ونلافاکسین (Venlafaxine) (نام های تجاری: افکسور، فلاکسور، دپریلکس، آلوینتا و…) یک داروی ضدافسردگی از گروه مهارکننده های بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین است. این دارو نخست در سالِ ۱۹۹۳ ارائه شد و برای درمانِ اختلال افسردگی اساسی، اختلال اضطراب فراگیرِ اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال پانیک (وحشت زدگی) تجویز می شود.ونلافاکسین بیشتر از سایر داروهای ضد افسردگی حالت مانیا (سرخوشی یا شیدایی) ایجاد می کند. این دارو ممکن است نتیجه تست اعتیاد را به طور کاذب مثبت نشان دهد.
چرا از ونلافاکسین استفاده می شود؟
قرص خوراکی ونلافاکسین برای درمان افسردگی (قرص با رهش فوری و قرص طولانی رهش) استفاده می شود. همچنین برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی (فقط قرص با انتشار طولانی مدت) استفاده می شود. ونلافاکسین ممکن است به عنوان بخشی از درمان ترکیبی استفاده شود. این بدان معناست که ممکن است لازم باشد آن را با سایر داروها برای درمان بیماری خود مصرف کنید.ونلافاکسین به دسته ای از داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین (SNRIs) تعلق دارد . دسته ای از داروها گروهی از داروها هستند که به روشی مشابه عمل می کنند. این داروها اغلب برای درمان شرایط مشابه استفاده می شوند.
SNRI ها با افزایش سطح موادی به نام سروتونین و نوراپی نفرین در مغز شما کار می کنند. داشتن سروتونین و نوراپی نفرین بیشتر در مغز می تواند علائم افسردگی و اضطراب شما را بهبود بخشد.
اشکال، دوز و نحوه مصرف ونلافاکسین
دوز، شکل دارویی و تعداد دفعات مصرف دارو به سن شما، وضعیت درمان، شدت بیماری، سایر شرایط پزشکی که دارید، نحوه ی واکنش شما به اولین دوز بستگی دارد. این دارو به صورت قرص با رهش طولانی و فوری کپسول با رهش طولانی موجود می باشد. اگر پزشک برای شما ونلافاکسین تجویز کرد، این نکات را در نظر داشته باشید:
- ونلافاکسین را با غذا مصرف کنید.
- شما میتوانید قرص دارای رهش فوری را برش دهید اما قرص دارای رهش طولانی را برش ندهید.
مقدار مصرف ونلافاکسین
ونلافاکسین در گروه داروهای ضدافسردگی و از داروهای مهارکننده انتخابی باز جذب سروتونین و نوراپی نفرین (SSNRIs) می باشد. ونلافاکسین در اختلالات افسردگی شدید و اختلالات اضطرابی ژنرالیزه استفاده می شود.مکانیسم دقیق ونلافاکسین هنوز شناخته شده نیست اما نشان داده شده است که داروی ونلافاکسین موجب تقویت فعالیت میانجی های عصبی در سیستم عصبی مرکزی می شود.
ونلافاکسین و متابولیت فعال آن ، O-دزمتیل ونلافاکسین (ODV)مهارکننده قوی بازجذب نورونی سروتونین و مهارکننده نسبتا ضعیف تر بازجذب نوراپی نفرین می باشد.
ونلافاکسین و ODV مانندSSRI ها دارای اثر مهاری ضعیف در بازجذب دوپامین می باشد ولی باندازه سه حلقه ای ها نمی باشد، .ونلافاکسین و ODV بر روی گیرنده های هیستامینرژیک و موسکارینی و آدرنرژیک آلفا(1) اثر نمیکند.
برای افسردگی:بزرگسالان:مقدار اولیه
- 37.5 mg خوراکی،دو بار در روز یا 25 mg خوراکی،3بار در روز
- مقدارنگهدارنده:افزایش مقدار روزانه بیشتر از 75 mg در فواصل زمانی حداقل 4 روزبرحسب نیاز
حداکثر مقدار مجاز
- بیمار سرپایی با افسردگی متوسط:225 mg/day
- بیمار بستری با افسردگی شدید:375 mg/day.
- مقدار مصرف روزانه در 2 یا 3 دوز منقسم استفاده شود.
فرم آهسته رهش
- مقدار اولیه:75 mg خوراکی،یک بار در روز
- مقدار نگهدارنده:افزایش مقدار روزانه بیشتر از 75 mg در فواصل زمانی حداقل 4 روزبرحسب نیاز
حداکثر مقدار مجاز
- بیمار سرپایی با افسردگی متوسط:225 mg/day
- بیمار بستری با افسردگی شدید:375 mg/day.
- برای اختلالات اضطرابی ژنرالیزه یا اجتماعی : بزرگسالان:
فرم آهسته رهش
- مقدار اولیه: 75 mg خوراکی،یک بار در روز
- مقدار نگهدارنده: افزایش مقدار روزانه بیشتر از 75 mg در فواصل زمانی حداقل 4 روزبرحسب نیاز، حداکثر مقدار مجاز:225 mg/day.
فارماکوکینتیک مصرف ونلافاکسین
ونلافاکسین بخوبی از راه گوارشی جذب می شود.غذا تاثیری بر روی جذب ونلافاکسین و متابولیسم متعاقب آن به ODV ندارد. فراهمی زیستی ونلافاکسین بدنبال مصرف خوراکی 45% می باشد. زمان رسیدن به حداکثر غلظت ثابت 3 روز می باشد. بمیزان 20 تا 30% به پروتئینهای پلاسما متصل می شود. ونلافاکسین در کبد تحت متابولیسم عبور اولیه وسیع به متابولیت اصلی خود ODV که اثرات معادل داروی اصلی متابولیزه می شود. راه اصلی دفع ونلافاکسین و متابولیت هایش از راه کلیه است. نیمه عمر دارو 5 ساعت می باشد.
هشدار برای افراد دارای شرایط خاص
- برای افراد مبتلا به بیماری کبدی: اگر سابقه بیماری کبدی دارید، کبد شما ممکن است این دارو را با سرعتی که باید پردازش نکند. این میتواند منجر به تجمع این دارو در بدن شما شود.
- برای افراد مبتلا به بیماری کلیوی: اگر بیماری کلیوی یا سابقه ی آن را دارید، ممکن است بدنتان نتواند این دارو را به خوبی پاک کند. این ممکن است سطح ونلافاکسین را در بدن شما افزایش دهد و عوارض جانبی بیشتری ایجاد کند.
- برای افراد مبتلا به مشکلات قلبی: ونلافاکسین میتواند ضربان قلب شما را افزایش دهد، به خصوص اگر دوزهای بیش از 200 میلی گرم در روز مصرف میکنید. اگر نارسایی قلبی دارید یا اخیراً دچار حمله ی قلبی شده اید، ممکن است قلبتان نتواند این عارضه ی جانبی را تحمل کند.
- برای افراد مبتلا به پرکاری تیروئید: پرکاری تیروئید میتواند ضربان قلب شما را افزایش دهد. همچنین ونلافاکسین نیز میتواند ضربان قلب شما را افزایش دهد. اگر پرکاری تیروئید دارید و این دارو را مصرف میکنید، ممکن است ضربان قلب شما تا حد خطرناکی افزایش یابد. به ویژه اگر دوزهای بیش از 200 میلی گرم در روز مصرف کنید، در معرض خطر هستید.
- برای افرادی که سابقه ی تشنج دارند: ونلافاکسین خطر ابتلا به تشنج را افزایش میدهد. اگر تشنج دارید، مصرف ونلافاکسین را قطع کنید.
- برای افراد مبتلا به افزایش فشار چشم: ونلافاکسین میتواند موجب اتساع مردمک چشم شده و جریان مایع را در چشم شما مسدود کند. این اثرات میتواند فشار را در چشم شما افزایش دهد. افرادی که سابقه افزایش فشار چشم یا گلوکوم دارند باید در حین مصرف ونلافاکسین به طور مرتب فشار چشم خود را چک کنند. اگر مبتلا به گلوکوم زاویه بسته کنترل نشده هستید، ونلافاکسین مصرف نکنید.