یکی از بزرگ ترین آرزو های هر زن و مردی در زندگی، تجربه ی احساس لذت بخش مادر و پدر شدن است. بسیاری از زنان و مردان با این فکر و احساس که هر زمان که بخواهند، می توانند بچه دار شوند، ازدواج کرده و پا به زندگی مشترک می گذارند اما همواره همه چیز طبق برنامه پیش نمی رود و برخی در رسیدن به این آرزوی شیرین دچار مشکل می شوند. مطمئنأ درست به همان اندازه که تصور بارداری و در آغوش گرفتن فرزند، دوست داشتنی است، تصور زندگی بدون فرزند و ناباروری نیز می تواند نگران کننده و حتی ترسناک باشد. ترس از بچه دار نشدن به حدی زیاد است که بسیاری از زوج های جوان، بعد از چند بار تلاش ناموفق برای بارداری، برچسب ناباروری به خود زده و امیدشان را از دست می دهند. در حالی که در حالت طبیعی و بدون وجود هیچ گونه اختلالی، 73 تا 80 درصد زوج ها بعد از شش ماه و 85 تا 90 درصد آن ها بعد از 12 ماه نزدیکی منظم و بدون استفاده از روش های پیشگیری، به بارداری دست می یابند؛ چرا که احتمال بارداری در هر چرخه ی قاعدگی تنها بین 15 تا 20 درصد است. بنابراین نباید این حقیقت را نادیده گرفت که فرآیند دستیابی به بارداری ممکن است کمی زمان بر باشد.
مفهوم درست ناباروری چیست؟ سوالی که در زندگی امروزی، یکی از اصلی ترین دغدغه های زوجین است و داشتن درک درست از تعریف ناباروری برای افرادی که خواستار فرزند هستند، بسیار مهم می باشد.
بر اساس جدیدترین تعریف جامعه ی پزشکان باروری آمریکا، ناباروری یک بیماری می باشد. اگر شما هم با وجود تلاش های مکرر هنوز موفق به بارداری نشده اید و این نگرانی به سراغتان آمده است که نکند نتوانید بچه دار شوید، لازم است بدانید که بر طبق آمار، در تمام دنیا تنها 10 تا 15 درصد از زوج هایی که در سنین باروری هستند از مشکل ناباروری رنج می برند. از نظر پزشکان تنها زمانی که زوجین بعد از یک سال نزدیکی منظم و بدون استفاده از روش های پیشگیری، باردار نشوند، تشخیص ناباروری قطعی می شود و این دقیق ترین تعریف ناباروری می باشد. البته این بازه ی زمانی برای خانم های بالای 35 سال، شش ماه در نظر گرفته می شود.برخلاف باورهای خرافی و رایج قدیمی که در آن معمولاً تنها زنان را مسئول بچه دار نشدن و ناباروری می دانستند، ناباروری می تواند حاصل اختلال در یکی از زوجین (چه زن و چه مرد)، هر دوی آن ها و یا ترکیبی از عواملی باشد که از باردار شدن یا ادامه یافتن بارداری جلوگیری می کنند. این مشکل ممکن است هم افرادی را که هیچ سابقه ای از بارداری ندارند (نازایی اولیه) و هم افرادی که سابقه ي بارداری و حتی فرزند آوری دارند (نازایی ثانویه) را درگیر نماید.
علت ناباروری زنانه
- اختلال در تخمک گذاری
- اختلال در لوله های رحمی
- اندومتریوز
- اختلال در رحم
- مشکلات دستگاه ایمنی بدن
- اختلالات هورمونی
اختلالات ناباروری در مردان
در مردان، عوامل بیشماری می تواند امکان ابتلا به ناباروری را ایجاد کند یا افزایش دهد. بسیاری از بیماریها می تواند باعث ناباروری در مردان شوند. اولین آنها اختلال توانایی جنسی است. شرط لازم برای باروری طبیعی، رابطه جنسی منظم است. برخی دیگر از بیماریها و عوامل ناباروری در مردان عبارتند از:
- جراحی هایی که روی بیضه انجام می شود، بیضه نزول نکرده و بیماری واریکوسل (به عنوان شایعترین عامل ناباروری قابل درمان در مردان)
- اختلالات هورمونی به صورت اختلال در هورمون های هیپوفیز یا هورمون های جنسی
- رشد نامناسب بیضه ها
- اختلالات ژنتیکی مثل کوچک بودن بیضه
- برخی عفونتهای مزمن که در عملکرد بیضه اختلال ایجاد می کند؛ مانند سل که لوله های انتقال دهنده اسپرم را تخریب می کند
- مصرف برخی داروها
- برخی بیماریهای منتقله از طریق تماس جنسی مانند سوزاک، مشروط بر اینکه موجب تنگی مجرا شود
- بیماریهای تب دار طولانی مدت که بر نطفه سازی اثر می گذارد (علت آن است که اسپرم داخل بیضه ها، با درجه حرارتی پایین تر از دمای بدن فعالیت دارد و حرارت بالا و طولانی مدت، باعث از بین رفتن اسپرم ها می شود)
- بیماریهایی که موجب ایجاد ترشحات غلیظ در بدن می شوند، سرفه های خشک، اختلالات ریوی و اختلالات بیضوی به صورت ترشحات غلیظ
- برخی از مشاغل مانند افرادی که در معرض موادی مانند حشره کشها که آسیب رسان به بیضه ها هستند، قرار دارند؛ یا افرادی که دائما در معرض حرارت و گرما هستند (مانند نانواها)
- کشیدن سیگار، مصرف تریاک، الکل، کوکایین، ماری جوآنا و سایر مواد مخدر
تست های تشخیصی برای ارزیابی مردان در ناباروری
۱- آنالیز مایع منی یا اسپرمو گرام ، قبل از گرفتن نمونه باید ۴۸ ساعت و حداکثر دو روز از انزال پرهیز شود، دو تا نمونه به فاصله یک تا سه ماه برای آنالیز لازم است.
۲- تعیین سطح TsH ,FsH ,LH ,PRl ,Te
۳- سونوگرافی برای بررسی واریکوسل
تست های تشخیص زنان در ناباروری
۱- آزمایش های روتین
۲- AmH ,FSH
۳ – سونوگرافی
۴- هیسترو سالپنگو گرافی
با ناامیدی ناشی از ماه ها تلاش ناموفق برای بارداری چطور کنار بیاییم؟
خودتان یا یکدیگر را سرزنش نکنید. اگر باردار شدن بیشتر از آنچه انتظار داشتید طول کشیده است، احساس ناامیدی طبیعی است. تشکیل یک خانواده و بزرگ کردن فرزندان برای بسیاری از افراد بخش هایی اساسی از زندگی هستند و وقتی این اهداف به سادگی به دست نمی آیند، ممکن است احساس کنید شما مشکلی دارید.
بدانید و بپذیرید که شما و همسرتان در دورهٔ تلاش برای بارداری فراز و نشیب هایی خواهید داشت. برای شروع با یکدیگر صحبت کنید و از زوج های دیگری که هنوز در تلاش برای باردار شدن هستند مشورت بگیرید.
اگر تمام زندگی شما روی رژیم سختگیرانه ای از نظارت بر دمای پایه ی بدن و رابطهٔ جنسی برنامه ریزی شده خلاصه شده است، سعی کنید به خودتان مدتی مرخصی بدهید. تلاش کنید عشق و جذابیتی را که در وهلهٔ اول شما را به هم رساند است زنده کنید. داستان های زیادی از زوج هایی هست که در طول یک مسافرت موفق به لقاح شدند یا وقتی دست از تلاش سخت و جدی کشیدند.
اگر دورهمی ها یا جشن ها برایتان خیلی ناراحت کننده است، مثلا همهٔ خواهر و برادرهای شما دو سال پیش بچه دار شدند یا اینکه مرتب به مهمانی تولد نوزادان دعوت می شوید، به خودتان اجازه دهید که وقت هایی که خیلی ناراحت هستید به این مراسم نروید.
به خاطر داشته باشید که دیگر علایقتان را دنبال کنید یا علایق جدیدی بیابید. اگر همیشه خواسته اید که ساز زدن را یاد بگیرید این کار را بکنید. اگر کار مورد علاقه تان پیاده روی در طبیعت است، حتماً آن را امتحان کنید یا در کلاس نقاشی، رقص یا چیز دیگری که همیشه شما را وسوسه کرده است شرکت کنید.
فراموش نکنید که خندیدن یکی از بهترین داروهاست. یک فیلم کمدی ببینید، به ویژه برنامه های طنز بروید، رمان یا مجلا طنز بخوانید و البته، اگر حالتان را بهتر می کند، یک دل سیر گریه کردن هم هیچ ایرادی ندارد.
در نهایت، اگر بیشتر از یک سال برای بارداری تلاش کرده اید، بهتر است از یک متخصص ناباروری وقت ویزیت بگیرید. بسیاری از مشکلات نسبتاً ساده درمان می شوند، بنابراین اگر تشخیص پزشک را بگیرید ممکن است خودتان را از ناامیدی خیلی بیشتری نجات دهید.
درمان های ناباروری چیست؟
درمان بستگی به فاکتورهای متعدد بسیاری از جمله سن فرد، مدت زمانی که ناباروری به طول انجامیده، ترجیح شخص و وضعیت کلی سلامت زوج دارد.در ابتدا به زوج پیشنهاد می شود تعداد روابط جنسی را در زمان تخمک گذاری افزایش دهند. انتظار این است که اسپرم تا پنج روز در دستگاه تناسلی خانم زنده بماند و قابلیت باروری داشته باشد و تخمک نیز طی یک روز بعد از آزاد شدن توانایی باروری دارد، بنابراین افزایش روابط جنسی در این زمان می تواند کمک کننده باشد.
درمان های ناباروری مخصوص آقایان
اگر مشکل بیمار زودانزالی باشد درمان هایی از جمله داروها، درمان های رفتاری، یا هردو می توانند کمک کننده باشند. در مورد بیماری واریکوسل درمان جراحی انجام می شود. انسداد مجاری انزالی با استخراج مستقیم اسپرم از بیضه و تزریق به تخمک در آزمایشگاه درمان می شود. انسداد اپیدیدیم نیز می تواند با جراحی برطرف شود.
درمان های ناباروری مخصوص خانم ها
داروهایی که برای تنظیم یا القای تخمک گذاری تجویز می شوند شامل کلومیفن، متفورمین، هورمون تحریک کننده فولیکول، گنادوتروپین منوپوز انسانی، گنادوتروپین کوریونیک انسانی، هورمون ترشح کننده گنادوتروپین و بروموکریپتین می شوند. درصورتیکه لوله های فالوپ مسدود یا آسیب دیده باشند ترمیم از طریق جراحی می تواند مفید باشد. همچنین اندومتریوز از طریق جراحی درمان می شود.
برخی روش های کمکی برای لقاح نیز وجود دارند: وارد کردن اسپرم به رحم در زمان تخمک گذاری، لقاح اسپرم و تخمک در آزمایشگاه و جایگذاری جنین در رحم، اهدا اسپرم یا تخمک
چه زمانی لازم است برای درمان ناباروری به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر بعد از دوازده ماه تلاش برای بارداری، روابط جنسی منظم و بدون استفاده از روش های پیشگیری، بارداری اتفاق نیفتاد می توان برای تشخیص علل و درمان آن ها به دکتر نازایی مراجعه کرد. همچنین اگر خانمی هستید که بین ۳۵ تا ۴۰ سال سن دارید و ۶ ماه یا بیشتر برای بارداری تلاش کرده اید و ناموفق بوده اید، اگر بالای ۴۰ سال سن دارید، اگر خانمی هستید که قاعدگی نامنظم دارید یا اصلا خونریزی ماهیانه ندارید، اگر قاعدگی بسیار دردناک دارید، اگر مشکلات باروری شناخته شده دارید، اگر بیماری اندومتریوز یا بیماری التهابی لگن برای شما تشخیص داده شده است، اگر سقط های متعدد داشتید و یا اگر در حال درمان سرطان هستید، نیز به پزشک مراجعه کنید.
اگر آقایی هستید که تعداد اسپرم کمی دارید یا مشکلات دیگری مرتبط با اسپرم دارید، اگر سابقه مشکلات بیضه، پروستات یا مشکلات جنسی دیگر دارید، اگر در حال درمان سرطان هستید، اگر بیضه کوچک دارید و یا دچار واریکوسل هستید و همچنین اگر افراد دیگری در خانواده دچار مشکلات باروری هستند، به پزشک مراجعه کنید.
با توجه به مطالب بالا عوامل بیشماری می تواند امکان ابتلا به ناباروری را ایجاد کند یا افزایش دهد، لذا در درمان آن سریعا باید اقدام کرد.
کدام غذاها باعث نازایی و ناباروری می شوند؟
