سولفادوکسین-پی (Sulfadoxine-P) یک سولفونامید طولانی اثر است که همراه با پیریمتمین در درمان مالاریای فالسیپارم مقاوم به سایر داروها و معمولاً بعد از یک دوره درمان با کینین مصرف می شود.
مالاریا مهم ترین بیماری انگلی و یکی از مسایل مهم بهداشتی تعدادی از کشورها بخصوص کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری دنیا است. بیماری مالاریا با نام های دیگری چون پالودیسم، تب و لرز، تب نوبه و تب متناوب نامیده می شود.
این بیماری به صورت عفونت حاد در بیشتر موارد وخیم و گاهی طولانی و با ویژگی های تب متناوب و لرز، کم خونی و بزرگی طحال و گاه با ویژگی های ساده یا کشنده دیگر خودنمایی می کند. اهمیت این بیماری به خاطر شیوع زیاد و مرگ ومیر قابل توجه است. انگل مالاریا توسط یک تیره از پشه به نام آنوفل به انسان منتقل می شود که این تیره شامل چندین گونه است.
کلمه مالاریا یک کلمه ایتالیایی و به معنای هوای بد (Mal-Aria) است و منظور از آن تعریف بیماری با ویژگی های تب متناوب است که ایتالیایی ها در گذشته وجود آن را ناشی از هوای بد و مناطق باتلاقی می دانستند. همواره با گرم شدن زمین، شیوع این بیماری افزایش می یابد.
مکانیزم اثر سولفادوکسین پی
سولفادوکسین – پی ترکیبی از 20 قسمت سولفادوکسین و یک قسمت پری متامین است که در درمان مالاریای فالسیپاروم مقاوم به سایر درمان ها به کار می رود. سولفادوکسین سولفونامید طولانی اثر است که مانند سایر داروهای این گروه موجب مهار تبدیل پار ا- آمینوبنژوئیک اسید به دی هیدروفولیک اسید در باکتری های حساس شده و از این طریق در سنتز اسید های نوکلئیک مداخله می کند.
در مورد مکانیسم اثر و فارماکوکینتیک پری متامین به تک نگار Pyrimethamine مراجعه شود. سولفادوکسین به سهولیت از دستگاه گوارش جذب می شود و پس از حدود 4 ساعت غلظت های بالایی از آن در خون ایجاد می شود. نیمه عمر سولفادوکسین در خون در حدود 4 تا 9 روز است. میزان اتصال این دارو به پروتئین های پلاسما در حدود 90 تا 95 درصد گزارش شده است.
سولفادوکسین به طور گسترده ای در بافت ها و مایعات بدن توزیع می شود. این دارو به گردش خونی جنینی راه می یابد و غلظت های کمی از آن در شیر ایجاد می شود. سولفادوکسین بیشتر به صورت دست نخورده و خیلی آهسته از طریق ادرار دفع می شود.
فارماکوکینتیک سولفادوکسین-پی
سولفادوکسین به راحتی از راه خوراکی جذب و اوج غلظت سرمی دارو 4 ساعت بعد حاصل می شود. نیمه عمر دارو 9-4 روز است. این دارو به آهستگی از راه کلیه ها دفع می گردد.
نکاتی کاربردی برای پیشگیری بیماری مالاریا و گزش حشره مالاریا
1- آگاهی از ریسک : اولین و مهم ترین مرحله این است که باید بفهمید که در معرض آسیب و تاثیر مالاریا قرار گرفته اید یا خیر اطمینان حاصل نماید و فورا باید عملیات اولیه را روی خود انجام دهید. قبل از سفر یقین بفرماید که مکان و اطراف مقصد شما دارای مالاریا هستند یا خیر
2- استفاده از پشه بند : با استفاده از پشه بند شما از معرض آسیب دیدن توسط مالاریا و پشه ها در امان هستید . همان گونه که می دایندپشه ها انتقال دهنده ی انگل هستند که با استفاده از پشه بند شما مانع آن ها می شوید و از آسیب دیدن دور می شوید.
3-تهویه کننده هوا : بله ، یکی از مهم ترین گام های استفاده از تهویه کننده هوا می باشد مخصوصا که در تمام طول شب باید روشن نگه دارید. چرا که پشه ها هیچ طاقت سرما را ندارند و از مکان های سرد اجتناب می کنن. بنابراین برای فراری دادن پشه ها در طول شب از تهویه کننده های هوا استفاده کنید و دمای اتاقتان را کاهش دهسد تا از پشه ها دور باشید.
4- حشره کش : یکی از مهم ترین گام ها استفاده از انواع حشره کش ها می باشد که برای در امان ماندن از هر گونه حشره می توانید در طول روز و شب از آن استفاده کنید.
5- خودتان را با لباس بپوشانید : خب ، در این مرحله اگر شما در یکی از گرمترین مناطق زندگی می کنید که بیشتر در معرض آسیب دیدن توسط حشرات هستید توصیه می شود که از لباس های آستین بلند استفاده نمایید و حتی در حین خواب آنها را بپوشید و به هیچ وجه در نیاورید که با این کار مطمئن می شوید که قسمت های محدودی از پوست در معرض آسیب دیده می باشد.
6- محل زندگی : محل زندگی شما از نظر آب و هوا قطعاً تاثیراتی دارد که اگر در مناطق سردسیر زندگی می کنید کمتر در معرض حشرات هستید ولی اگر در مناطق گرمسیر زندگی می کنید بیشتر در معرض حشرات هستید و اگر در مناطق گرمسیر زندگی می کنید مطمئن شوید که هیچ سوراخی برای ورود حشرات به خانه تان وجود ندارد.
نکات پزشکی سولفادوکسین پی
مصرف این دارو در صورت وجود حساسیت نسبت به سولفونامید ها، پری متامین، فوروزماید، دیورتیک های تیازیدی، سولفونیل اوره ها یا مهار کننده های کربنیک انهیدراز ممنوع است. در افرادی که کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود فولات دارند توصیه نشده است. درافراد مبتلا به کم خونی یا سرکوب مغز استخوان، پورفیری، اختلالات کبدی یا کلیوی، اختلالات تشنجی، مصرف این دارو باید با احتیاط انجام شود. مصرف این دارو در کودکان زیر 2 سال ممنوع است.
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر قرص پریمتامین
