وازوپرسین (Vasopressin) یا هورمون ضد ادرار برای درمان دیابت بی مزه نوروژنیک، خونریزی از واریس های مری و نیز تشخیص دیابت بی مزه نوروژنیک از نوع نفروژنیک به کار می رود.
وازوپرسین یا هورمون آنتی دیورتیک (ADH) موجب کاهش ادرار می شود. این هورمون ساختار پپتیدی داشته و از نوروهیپوفیز آزاد می شود و در رده درمانی داروهای هورمونی و به اشکال دارویی آمپول موجود است.
نام لاتین : Vasopressin ، Lypressin
نام تجاری: Pitressin ، Pressyn ، Synthetic
مکانیسم اثر وازوپرسین
وازوپرسین بر سه گیرنده متفاوت اثر می کند.گیرنده وازوپرسین V1a موجب انقباض عروق، گلوکونئوژنز کبد، تجمع پلاکتی و آزادسازی فاکتور 8 می شود.گیرنده وازوپرسین V1b موجب ترشح کورتیکوتروپین از هیپوفیز می شود و گیرنده وازوپرسین V2 بازجذب آب آزاد را در مدولار کلیوی تنظیم می کند.
اتصال وازوپرسین به گیرنده V2 موجب فعال شدن آدنیلات سیکلاز و در نتیجه آزادسازی کانال های آکوآپورین 2 به داخل سلول های مجرای مدولار کلیه می شود که موجب بازجذب آب بر خلاف فشار اسمزی و غلیظ تر شدن ادرار می شود.
فارماکودینامیک
داروی وازوپرسین هورمون آنتی دیورتیک است که برای پیشگیری و درمان تورم شکم بعد از عمل، برای حذف سایه های گاز مزاحم در عکس برداری اشعه ایکس شکم و دیابت بی مزه استفاده می شود.وازوپرسین موجب انقباض ماهیچه های صاف معدی-روده ای همه ی عروق و مخصوصا مویرگ ها، شریانچه ها و ونول ها می شود.
اثر کمی بر عضلات صاف عروق بزرگ دارد. وازوپرسین برای کنترل خونریزی بیماری von Willebrand و درمان شب ادراری شدید در کودکان استفاده می شود.با مکانیسم ناشناخته ای در ایجاد حافظه نقش دارد.
فارماکوکینتیک
- فراهمی زیستی: توسط تریپسین در دستگاه گوارش تخریب می شود پس باید تزریقی یا داخل بینی تجویز شود.
- اتصال به پروتئین :1%
- شروع اثر آنتی دیورتیک :2-8 ساعت در تجویز زیرجلدی یا عضلانی
- شروع اثر انقباضی :30-60 دقیقه در تجویز وریدی
- متابولیسم : در کبد و کلیه متابولیزه شده و سریعا از پلاسما حذف می شود.
- نیمه عمر تزریقی :10-20 دقیقه
- دفع :5-10% ادراری
مقدار و موارد مصرف وازوپرسین
کنترل و پیشگیری از علائم دیابت بی مزه مرکزی
- بالغین: 5 تا 10 واحد 2 تا 4 بار در روز به صورت زیرجلدی یا عضلانی تزریق می شود.
- کودکان: 2.5 تا 10 واحد 2 تا 4 بار در روز به صورت زیرجلدی یا عضلانی تزریق می شود.
- برای درمان طولانی مدت سوسپانسیون روغنی دارو تزریق می گردد تا دفعات تزریق کاهش یابد و هر 2 تا 3 روز یکبار تزریق انجام شود.
خونریزی حاد از قسمت فوقانی و واریس های دستگاه گوارش
- بالغین: 0.1 تا 0.4 واحد/دقیقه به صورت انفوزیون وریدی یا داخل شریانی تجویز می شود. در صورت نیاز می توان دوز دارو را افزایش داد اما حداکثر دوز دارو 1 واحد/دقیقه است.
پیشگیری و درمان دیستانسیون شکمی (در فلج روده ای پس از جراحی به دنبال پنومونی یا توکسمی های دیگر
- بالغین: ابتدا 5 واحد از دارو به صورت عضلانی تزریق می شود. دوزهای بعدی را می توان تا 10 واحد افزایش داد. فواصل تزریق 3 تا 4 ساعت است.
از بین بردن گاز روده قبل از رادیوگرافی شکمی
- بالغین: 2 ساعت قبل از رادیوگرافی 10 واحد از دارو به صورت زیرجلدی تزریق می شود. مجددا 30 دقیقه قبل از رادیوگرافی این دوز تکرار می گردد. گاهی اوقات قبل از تزریق انما انجام می شود.
مصارف جانبی:
- تست تحریک ترشح هورمون رشد و کورتیکوتروپین
نکات قابل توصیه
وازوپرسین به طور موقت موجب بروز عوارضی نظیر تهوع، درد معده یا بی رنگی پوست بعد از فشار دادن موضع می شود.با مصرف 1-2 لیوان آب بعد از هر تزریق عوارض جانبی کاهش میابد.در تجویز وریدی دارو ممکن است تا مدتی مجاز به آشامیدن آب نباشید.
حین استفاده از این دارو به آزمایش خون مکرر نیاز دارید. همچنین شاید نوارقلب هم بررسی شود.
میزان مصرف مایعات را طبق دستور پزشک تنظیم کنید.مصرف بیش از حد مایعات می تواند مانند عدم مصرف آن مضر باشد.