آتازاناویر (با نام انگلیسی: Atazanavir و نام تجاری: ریاتاز) از داروهای ضد ویروس است که به گروه دارویی مهار کننده های پروتئاز تعلق داشته و مانع تکثیر ویروس HIV یا ایدز در بدن می شود.این دارو ممکن است به همراه داروهای خاص دیگر مانند کوبیسیستات و ریتوناویر برای افزایش آتازاناویر در بدن و بهبود عملکرد آن مصرف شود.
نکاتی که قبل از مصرف آتازاناویر باید در نظر گرفته شود
بعضی داروها را نمی توان در بعضی از شرایط تجویز نمود و بعضی داروها نیز در صورتی که نیاز به درمان تکمیلی باشد تجویز می گردد؛ بنابراین بهتر است که قبل از مصرف آتازاناویر ، پزشکتان از موارد زیر مطلع باشد:
- در صورت تصمیم به بچه دار شدن، در صورت حاملگی و یا در صورتی که به نوزاد خود شیر می دهید
- اگر هپاتیت (hepatitis) (التهاب کبد) یا بیماری کبدی دارید.
- اگر مبتلابه دیابت شیرین (دیابت نوع 2) هستید.
- اگر به شما گفته شده است که اختلال ریتم قلب دارید.
- اگر مبتلابه اختلال خونی بنام هموفیلی (haemophilia) و یا بیماری بنام پورفیری (porphyria)(بیماری خونی ارثی نادر) هستید.
- اگر از سایر داروها استفاده می کنید. این داروها شامل تمام داروهای در دسترس است، چه برایتان تجویز شده است و چه بدن تجویز پزشک آن را مصرف می کنید نظیر داروهای گیاهی و داروهای مکمل.
- اگر نسبت به دارویی آلرژی و حساسیت داشته اید.
مقدار مصرف آتازاناویر
- بزرگسالان : بدون سابقه درمان: 400 میلی گرم در روز یا 300 میلی گرم در روز همراه با 100 میلی گرم در روز ریتوناویر یا 400 میلی گرم روز همراه با 100 میلی گرم ریتوناویر (هر دو همراه با صبحانه) و 600 میلی گرم افاویرنز (با معده خالی شب هنگام خواب)
- بزرگسالان : دارای سابقه درمان یا همراه با تنوفوویر: 300 میلی گرم در روز (همراه با 100 میلی گرم ریتوناویر) همراه با تنوفوویر
- کودکان : کپسول خوراکی : 6 تا 18 سال: 15 تا 35 کیلوگرم: 200 میلی گرم در روز (همراه با 100 میلی گرم ریتوناویر). بالای 35 کیلوگرم:300 میلی گرم در روز (همراه با 100 میلی گرم ریتوناویر).
- کودکان : کپسول خوراکی : بالای 13 سال (بدون سابقه درمان و عدم توانایی مصرف ریتوناویر) : در فرد بالای 40 کیلوگرم 400 میلی گرم یک بار در روز
- پودر خوراکی : در کودکان بالای سه ماه و با وزن بالای 5 کیلوگرم: 5 تا 15 کیلوگرم:200 میلی گرم همراه 80 میلی گرم ریتوناویر در روز.15 تا 25 کیلوگرم: 250 میلی گرم همراه 80 میلی گرم ریتوناویر در روز. بالای 25 کیلوگرم بدون توانایی بلع کپسول:300 میلی گرم همراه 100 میلی گرم ریتوناویر در روز.
نحوه مصرف آتازاناویر
- آتازاناویر را طبق دستور پزشک که معمولا یک بار در روز به همراه غذا است مصرف کنید، از خرد کردن، جویدن یا باز کردن کپسول اجتناب کرده و کل آن را ببلعید.
- اگر به همراه این دارو، داروهای خاص دیگر مانند کوبیسیستات و ریتوناویر نیز تجویز شده آن ها را همزمان مصرف کنید.
- از آن جا که مصرف آتازاناویر ممکن است باعث مشکلات کلیوی شود برای جلوگیری از این مسئله در طول دوره درمان مایعات زیادی بنوشید.
- پودر آتازاناویر باید با مواد غذایی یا مایعات مخلوط شده و طی یک ساعت بعد از تهیه مصرف شود. در کودکان بلافاصله بعد از مصرف پودر دوز ریتوناویر (در صورت تجویز پزشک) مصرف شود.
- مقدار مصرف آتازاناویر به شرایط پزشکی، واکنش بدن به درمان و سایر داروهای مصرفی بستگی دارد و در کودکان با توجه به وزن کودک تعیین می شود.
- اگر از داروهای آنتی اسید یا فرم های بافر شده دارویی مانند دیدانوزین محلول یا کپسول های روکش روده ای دیدانوزین استفاده می کنید حداقل 2 ساعت قبل یا 1 ساعت بعد این داروها را مصرف کنید.
- برای تاثیر بهتر آتازاناویر آن را در بازه های زمانی یکسان و هر روز در ساعت مشخص مصرف کنید.
- بسیار مهم است این دارو و سایر داروهای HIV را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید و از هر گونه افزایش، کاهش یا قطع آن اجتناب کنید.
- قطع دارو بدون مشورت با پزشک حتی برای دوره کوتاه می تواند باعث افزایش ویروس در بدن، مقاوم شدن عفونت به درمان یا تشدید عوارض جانبی ناشی از عفونت شود.
- در طول مصرف آتازاناویر ممکن است نیاز به انجام منظم برخی آزمایش های خاص از جمله لود ویروسی، شمارش سلول های T، تست های کلیه و کبد، کنترل سطح کلسترول، تری گلیسیرید و قند خون باشد.
هشدارها در مورد مصرف آتازاناویر
- در بیماران دارای سابقه درمان با داروی آتازاناویر از مهار کننده های پمپ پروتون استفاده نکنید.
در صورت بروز علایم زیر مصرف دارو را قطع کنید:
- سندروم استیونس- جانسون، اریتم مولتی فرم، التهاب پوستی توکسیک شامل راش دارویی، ائوزینوفیلی و سندروم علایم سیستمیک.
- تغییر توزیع چربی بدن نظیر چربی مرکزی، تجمع چربی دور گردن، تحلیل عضلانی، تحلیل صورت، بزرگی سینه ها، و ظاهر شبه کوشینگی گزارش شده است.
- خون ریزی بی دلیل و نیازمند به تجویز فاکتور 8 ممکن است رخ دهد.
- در صورت بروز راش شدید مصرف آتازاناویر را قطع کنید.
- افزایش فاصله PR در برخی بیماران ممکن است رخ دهد. در صورت ابتلا به بیماری زمینه ای یا مصرف داروهای افزایش دهنده فاصله PR، نوار قلب به صورت دوره ای بررسی شود.
- بروز بیماری مزمن کلیوی در پی درمان با آتازاناویر گزارش شده است. در بیماران با خطر ابتلا یا مبتلا به بیماری کلیوی، آزمایش های کلیوی (شامل سرم کراتینین، کلیرانس کراتینین و آنالیز ادرار و بررسی میکروسکوپی) را قبل از شروع و به صورت دوره ای حین درمان بررسی کنید. در بیماری پیشرفته کلیه مصرف دارو را قطع کنید.
- در بروز سنگ کلیه یا سنگ صفراوی، قطع موقت یا دائم این دارو را در نظر بگیرید.
- در سابقه شکست درمان با این دارو، مصرف بدون ریتوناویر توصیه نمی شود.
- ممکن است موجب تشدید یا بروز دیابت ملیتوس یا هایپرگلایسمی، سندروم بازسازی ایمنی و تغییر توزیع چربی های بدن شوند.
- در نارسایی کبدی خفیف تا متوسط احتیاط کنید.
- بیماران مبتلا به هپاتیت B و C احتمال افزایش ترانس آمیناز یا آسیب کبدی را دارند. تست های آزمایشگاهی کبدی را قبل از شروع درمان و حین درمان درخواست کنید.
- بیشتر بیماران افزایش بدون علامت بیلی روبین indirect دارند که با قطع مصرف دارو برگشت پذیر است. دوز آتازاناویر را کاهش ندهید و در صورت افزایش همزمان ترانس آمیناز علل دیگر را بررسی کنید.
- پودر خوراکی دارو حاوی فنیل آلانین است که برای بیماران فنیل کتونوری مضر است.
موارد منع مصرف و تداخل دارویی آتازاناویر
