روستای ورکانه
ورکانه روستایی در استان همدان است که خانه هایی سنگی دارد و به روستای سنگی معروف است. لقب روستای رنسانسی ایران را نیز برای این روستا برگزیده اند چرا که خانه های این روستا به هنگام تابش نور به رنگ قهوه ای سوخته درمی آیند و گوشه ای از اروپا را در دوره رنسانس به تصویر می کشند.
گفته می شود ورکانه بیش از 400 سال قدمت دارد و شکل گیری آن از محله ای به نام درب مسجد آغاز شده است که قدمتش به اوایل دوره صفویه باز می گردد. کوچه های سنگفرش، خانه های سنگی و باغ های سرسبز بهانه های خوبی هستند تا بهترین لحظات را در این روستا برای گردشگران رقم بزنند. بد نیست بدانید این روستا یکی از 6 روستای گردشگری همدان است که نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به عنوان یکی از مناطق مهم گردشگری ایران شناخته می شود.
معنی نام روستای ورکانه
در زبان محلی از ور به معنی کنار و از کان به عنوان چشمه یاد می شود و گفته می شود نام این روستا نیز ترکیبی از این دو واژه به معنی قرار گرفتن در کنار آب است.
همچنین نقلی دیگر در خصوص نام این روستا وجود دارد که بیان می کند به دلیل اینکه در اطراف روستای ورکانه، معادن فراوان سنگ وجود دارد، نام آن از کلمه ورکان به معنی نزدیک به معدن برگرفته شده است.
تاریخچه و قدمت ورکانه
قدمت روستای ورکانه به بیش از ۴۰۰ سال قبل بازگشته و آنچه تاریخ بازگو می کند نشان دهنده این موضوع بوده که نخستین و قدیمی ترین محله آن، محله درب مسجد است و تاریخچه آن به اوایل دوره صفویه باز می گردد.
این روستا به دلیل واقع شدن در منطقه ای کوهستانی، از طبیعت و چشم انداز های زیبایی برخوردار بوده و همه روزه گردشگران بسیاری برای بازدید از این روستا به آن سفر می کنند.
اما نکته ای که به این روستا ویژگی منحصر به فرد بخشیده، نوع معماری آن است. روستای ورکانه، تمام از سنگ ساخته شده و ساختار زیبا و ویژه آن، دوره رنسانس را به تصویر می کشد.
با سفر به این روستا می توان به سال های بسیار دور سفر کرده و تجربه ای تکرار نشدنی کسب کرد.
روستای ورکانه به هنگام تابش نور به رنگ قهوه ای سوخته در می آید و گوشه ای از اروپا را در دوره رنسانس به تصویر می کشد. انتخاب این روستا به عنوان مقصد سفر و قدم زدن در کوچه های سنگفرش، که در دو طرف آن خانه های سنگی و باغ های سرسبز وجود دارد، بهترین لحظات را برای گردشگران به ارمغان می آورند.
روستای ورکانه یکی از ۶ روستای گردشگری همدان بشمار آمده که نام آن در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به عنوان یکی از مناطق بکر گردشگری ایران شناخته می شود.
معماری روستای سنگی ورکانه
وَرکانه از نظر کاربرد مصالح بومی و محلی و به خصوص سنگ، منحصر به فرد است و استفاده از سنگ در چهره و سیمای روستا خودنمایی می کند.
سنگ در پی، و ساخت دیوارهای باربر و دیوارهای محوطه و حیاط ها مورد استفاده قرار گرفته و بیشتر سنگ لاشه است که با ملات گل کار شده است. پهنای این دیوارهای سنگی در طبقه همکف به یک متر هم می رسد و تنها عامل اتصال در دیوارهای سنگی نیز استفاده از تیرهای چوبی است.
به نظر می رسد کاربرد سنگ به علت فراوانی این عنصر در روستا و موقعیت جغرافیایی و آب و هوای کوهستانی آن است زیرا سنگ مانع از نفوذ سریع سرما به داخل بنا می شود. همچنین؛ سختی و مقاومت آن در برابر تغییرات جوی و کمبود آجر و خشت در منطقه بوده است.
سنگ های لاشه که تمام کوچه های آن را احاطه کرده اند، زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه ای سوخته می شوند که گویی تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور می شود. نخستین و قدیمی ترین محله ورکانه، محله «درب مسجد» است.
نظام ارباب رعیتی در روستا
در روستای ورکانه مانند سایر روستاهای استان، ریش سفیدان جایگاه خاصی دارند و در زمان های قدیم نیز نظام تصمیم گیری و قدرت بر اساس ارباب رعیتی بوده است. در آن زمان نقی خان قراگوزلو، خان روستا بوده و بعد از او نیز دخترش ارباب و حاکم روستا شده است و در حال حاضر نیز بقایای اصطبلی که در دو کیلومتری جنوب روستا ساخته شده، هنوز هم وجود دارد. این اصطبل در سال های پیش از انقلاب به عنوان مرکز پرورش اسب دربار مطرح بوده و در حال حاضر نیز جزو آثار دیدنی روستا به شمار می رود.
کوچ عشایر در ورکانه
ورکانه در فصل های بهار و تابستان علاوه بر پذیرا بودن اقوام کوچنده و چادرنشین، گردشگران و مسافران زیادی را به خود جذب می کند و ییلاق های تخته سنگ و دریخان، باغ های گردو، سیب و بادام از محبوب ترین گزینه های یک سفر خانوادگی برای مردم همدان و سایر شهرهای دیگر محسوب می شود. روستای ورکانه در مسیر کوچ طوایف قزل یوسف، یارم طاقلو و ورکانی قرار دارد که هر سال از اواسط آبان ماه کوچ بهاره دارند. این طوایف بر اساس سنت های گذشته و ماهیت معیشتی به دنبال مراتع تازه، کوه ها و دره های بسیاری را پشت سر گذاشته، در میان بندها اتراق می کنند و پس از پایان فصل اعتدال، به قشلاق باز می گردند.
مکان های دیدنی و گردشگری روستای ورکانه
در روستای ورکانه، این نگین گردشگری همدان و اطراف آن دیدنی های زیادی برای بازدید گردشگران وجود دارد؛ در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
اصطبل پرورش اسب: اصطبل پرورش اسب در فاصله ۲ کیلومتری روستای ورکانه همدان قرار گرفته است. این اصطبل که تقریبا یک هزار و ۶۵۰ مترمربع وسعت دارد به دستور امیر تومان (یکی از حاکمان همدان) ساخته شد و عنوان محل پرورش اسب دربار مورد استفاده قرار می گرفت. اکنون این مکان به یکی از جاذبه های گردشگری این روستا تبدیل شده است.
قلعه مهری خانم: این قلعه قدیمی در فاصله ۱۰۰ متری جنوب ورکانه در بستر سرسبز کوهپایه و مشرف به این روستا قرار دارد. این قلعه که به ارباب روستا و فردی به نام مهری خانم تعلق داشته؛ دارای یک پلان چلیپایی و زیربنای ۳۳۰ مترمربع در دو طبقه است که مکانی تاریخی برای بازدید گردشگران به حساب می آید.
گورستان ورکانه: ویژگی جالب این گورستان که آن را از دیگر گورستان ها متمایز می کند عدم وجود هر گونه سنگ قبر در آن است. بنابراین بد نیست که در سفر به ورکانه از این گورستان هم دیدن کنید.
کوه ها و دره های اطراف روستا: در اطراف روستای ورکانه همدان کوه ها و دره های فراوانی با نام های یورد صفرخان، دره خان، تخته سنگ، جن دره و سوبلاغ و… برای علاقه مندان به کوه نوردی وجود دارد.
مسجد روستا: در ضلع جنوبی روستا یک مسجد با نمای ساده آجری وجود دارد که درون آن یک محراب کوچک با کاشی کاری های ظریف و وضو خانه دیده می شود. بازدید از این مسجد زیبا نیز خالی از لطف نیست.
آرامگاه امامزاده غیب: این آرامگاه در میان مردم روستا از ارزش و احترام بسیار زیادی برخوردار است. آرمگاه امامزاده غیب در محله درب مسجد، قدیمی ترین محله این روستا واقع شده است.
طبیعت زیبای ورکانه: عبور رودخانه ها و جوی ها از کوچه باغ های این روستا، درختان زردآلو، سیب، انگور و … در این مسیر، کوه ها و دره های اطراف روستا و طبیعت سبز و بکر، خود نیز از جاذبه های گردشگری این روستا محسوب می شوند.
زادگاه اسب ایرانی
به جرات می توان محرومه مری لیلی قراگزلو را مادر اصیل اسب ایرانی دانست که زادگاهش روستای ورکانه همدان است. همچنین این نکته قابل توجه است که خواستگاه اسب اصیل ایران از منطقه ورکانه همدان بوده است و ضمن اینکه تربیت و پرورش نسلی از اندیشمندان و فرهیختگان این منطقه مدیون مرحومه مری لیلی و مادرش است.
غذاهای محلی روستای ورکانه همدان
غذاهای محلی روستا مشتمل بر آبگوشت، انواع کباب و انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو و ترخینه میباشد .
مسیر رسیدن به روستای ورکانه
مسیر رسیدن به روستای ورکانه از همدان، در ابتدا انتخاب جاده همدان به ملایر و سپس محوریست که از این جاده منشعب می شود. پس از عبور از سد اکباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی آباد از طریق جاده ورکانه به روستای ورکانه خواهید رسید . محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم اندازهای زیبایی است که می تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود .
بهترین فصل سفر به روستای ورکانه
بهترین زمان برای سفر به ورکانه اواسط بهار تا پایان تابستان است چرا که آب و هوای معتدلی بر منطقه حاکم می شود.
بهار و تابستان: با گرم شدن هوا، ورکانه آب و هوای معتدلی پیدا می کند و سرسبزی باغ ها چهره ی این روستا را زیباتر جلوه می دهند.
پاییز و زمستان: در فصول سرد، سرمای سختی به ورکانه می آید اما علاقه مندان به طبیعت برای دیدن هزار رنگ پاییز و برف زیبای زمستانی باز هم، ورکانه را به عنوان مقصد
معرفی روستای قدیمی و امن کندلوس در شمال ایران
