قرص اسپیرونولاکتون ( قرص Spironolactone ) یک دیورتیک ضعیف پتاسیم (قرص آب) است که مانع از جذب بیش از حد سدیم و کاهش سطح پتاسیم می شود. قرص اسپیرونولاکتون برای تشخیص یا درمان بیماری که در آن آلدوسترون به مقدار بیش از حد در بدن وجود دارد استفاده می شود. آلدوسترون یک هورمون تولید شده توسط غدد آدرنال است که نمک و آب بدن شما را تنظیم می کند. قرص اسپیررونولاکتون همچنین در افرادی که دارای نارسایی احتقانی قلب، سیروز کبد یا اختلال کلیوی به نام سندرم نفروتیک هستند، استفاده می شود. این دارو همچنین برای درمان یا پیشگیری از هیپوکالمی (سطح پتاسیم کم خون) و ادم استفاده می شود.
چرا قرص اسپیرونولاکتون تجویز می شود؟
اسپیرونولاکتون برای درمان برخی از بیماران مبتلا به هیپرگالدستونیسم (بدن آلودسترون، هورمون طبیعی، به مقدار زیاد تولید می کند) استفاده می شود. سطح پتاسیم کم نارسایی قلبی؛ و در بیماران مبتلا به ادم (احتباس مایع) ناشی از شرایط مختلف، از جمله بیماری کبد یا بیماری کلیوی. همچنین برای درمان فشار خون بالا به تنهایی یا با داروهای دیگر استفاده می شود. اسپیرونولاکتون در یک کلاس از داروها به نام آنتاگونیست های گیرنده آلدوسترون قرار دارد. این دارو باعث می شود کلیه ها آب و سدیم ناخواسته را از بدن به وسیله ادرار خارج کند و باعث کاهش پتاسیم در بدن می شود.
فشار خون بالا یک بیماری شایع است و زمانی که درمان نمی شود، می تواند باعث آسیب مغزی، قلبی، رگ های خونی، کلیه ها و سایر قسمت های بدن شود. آسیب به این اندام ممکن است باعث بیماری قلبی، حمله قلبی، نارسایی قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، از دست دادن بینایی و مشکلات دیگر شود. علاوه بر مصرف دارو، تغییرات شیوه زندگی نیز به کنترل فشار خون کمک می کند. این تغییرات عبارتند از خوردن رژیم غذایی کم چربی و کم نمک، حفظ وزن سالم، تمرین حداقل 30 دقیقه در روز، عدم مصرف سیگار و استفاده از الکل به مقدار متوسط.
عامل بروز جوش
عوامل مختلفی میتوانند باعث بروز جوش صورت شوند، مثلا پوستهای چرب به طور بالقوه استعداد بیشتری برای جوش زدن دارند زیرا پاتوژنهای بیشتری بر روی چنین پوستهایی رشد میکنند. عوامل ژنتیکی نیز در جوش زدن پوست بیتاثیر نیستند و گاهی افراد به طور ارثی مستعد جوش زدن هستند.
اختلالات هورمونی نیز میتوانند باعث بروز آکنه شوند. سایر عوامل ایجاد آکنه نیز شامل جنسیت، تغذیه، استرس، عوامل محیطی، عدم رعایت بهداشت و مراقبتهای پوستی، سیگار کشیدن و ... است.
اما جوش زدن در سنین نوجوانی و در حین دوره بلوغ امری کاملا طبیعی است که به دلیل عدم تعادل و دگرگونیهای هورمونی بدن رخ میدهد. شدت و میزان جوش زدن در افراد مختلف در این مرحله متفاوت است اما معمولا گذرا بوده و پس از گذشت مدتی به طور طبیعی کاهش و پایان مییابد.
بروز آکنه یا جوش زدن در بزرگسالی
تقریبا اغلب افراد در دوران نوجوانی و بلوغ آکنه را تجربه کردهاند. اما گاهی این مشکل تا سنین بالاتر نیز ادامه پیدا میکند و در صورت عدم درمان و مراقبت و دستکاری جوشها، جای آن روی پوست باقی میماند. افرادی که دچار جوشهای بزرگسالی میشوند باید روند درمانی متفاوتی را نسبت به جوشهای دوره بلوغ طی کنند و این نوع آکنهها معمولا به درمانهای رایج ترتینوئینی و قرصهای راکوتان جواب نمیدهند.
اسپیرونولاکتون و درمان جوش
وقتی که آکنه در تاریخهای اطراف بازه پریود شدن زنان اتفاق میافتد احتمالا ریشه هورمونی دارد و برای درمان آن نیز باید به تنظیم هورمونهای قاعدگی پرداخت. تجویز اسپیرونولاکتون در این مرحله میتواند مفید باشد و به کاهش التهاب پوستی و جوش زدن کمک نماید.
سایر موارد تجویز اسپیرونولاکتون
درمان تورم یا خیز
این دارو برای بیماریهای کبدی، کلیوی و نارساییهای قلبی نیز تجویز میشود. این داروی مدر آور برای درمان تورم تجویز میشود. تورم یا خیز به معنای آب آوردن زیر پوست است. اسپیرونولاکتون با افزایش حجم و دفعات ادرار، آب اضافی و تجمع یافته در بدن را تخلیه میکند و در نتیجه موجب کاهش تورم میشود. اما نکته مثبت اسپیرونولاکتون در این است که پتاسیم بدن را به همراه ادرار دفع نمیکند و در نتیجه موجب کمبود پتاسیم بیماران نمیشود. البته در بیماران قلبی باید دوز مصرفی این دارو بسیار کم باشد.
اسپیرونولاکتون و ریزش مو
یکی از موارد پر کاربرد دیگر اسپیرونولاکتون برای جلوگیری از ریزش مو با الگوی طاسی در زنان است. در مواردی که ریزش مو به دلیل بالا بودن هورمونهای مردانه و با الگوی الوپسی آندروژنیک است، اسپیرونولاکتون با سرکوب این هورمونها از ریزش مو جلوگیری کرده و این مشکل را درمان میکند. بر اساس مطالعات انجام شده، بیش از هفتاد درصد بیماران زنانی که دچار ریزش مو بودند، پس از مصرف اسپیرونولاکتون بهبود یافتند. علاوه بر این اسپیرونولاکتون موجب ضخیمتر شدن ریشه مو و افزایش رشد مو نیز خواهد شد.
اسپیرونولاکتون و بارداری
معمولا مصرف این دارو برای افراد باردار توصیه نمیشود. در واقع برخی تصور میکنند که اسپیرونولاکتون یک داروی ضد بارداری است که البته این تصور غلطی است. قرص اسپیرونولاکتون تنها موجب کاهش هورمونهای مردانه میشود که به موجب آن آکنه و جوشهای بزرگسالان را میتوان مهار کرد و بهبود بخشد.
اما در هر صورت این دارو برای زنان باردار تجویز نمیشود چرا که میتواند موجب اختلالاتی در شکل گیری اندامهای جنین، به خصوص در سیستم ادراری وی شود.
اطلاعات دوز مصرفی قرص اسپیرونولاکتون
دوز بزرگسالان معمولی برای ورم:
- 25 تا 200 میلی گرم در روز به صورت خوراکی در 1 یا 2 قسمت.
مصرف روزانه بزرگسالان برای فشار خون بالا:
- 25 تا 200 میلی گرم در روز به صورت خوراکی در 1 یا 2 قسمت.
دوز بزرگسالان معمولی برای هیپوکالمی:
- 25 تا 200 میلی گرم در روز به صورت خوراکی در 1 یا 2 قسمت.
دوز بزرگسالان برای تشخیص اولیه هیپرآلبسترونیزم:
- 100 تا 400 میلی گرم در روز به صورت خوراکی در 1 یا 2 قسمت.
مصرف بالغ بزرگسالان برای هیرسوتیسم:
- 50 تا 200 میلی گرم در روز به صورت خوراکی در 1 یا 2 قسمت.
مصرف روزانه بزرگسالان برای نارسایی احتقانی قلب:
- 25 میلی گرم در روز به صورت خوراکی. افزایش یا کاهش بر اساس پاسخ و شواهد هیپوکالمی.
دوز بزرگسالان معمول برای هیپرآلبسترونیزم اولیه:
دوز اولیه: 100 میلی گرم خوراکی یکبار در روز. این دوز ممکن است به دو دوز روزانه تقسیم شود و هر دو تا سه روز به مقدار حداکثر توصیه شده در کل روز 400 میلیگرم افزایش یابد. توصیه می شود که دوز برای کاهش دفع سدیم، فشار خون بالا، ضعف، هیپوکالمی و هر گونه علائم یا نشانه های هیپرگالدسترونیزم اولیه در این بیمار تثبیت شود.
اگر بیمار مبتلا به آدنوم یا کارسینوم آدرنال باشد، باید در هنگام انتظار عمل جراحی، حداقل دوز مصرفی اسپرینولاکتون باید مصرف شود. با این حال، هیپرپلازی آدرنال به طور معمول به جراحی پاسخ نمی دهد و درمان اسپیرونولاکتون مزمن توصیه می شود. بیماران مبتلا به هیپرپلازی آدرنال اغلب نیاز به درمان ضد فشار خون دیگر برای کنترل پرفشاری خون مرتبط با آن دارند.
مصرف روزانه کودکان با فشار خون بالا:
- نوزادان: 1 تا 3 میلی گرم بر کیلوگرم در روز به صورت خوراکی هر 12 تا 24 ساعت.
- کودکان: از 1.5 تا 3.3 میلی گرم بر کیلوگرم در روز و یا 60 میلی گرم در متر مربع در روز به صورت خوراکی در دوزهای تقسیم شده هر 6 تا 12 ساعت بدون تجاوز به 100 میلی گرم در روز.
دوز معمول برای تشخیص عمومی هیپرآلبسترونیزم اولیه در کودکان:
- کودکان: 100 تا 400 میلی گرم در متر مربع در روز به صورت خوراکی در 2 وعده.
سوالات رایج درباره قرص اسپیرونولاکتون
چگونه اسپیرونولاکتون برای آکنه اثر می کند؟
اسپیرونولاکتون در ابتدا برای درمان فشار خون بالا و چندین مشکل قلبی عروقی فرموله شده است که با دوز پایین تر می تواند به آکنه هورمونی کمک کند. این نیز یک مسدود کننده آندروژن است و یک دیورتیک است.
آیا اسپیرونولاکتون باعث رشد مو می شود؟
به عنوان مثال، زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) تمایل به تولید آندروژن بیشتری دارند که می تواند باعث رشد مو در صورت و ریزش مو در سر، و همچنین مشکلات ناباروری و متابولیسم شود. آلدکتون (اسپیرونولاکتون) کمک می کند تا تعادل هورمونی برقرار شود و ریزش موی زنانه را درمان می کند.
آیا اسپیرونولاکتون باعث افزایش وزن می شود؟
اسپیرونولاکتون به عنوان یک دیورتیک عمل می کند، بدین معنی که باعث می شود بدن از مایع اضافی خالی شود. کاهش مایع در بدن می تواند باعث کاهش وزن بدن شود. ... به عنوان یک نتیجه، بعضی از پزشکان اسپیرونولاکتون را برای خانم هایی که مشکل افزایش وزن و نفخ در اثر چرخش آب به خاطر PMS دارند تجویز می کنند.
چگونه اسپیرونولاکتون برای PCOS عمل می کند؟
آندروژنها مانند تستوسترون مسئول رشد مو در صورت، سینه و معده هستند که برخی از زنان جوان مبتلا به PCOS دارند. آندروژن ها همچنین می توانند آکنه ایجاد کنند. اسپیرونولاکتون با کاهش سطح آندروژن ها، باعث کاهش رشد مو و بهبود آکنه می شود.
آیا اسپیرونولاکتون باعث بزرگ شدن سینه می شود؟
اسپیرونولاکتون اغلب باعث درد در سینه و بزرگ شدن سینه در خانم ها می شود. این مسئله احتمالا به دلیل اثرات استروژن بر روی بافت است.
بهترین زمان برای مصرف اسپیرونولاکتون چه زمانی است؟
طبق دستور پزشک، این دارو را به صورت خوراکی مصرف کنید. اگر ناراحتی معده رخ داد، آن را با غذا یا شیر بخورید. بهتر است قبل از ساعت 6 صبح قرص را مصرف کنید تا مانع از بیدار شدن در طول شب برای ادرار نشود. اگر سوالی دارید، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
منبع: سایت سلامت بانوان اوما