پنهان کند در خانه یدالله است.

نکاتی درباره فیلم جن زیبا

در سالهای اخیر تولید فیلمهایی که در آنها از بازیگران غیرایرانی استفاده می شود و یا در خارج از ایران فیلمبرداری می شوند تاحدودی باب شده است. «جن زیبا» یکی از همین دسته فیلمهاست که نورگل یشیلچای، ستاره ی سینمای ترکیه نقش اصلی آن را ایفا کرده است. این که چنین فیلمهایی میتوانند گیشه ی موفقی داشته باشند یا خیر یک بحث است و اینکه کیفیت این دسته از فیلم ها تا چه اندازه قربانی ویترین های پرزرق وبرق شان می شود بحثی دیگر.«جن زیبا» روایت زندگی مردی تنهاست که پس از مرگ همسرش به اختلال روانی دچار شده و تحت درمان است؛ در همین حال او در یک بیمارستان روانی نیز کار می کند. ورود پنهانی زنی از بیماران همان بیمارستان به خانه ی مرد زندگی او را دستخوش تغییراتی می کند.فیلم به لحاظ اجرا ساختاری شسته رفته دارد. موقعیت اولیه ی داستان و ایده ی مرکزی آن نیز به خودی خود بد نیستند اما اشکالاتی در منطق روایت فیلمنامه باعث می شود این ایده ی اصلی به درستی به بار ننشیند و در حد یک تجربه گرایی شکست خورده باقی بماند. یکی از اصلیترین ضعف های فیلمنامه به شکل روایت آن مربوط می شود. فیلم مقدمه ی نسبتاً قابل قبول و به اندازه ای دارد و از ترسیم اضافات پرهیز می کند اما اشکال آن جایی ست که فصل فرار زن از بیمارستان و رخدادهای پس از آن را یک بار از زاویه ی دید یدالله (فرهاد اصلانی) میبینیم و سپس همه ی آن رویدادها را یک بار دیگر از زاویه ی دید زن (نورگل یشیلچای) مشاهده می کنیم؛ این درحالیست که در تکرار این الگوی دراماتیک ثابت نه اطلاعات جدیدی به مخاطب داده می شود و نه گره ای بر درام افکنده یا از آن گشوده می گردد. شروع رازآلود و به اندازه ی فیلم با این شیوه از روایت پردازی د رادامه ی روند درام لطمه میبیند و موقعیت با جان کندن به قصه تبدیل می شود. این تکرار روایت از دو زاویه ی دید مختلف، در فصل نهایی فیلم نیز دیده می شود که باز هم می توانست به شکلی خلاصه تر و ازطریق راویِ دانای کل روایت شود. شاید به همین جهت است که فیلمی که مقدمه چینی خوبی دارد با کمترین جذابیتی پیش می رود و به پایان می رسد.سوال دیگری که پیش می آید این است که آیا ظرف اولیه ی «جن زیبا» گنجایش یک اثر بلند سینمایی را داشته است؟ حقیقت این است که فیلم، فیلمنامه ی لاغری دارد. فیلمنامه ای که با بهره گیری از گریزهای زیاد، شاخ و برگهای اضافی، مکثهای طولانی و صحنه های تکراری به یک فیلم بلند تبدیل شده است. شاید اگر فیلمساز به این ایده ی خامِ ساکن بهتر میپرداخت و پاسخ بسیاری از ابهامات بی دلیل را در متن اثر می داد میتوانست کم ملاطی داستان را تاحدودی جبران کند اما در شرایط فعلی با فضا و روابط سرد و پوچ شخصیت هایی طرف هستیم که از بی مایگی داستان رنج می برند، داستانی که قطعا میتوانست در یک فیلم کوتاه بهتر عرض اندام کند. یکی دیگر از نقاط ضعف فیلم آن است که انگیزه و علت کنش های اصلی شخصیت هایش را تا پایان مشخص نمی کند و از طرفی فیلمساز آن قدر در ترسیم خلقیات و ارائه ی ویژگیهای اخلاقی آدم هایش خساست به خرج می دهد که این علل را با واکاوی و بررسی شکل شخصیتپردازی، گذشته ی شخصیت ها و موقعیتهایی که پشت سر گذاشتهاند نیز نمی توان دریافت. بنابراین نوعی عدم سنخیت میان رفتارها و تصمیماتِ شخصیت ها با هویت بیرونی تعریف شده شان به چشم می خورد که ملال آور است؛ بنحوی که تا پایان فیلم نیز مخاطب خود را از آدمهای آن دور میبیند و نمیتواند به دنیایشان وارد شود. شاید بتوان گفت فیلمساز تاحدودی به هدفش که خاکستری طرح کردن دو شخصیت اصلی اش باشد دست یافته است اما به شکلی عاریه ای و درنیامده.برخی از رویدادهای فیلم بسیار ساده انگارانه طرح شده اند و تأثیر منفی بر پیکره ی کلی داستان میگذارند. شاید یکی از اصلیترینِ این رویدادها، فرار زن از بیمارستان روانی به آن شکلِ خام دستانه و ورودش به خانه ی مرد باشد که با تمهید فکر نشده ای چون خراب بودن درب ورودی توجیه می شود. وقتی مقطع بروز بحران در فیلمنامه بر چنین محور سستی استوار گردد بدیهی ست که دیگر نقاط درام نیز منطقی به نظر نخواهند رسید و اساساً زنجیره ی علت و معلولی داستان در هم می شکند. این اتفاقات ساده انگارانه با رویدادهایی چون ورود شبانه ی یدالله و دلارام به پرورشگاه، خارج کردن کودک از آن جا، فراری دادن دلارام توسط یدالله و ... ادامه می یابد. این تکرار مکرر موقعیت ها و گرهافکنی ها و گره گشاییهای بدون مقدمه و بی منطق تهی بودن متن را به شکل مضاعفی نمایان می سازند و اثباتی بر این مدعایند که بایرام فضلی در تبدیل ایده ی خود به داستانی منسجم ناکام مانده است.احتمالاً فیلمساز خواستار دستیابی به لحنی خاص برای فیلمش بوده است، لحنی حاصل از ترکیب چند لحن مختلف. شاید به همین دلیل است که فیلم مدام تغییرلحن میدهد؛ تغییرلحنی که بیش از هرچیز آزاردهنده از آب درآمده و عملاً بی حاصل و بی نتیجه است. این چندپارگی در ژانر اثر هم دیده می شود. درواقع شالوده ی فیلم بر پایه ی اسلوبهایی از ژانری مشخص بنا نشده است و از طرفی هم مصالح کافی را برای جستوخیزهای مداومش از یک ژانر به ژانر دیگر ندارد.یک فیلم مجموعه ای از انتخاب های سازنده اش است بنابراین این که چرا فیلمسازی برای ایفای یکی از نقش های فیلمنامه اش به سراغ بازیگری خاص می رود به خود او مربوط است. اما مخاطب این اجازه را دارد که درباره ی آن انتخاب سوال کند و حالا پرسش نگارنده این است که انتخاب یک بازیگر غیرایرانی برای این نقش اساساً چه دلیلی داشته است؟ ایفای نقشی که دیالوگ ندارد کار دشواریست. بازیگر در چنین شرایطی باید بر حسهایش متکی باشد و بتواند بده بستان های درست درونی با بازیگر مقابلش برقرار کند. در چنین موقعیتی بازیگر باید هنگام ایفای نقش به چیزی جز همان نقش نیندیشد و خود را در اختیار آن قرار دهد. بنابراین نمی توان به صرف دیالوگ نداشتنِ نقش، یک بازیگر غیرایرانی را برای ایفای آن مناسب دانست. خرده ای به نقش آفرینی یشیلچای نمیگیرم که اتفاقاً او بازی درست و خوبی هم در مقابل فرهاد اصلانی ارائه داده اما این نقش دقیقاً چه مختصات و مشخصه هایی داشته است که فیلمساز یک بازیگر خارجی را برای ایفایش انتخاب کرده است؟ این سوالیست که دست کم برای من بدون پاسخ میماند.در انتها باید گفت «جن زیبا» از آن دسته فیلمهای شریفیست که ایده ی خوب اولیه شان در موقعیت سازی و قصه پردازی ناکام مانده و حضور بازیگری غیرایرانی هرگز نمی تواند کمکی به ارتقای سطح کیفی اش بکند، فیلمی که اذیت ات نمیکند اما در عین حال دلنشین هم نیست.

کارگردان فیلم جن زیبا

بایرام فضلی، فیلمبردار با سابقه سینمای ایران که دو فیلم تا به امروز کارگردانی کرده که اولی « باز هم سیب داری؟ » در سال 1385 و دیگری « جن زیبا » بوده است.