مکانیسم اثر سیس پلاتین
عوامل آلکیله کننده بوسیله 3 مکانیسم زیر فعالیت می کنند :
1- اتصال گروه آلکیل به بازهای DNA ، باعث می شود DNA توسط آنزیم های ترمیم کننده که بازهای آلکیله شده را جایگزین می کنندشکسته شود. در نهایت موجب جلوگیری از ساخته شدن DNA و رونویسی RNA ، از روی DNA آسیب دیده می شود .
2- آسیب به DNA از طریق تشکیل اتصال های متقاطع ( بین اتم های 2 رشته ی DNA ) باعث می شود از جدا شدن 2 رشته DNA برای ساخته شدن و رونویسی جلوگیری به عمل آید .
3- القاء تخریب نوکلئوتید ها که منجر به جهش هایی در سلول می شود .
فارماکودینامیک سیس پلاتین
سیس پلاتین یک آنتی نئو پلاستیک ( ضد سرطان ) از دسته دارویی آلکیله کننده ها می باشد و برای درمان انواع اشکال سرطان استفاده می شود .
دلیل نام گذاری عوامل آلکیله کننده به دلیل توانایی آنان در افزودن گروه آلکیل به بسیاری از گروه های الکترونگاتیو در سلول ها می باشد . آنها با حمله ی مستقیم به DNA و ایجاد اتصال متقاطع بین بازهای گوانین در زنجیره دو رشته ای DNA موجب توقف رشد تومور می شوند . این عمل آن ها موجب می شود زنجیره ها قادر به جدا شدن از یکدیگر که در فرآیند رونویسی امری ضروری است نباشند بنابراین سلول ها نمی توانند به تعداد بیشتری تقسیم و تکثیر شوند.
علاوه بر این، این دارو ها با افزودن گروه متیل یا سایر گروه های آلکیل به مولکول ها ، در محلی که متعلق به آن نیستند باعث می شوند در جفت شدن باز های DNA اختلال ایجاد شده و نتوانند به صورت صحیح مورد استفاده قرار گیرند و در نتیجه موجب اختلال در ترجمه DNA می شوند.
عوامل آلکیله کننده ، به مرحله خاصی از چرخه سلولی تمایل ندارند و غیر اختصاصی هستند ، و با 3 مکانیسم مختلف نتایج یکسانی را در از هم گسیختگی عملکرد DNA و مرگ سلولی بوجود می آورند.
فارماکوکینتیک سیس پلاتین
• نیمه عمر دفعی دارو 24 ساعت تا 47 روز می باشد.
• میزان اتصال دارو به پروتئین های پلاسما بالای 90 درصد می باشد .
• 90 درصد از دارو از طریق ادرار و 10 درصد آن از طریق مدفوع ، دفع می شود .
• کلیرانس یا پاکسازی دارو از بدن 15 لیتر در هر ساعت به ازای هر متر مربع می باشد .
• حجم توزیع دارو نیز 11 لیتر به ازای هر متر مربع می باشد .
قبل از مصرف سیس پلاتین
اگر به دارو های مشابه مانند اوگزالیپلاتین و کربوپلاتین حساسیت دارید نباید از این دارو استفاده کنید. اگر بیماری کلیوی، کاهش شنوایی یا سرکوب مغز استخوان دارید نباید از این دارو استفاده کنید.
برای اینکه مصرف این دارو برای شما بی خطر باشد، موارد زیر را به پزشک خود اطلاع دهید:
- بیماری کبدی
- سابقه دریافت سیس پلاتین
مصرف سیس پلاتین می تواند ریسک ابتلا به لوسمی را افزایش دهد.
موارد و مقدار مصرف سیس پلاتین
سیس پلاتین برای سرطان پروستات , سرطان مثانه , سرطان دهانه رحم , پیوند مغز استخوان , تومورهای پیش رونده بیضه , تومورهای پیش رونده تخمدان , سرطان رحم , سرطان مری , سرطان کلیه , سرطان سلول های کوچک ریوی , سرطان سلول های اسکوموس سر و گردن , سارکومای استخوانی کاربرد دارد.
• تومور های پیش رونده (متاستاتیک) بیضه
دوز معمول در ترکیب با سایر عوامل تأیید شده شیمی درمانی 20 میلی گرم روزانه به ازای هر متر مربع به صورت وریدی و برای یک دوره 5 روزه می باشد.
دریافت مایعات قبل از درمان : 1 تا 2 لیتر از مایعات ، 8 تا 12 ساعت قبل از تجویز دوز دارویی، انفوزیون می گردد .
• سرطان پیشرفته مثانه
50 تا 70 میلی گرم به ازای هر متر مربع به صورت داخل وریدی در یک دوز و هر 3 تا 4 هفته یکبار ، بسته به نوع رادیو تراپی یا شیمی درمانی
برای بیمارانی که پیش درمانی های سنگین دریافت کرده اند ، 50 میلی گرم به ازای هر متر مربع در هر دوره شروع می شود و هر 4 هفته تکرار می شود .
مایع درمانی قبل از تجویز دارو : 1 تا 2 لیتر مایع ، 8 تا 12 ساعت قبل از تجویز دوز دارویی، انفوزیون می شود .
-
کارسینومای پیشرونده تخمدان
75 تا 100 میلی گرم به ازای هر متر مربع ، تزریق داخل وریدی در هر دوره ، هر 4 هفته همراه با سیکلوفسفامید ( 600 میلی گرم به ازای هر متر مربع وریدی هر 4 هفته )
( دوز تایید نشده توسطFDA ) : 90 تا 270 میلی گرم به ازای هر متر مربع داخل صفاقی، طوری که به مدت 4 ساعت قبل از تخلیه، در ناحیه باقی بماند و هر 3 هفته تکرار می شود ( ممکن است به صورت همزمان تجویز تیوسولفات سدیم نیز صورت گیرد )
مایع درمانی قبل از تجویز : 1 تا 2 لیتر از مایعات ، 8 تا 12 ساعت قبل از تزریق دوز انفوزیون می شود.
• سایر سرطان ها ( عدم تأیید FDA )
سرطان دهانه رحم ، اندومتریوم ، پروستات ، مری ، کلیه ، سرطان سلولهای غیر کوچک ریوی ، سرطان سلول اسکوموس پوست سر و گردن ، سارکومای استخوانی ، پیوند مغز استخوان
هنگامی که همراه با سیکلوفسفامید مصرف می شود 75 تا 100 میلی گرم به ازای هر متر مربع وریدی هر 4 هفته
هنگامی که به تنهایی استفاده می شود 100 میلی گرم به ازای هر متر مربع وریدی هر 4 هفته
مایع درمانی قبل از تزریق : 1 تا 2 لیتر مایعات ، 8 تا 12 ساعت قبل از تزریق دوز انفوزیون می شود .
روش مصرف داروی سیس پلاتین
- قبل از شروع درمان با داروی سیس پلاتین (Cisplatin) بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می کند تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید. همچنین اگر در رابطه با مصرف آن با سؤالاتی روبرو هستید با پزشک خود مشورت نمایید.
- دوز و مقدار داروی سیس پلاتین از فردی به فرد دیگر متفاوت است. لذا دارو را دقیقاً همانطور که پزشک برایتان تجویز کرده است، استفاده نمایید.
- دریافت هر دوز داروی سیس پلاتین طبق برنامه مهم است. لذا در صورت فراموش کردن دوزی از این دارو در اسرع وقت با پزشک مشورت نمایید.
- داروی سیس پلاتین تحت نظر پزشک و به صورت وریدی تزریق می شود.
- در طول درمان با داروی سیس پلاتین باید مایعات زیادی مصرف کنید و همچنین همراه با این دارو باید مایعات داخل وریدی داده شود. جهت کسب اطلاعات لازم با پزشک خود مشورت نمایید و دستورالعملها را به دقت دنبال کنید.
- در صورت تماس این دارو با پوست، بلافاصله پوستتان را با آب و صابون بشویید.
موارد منع مصرف و تداخل دارویی سیس پلاتین
