معرفی فیلم ردپای گرگ

ردپای گرگ در زمان اکرانش با بازخوردهای متفاوتی روبه رو شد. سه نقد زیر از سه زاویه دید متفاوت به فیلم مسعود کیمیایی می پردازند و نشان می دهند که آثار کارگردان قدیمی سینمای ایران در طول زمان همیشه واکنش برانگیز بوده اند. در زیر گزیده هایی از سه نقد مسعود فراستی، جواد طوسی و احمد بیگدلی آورده شده است. نقد مسعود فراستی از کتاب لذت نقد و دو نقد دیگر از کتاب «مجموعه مقالات در نقد و معرفی آثار مسعود کیمیایی؛ از خط قرمز تا فریاد» زاون قوکاسیان انتخاب شده اند.

مسعود فراستی:ردپای گرگ بعد از دندان مار، بهترین کار کیمیایی بعد از انقلاب، فیلم بدی است. ردپا با تمام ناتوانی ها و کژی هایش که بسیار است، یک حسن بزرگ دارد و آن صاحب و خالق داشتن است و نه بی صاحب و بی اصل و نسب بودن، همچون عمده محصولات سینمایی ما. این مهر خالق را بر خود داشتن، بزرگ ترین قوت فیلم است و مهم ترین ویژگی خاص خالقش و نیز بزرگ ترین ضعف و اشکال آن. چشم اسفندیار ردپای گرگ در همین مهر است و ردپا. همین است که اثر را از نخستین لحظه، محکوم به شکست کرده و محکوم به فنا و از آنجا که اثر آینه یی است از خالق خود، به ناچار تمام ناتوانی ها، بی اعتنایی ها، بی هنری های صاحب را باز می تاباند؛ خود مظلومانه سپر بلای صاحب می شود و به مسلخ می رود تا قربانی شود و فدایی او. خالق اثر، اما صحیح و سالم و مغرورانه، پا بر سر قربانی می گذارد و به اثر دیگری مشغول.ردپای گرگ بی مخاطب است و این برای یک فیلم – به عنوان هنر و رسانه یعنی پایان کلام. ذات نمایش، از جمله فیلم، در مخاطب آن است؛ مخاطبی هرچند محدود و خاص. ردپای گرگ حتی مخاطب خاص هم ندارد. مخاطبش فقط سازنده آن است و بس. طرفداران محدود فیلم نیز ادای خوش آمدن های گذشته خود را در می آورند و نه حال خود را چراکه سخت است و تلخ است قبول از دست دادن فیلمسازی محبوب، با دنیایی نوستالژیک و تلخ و عکس های یادگاری.ردپای گرگ دیگر حتی یک فیلم معمولی و سر و ته دار هم نیست. نه شروعی دارد، نه پایانی؛ نه وسطی و نه منطقی. هر جوری می شود تدوینش کرد و هر معنایی می شود برایش تراشید و به همه چیز می شود نسبتش داد، از بس که سردرگم است و مغشوش و منقطع.با این همه، فیلم یک لحظه خوب دارد و جاندار؛ یک لحظه سینمایی و مهردار. نگاه خیره رضا در زندان را می گویم و حرکت آرام دوربین را و ایست روی عکس یادگاری روی دیوار. جان گرفتن تک تک آدم ها در درون عکس و جان گرفتن عشق و دوستی و تنهایی کنونی رضا. همین یک لحظه زیبا می ارزد به بسیاری از محصولات امروزی فیلمفارسی و فیلم انتلکت سینمای ما و مهم تر اینکه کیمیایی اهل حضور است، نه حصول؛ از این و آن. او دنبال روز و مد روز نیست و مصرف روز. همین است که او را متمایز کرده و با وجود ردپاهای ضعیف بعد از انقلابش، همچنان فیلمساز متشخصی است و قابل احترام.

جواد طوسی:انسان اسطوره یی کیمیایی در پیش از انقلاب، روحیه یی مهاجم داشت. به همین دلیل، سید و قدرت در یاد و خاطره تماشاگر می مانند. اما قهرمان اسطوره یی بعد از انقلاب کیمیایی به تبع شرایط اجتماعی- سیاسی پیرامونش، خصایص ذاتی و فردی اش، دیگر آن روحیه تهاجم آمیز را ندارد و به انسانی درونی و کاملا آسیب پذیر بدل شده است. قهرمان این دوران کیمیایی، خودش نخستین کسی است که شیر بی یال واشکم بودنش را معترف می شود.کیمیایی آنقدر با خودش صادق است که با وجود آگاهی اش از ناخشنودی بیننده عادی و بد عادت کرده، قهرمان معاصرش را در اندازه های واقعی خود به تصویر می کشد. آدم های کیمیایی در این عصر برای آن دسته از تماشاگرانی که با بستر ذهنی و زاویه دید و مولفه های بصری این فیلمساز آشنایی عمیق و اصولی دارند، همچنان پرجاذبه و برای بقیه دافعه آمیز و ملال آور است. در حقیقت، موقعیت عریان انسان این زمانه کیمیایی می تواند ملموس یا کسالت بار باشد. وقتی رضا از همان اول دفتر، خودش را خلع سلاح می کند و پای عشق و رفاقت می ایستد و دلش را به آن عکس دسته جمعی یادگاری خوش می کند، سنگ بنای سینمای خاص و سهل و ممتنع کیمیایی را می گذاردکیمیایی بر اساس خصایص و وجود ظاهری و باطنی آدم هایش و حدود قابلیت های آنها در جهت معاصر بودن و همگامی با زمانه، دنیای شخصی اش را در بستری از کابوس و واقعیت بنا می کند. در این دنیای هذیانی، مرز میان خیال و واقعیت وجود ندارد. همه نشانه ها و تاکیدهای کیمیایی برای این بی حد و مرزی، هنرمندانه و زیبا هستند. از سیاه و سفید شدن تدریجی عکس یادگاری در فصل دربند تا نگاه عمیق رضا رو به دوربین در زمان دستگیری و دستبند زده شدنش در جاده. نگاه خشمگین او متوجه کیست؟ صادق خان یا طلعت یا هر دویشان؟ در شرایطی که شهر کاملا بر این غریب آشنا مسلط است و تنهایی اش را به رخ می کشد، دوربین همراه با او ارتباط پیوسته یی دارد. رضای خلع سلاح شده، در این حضور ناگزیرش در متن حادثه، باز نیاز خودش را به مسلح شدن احساس می کند. احساس عدم امنیت او در شرایطی است که به قول آن چاقوفروش کور، «حرف اولو پول میزنه نه رفاقت و غیرت». باز زخمی در درون و گریزی دیگر.

احمد بیگدلی: رضا همان است که بود، کاپشن نمی پوشد، کفش هایش قدیمی است و حالا دیگر از مد افتاده. اما خصایص باکره رضا را نمی توان کتمان کرد. نمی شود گفت قدیمی و از مد افتاده اند. این خصلت های بکر همان است که من دوست می دارم. همان است که تو طالبش هستی. همان است که ما را روی صندلی می نشاند تا ردپای گرگ مسعود را نه آقای کیمیایی را تماشا کنیم و از این همه غرور، عزت نفس و حیثیت پاکیزه آدم های مسعود و صداقت و صمیمیت خود مسعود کیمیایی را ببینیم و باور کنیم که از خلسه خاکستری دوره بد بیرون خواهیم آمد. این دوره، دوره زوال ارزش های میراثی است، اما کیمیایی وادارمان می کند پشت پنجره دلخواهش بنشینیم و رنگین روزگار خوش دیرین را که هنوز هم شدنی است تماشا کنیم. «بودن» این بن فعل ماضی بعید در داستان های کیمیایی شدنی است.

فرامرز قریبیان ،گلچهره سجادیه ،نیکی کریمی ،رضا حامدی خراسانی ،جلال مقدم ،سعید پیردوست ،امیرحسین خان شهری ،پروین فراهانی ،کامران باختر،فرزین ،مردوخ ،ذبیح اله ارشدی ،علیرضا ریاحی ،مرجان رضاخانی حسن ملکی

سایر عوامل فیلم ردپای گرگ

• کارگردان: مسعود کیمیایی
• تهیه کننده:مرتضی شایسته
• نویسنده: مسعود کیمیایی
• فیلمبردار:محمود کلاری
• تدوینگر: مهدی رجاییان
• موسیقی: فریبرز لاچیی