در قانون مجازات اسلامی، نبش قبر یا شکافتن قبر به صورتی که منجر به آشکار شدن جسد میت شود ، نوعی جرم محسوب شده و مرتکب ، با احراز شرایط خاصی، به مجازات نبش قبر محکوم خواهد شد. در کنار آن ، گاهی بدون نبش قبر ، شخصی اقدام به تخریب قبر می کند . لذا از آن جهت که گاهی شخصی، بدون اطلاع اقدام به تخریب یا نبش قبر می نماید، ممکن است این سوال مطرح شود که این عمل چه مجازاتی دارد و تحت چه شرایطی این مجازات بر مرتکب قابل اعمال خواهد بود .
نبش قبر در چه شرایطی امکان تحقق دارد؟
طبق نظر قانونگذار، مجازات نبش قبر در صورتی صحیح است که این فعل بدون تنفیذ مقامات مسئول و بدون مجوز قانونی صورت گیرد. لذا در صورتی که شخصی با استناد به دلایل شرعی و مجوز قانونی اقدام به نبش قبر نماید، منافاتی با قانون نداشته و می تواند نسبت به نبش قبر اقدام نماید. به طور مثال پزشک قانونی به منظور تشخیص علت مرگ، نبش قبر کرده و اطلاعات و نمونه های لازم در این خصوص را جمع آوری می کند. در ادامه به شرایطی اشاره می کنیم که تحقق آن ها، مشمول مجازات نبش قبر نمی شود.
- عمل مادی: در صورتی که بعد از گذشت چندین سال کارشناس تشخیص دهد که میت به خاک تبدیل شده و کاملا از بین رفته است، امکان نبش قبر و جایگزین کردن آن با جسدی دیگر وجود دارد.
- بدون مجوز بودن: مطابق با شرع اسلامی، در صورتی که کفن متوفی غصبی و متعلق به دیگری باشد، امکان نبش قبر و خارج کردن مال غصبی وجود دارد. هم چنین اگر میت به دلیل فراموشی یا نادانی در زمینی که صاحب آن رضایت نداشته، دفن شده باشد، نبش قبر و خارج ساختن جسد از آن زمین امکان پذیر است.
- در صورتی که میت درون تابوتی از چوب و سنگ قرار گرفته باشد و یا این که بر روی زمینی بوده و بنایی بر روی آن احداث شده باشد، کندن گور جایز بوده و مشمول مجازات نبش قبر نمی شود.
- در صورتی که مالی قیمتی هنگام دفن میت در قبر افتاده باشد؛ خارج نمودن آن جایز و واجب می باشد. گفتنی است موارد مذکور در صورتی جرم محسوب نشده و مشمول مجازات نبش قبر نخواهد بود که دادگاه صالح حکم داده باشد. در غیر این صورت جرم بوده و برای مرتکب ضمانت اجراهایی در نظر گرفته می شود.
چه عواملی مجازات نبش قبر را تشدید می کند؟
به موجب ماده ی ۶۳۴ قانون مجازات اسلامی، اگر فرد علاوه بر جرم نبش قبر، مرتکب جرایم دیگری شده باشد، مطابق قانون محکوم خواهد شد. در ادامه به عواملی اشاره خواهیم کرد که مجازات نبش قبر منوط به تحقق آن ها می باشد.
- در صورتی که هدف از نبش قبر، سرقت اموال گرانبها و ارزشمند درون قبر باشد، مرتکب علاوه بر مجازات نبش قبر به جرم سرقت و شکستن حرز محکوم خواهد شد.
- اگر فرد با نبش قبر موجب آسیب رساندن به میت گردد، علاوه بر تحمل مجازات نبش قبر، در صورت شکایت، مکلف به پرداخت دیه ی جنایات بر میت می باشد.
- در نهایت اگر مرتکب بعد از نبش قبر اقدام به ربودن میت و مخفی کردن آن نماید.
جرم نبش قبر چیست
بر اساس قواعد فقهی، نبش قبر، در حالت کلی ، عملی حرام می باشد. به همین دلیل ، برای ارتکاب جرم نبش قبر ، مجازات تعزیری پیش بینی شده است . همچنین، در قانون مجازات اسلامی نیز، برای ارتکاب این جرم، به تبعیت از فقه ، مجازات پیش بینی شده است . اما قبل از اینکه به بررسی مجازات جرم نبش قبر و تخریب قبر بپردازیم، می بایست به این سوال پاسخ دهیم که جرم نبش قبر چیست و اصلا نبش قبر یعنی چه ؟
- به طور کلی ، نبش قبر ، به معنای شکافتن قبر است ؛ به این معنا که می بایست قبری که بر روی جسد میت قرار گرفته است ، شکافته و به نحوی از بین رفته باشد و در پی انجام این امر ، جسد میت ، آشکار و نمایان شود . به همین دلیل ، در صورتی که قبری شکافته شده و جسدی در آن وجود نداشته باشد و یا اینکه به عنوان مثال ، جسد میت در درون حرزی همچون تابوت و غیر آن قرار گرفته باشد و پس انجام نبش قبر ، جسد نمایان نشود ، نبش قبر نیز محقق نخواهد شد و عمل انجام شده ، جرم نخواهد بود .
- علاوه بر این ، گاهی بنا به دلایلی شرعی ، شکافتن و یا تخریب قبر میت ، بلا اشکال می باشد که در این حالت ، جرم نبش قبر تحقق نخواهد یافت . دلایل شرعی نبش قبر ، در قواعد فقهی مشخص شده است ؛ همچون حالتی که میت ، با کفن غصبی دیگری ، به خاک سپرده شده و یا محل دفن وی غصبی بوده است ، یا زمانی که مال با ارزشی همراه با میت ، به صورت اشتباهی در قبر افتاده باشد که برداشتن آن جایز باشد .
- در هر حال ، نبش قبر یا تخریب قبر به نحوی که خاک روی قبر میت برداشته شده و منجر به آشکار شدن میت و هتک حرمت وی شود ، اگر بدون مجوز شرعی و یا قانونی باشد ، نوعی جرم محسوب می شود و قابل مجازات خواهد بود که مجازات این جرم ، در ماده 634 قانون مجازات اسلامی بیان شده است و در قسمت بعد ، به توضیح آن خواهیم پرداخت .
- جرم نبش قبر ، با جرم تخریب قبر متفاوت است ؛ جرم نبش قبر به این معنا است که جسد میت دفن شده ، به موجب انجام عمل فردی ، از زیر خاک بیرون آمده و آشکار شود ؛ در حالی که جرم تخریب قبر ، به این معنا است که نسبت به قبر میت ، اقداماتی انجام شود که صرفا مستلزم تخریب آن بوده و جنازه میت ، هویدا نشود .
- در هر حال ، به موجب ماده 634 قانون مجازات اسلامی ، برای نبش قبر میت ، مجازات پیش بینی شده است که بر اساس آن ، هر کس که بدون داشتن مجوز شرعی و یا قانونی مانند اجازه دادگاه ، اقدام به نبش قبر یا شکافتن قبر دیگری نماید ، به مجازات حبس تعزیری ، به مدت سه ماه و یک روز تا یک سال ، محکوم خواهد شد .
- البته ، در صورتی که همراه با جرم نبش قبر ، جرم دیگری هم ارتکاب یافته باشد ، فرد به مجازات آن جرم نیز محکوم می گردد ؛ مانند زمانی که فردی اقدام به نبش قبر میت نموده و وسیله ای را سرقت نماید که در این حالت ، علاوه بر مجازات جرم نبش قبر ، به مجازات جرم سرقت نیز محکوم خواهد شد .
- علاوه بر این ، نکته مهمی که در خصوص اعمال مجازات نبش قبر وجود دارد ، آن است که مجازات جرم نبش قبر ، صرفا در شرایطی محقق می شود که عنصر مادی و عنصر روانی جرم ، توسط دادگاه احراز گردد . عنصر مادی جرم نبش قبر ، عبارت است از انجام اقداماتی که منجر به باز شدن قبر و آشکار شدن میت گردد ؛ اعم از اینکه جنازه خارج شود یا خیر .
- در این حالت ، به لحاظ شرعی واجب است که میت ، دوباره دفن شود . البته ، اگر گمان رود که مدت زیادی مثلا سی سال از تدفین میت گذشته و میت عملا تبدیل به خاک شده ، نبش قبر اشکالی ندارد . همچنین ، همانطور که اشاره شد ، در مواردی ، ممکن است که به لحاظ شرعی و یا قانونی نبش قبر مجاز باشد که در این حالات ، جرم نبش قبر محقق نخواهد شد.
- عنصر معنوی جرم نبش قبر نیز ، طبق قانون مجازات اسلامی ، به این معنا است که مرتکب جرم ، می بایست قصد باز کردن قبر و آشکار کردن جسد میت را داشته باشد که صرفا در صورت وجود قصد و عمد ، مرتکب قابل مجازات است و بدون وجود قصد ارتکاب جرم ، نمی توان وی را مجازات نمود
- باید افزود که در قانون مجازات اسلامی ، جرم مشخصی تحت عنوان جرم تخریب قبر میت مورد پیش بینی قرار نگرفته است . اما می توان به استناد ماده 677 قانون مجازات اسلامی در خصوص جرم تخریب ، گفت که ورثه متوفی ، می توانند علیه شخصی که اقدام به تخریب و آسیب رساندن به قبر متوفی شده است ، در دادگاه ، اقامه دعوی نمایند که در این صورت ، مرتکب جرم تخریب قبر ، علاوه بر مجازات حبس تعزیری ، به مجازات جزای نقدی نیز محکوم خواهد شد .
نحوه شکایت و رسیدگی به جرم نبش قبر
نبش قبر میت ، در قانون مجازات اسلامی ، جرم انگاری شده و برای آن ، مجازات در نظر گرفته شده است . بنابراین ، اگر اثبات شود که فردی ، اقدام به نبش قبر نموده و یا حتی جرم تخریب قبر را انجام داده است ، حسب مورد ، قابل مجازات خواهد بود . لکن این مجازات ، منوط به شکایت از مرتکب و رسیدگی به آن توسط دادگاه است . به همین مناسبت ، در این قسمت ، قصد داریم نحوه شکایت و رسیدگی به جرم نبش قبر و تخریب قبر را بررسی نماییم .
- به طور کلی ، نحوه شکایت از هر یک از جرایم پیش بینی شده در قانون ، مانند جرم نبش قبر و تخریب قبر ، به این صورت است که شاکی ( که در این مورد ، معمولا ورثه متوفی است ) می بایست شکواییه تنظیم نماید که این امر ، از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ، امکان پذیر است . به موجب این شکواییه ، شاکی با تهیه مدارک و مستندات لازم ، از مرتکب این جرم ، به صورت رسمی و قانونی ، شکایت کیفری می نماید .
- پس از ثبت شکواییه توسط دفاتر خدمات قضایی ، شکایت نامه شاکی ، به دادسرا ارجاع می شود و مقامات دادسرا از قبیل دادیار ، تحقیقات مقدماتی در خصوص ارتکاب جرم نبش قبر یا تخریب قبر را انجام خواهند داد . در صورتی که اسناد ، مدارک ، شواهد و قرائن موجود در پرونده ، دلالت بر ارتکاب جرم توسط متهم را داشته باشند ، با صدور کیفرخواست ، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می شود .
- در دادگاه کیفری ، قاضی اقدام به رسیدگی مستقل نسبت به جرم نبش قبر نموده و در صورت احراز رکن مادی و رکن معنوی جرم نبش قبر توسط مرتکب ، وی را به مجازات قانونی ، محکوم خواهد نمود که این حکم ، قابلیت اعتراض هم خواهد داشت . در غیر این صورت ، مجازات مذکور در قانون یعنی حبس تعزیری ، بر مرتکب ، اعمال خواهد گردید.
بنابراین جرم نبش قبر، با جرم تخریب قبر متفاوت است و به این معنا است که با شکافتن و از بین بردن قبر، جسد میت، آشکار شود . بر اساس قانون مجازات اسلامی، برای جرم نبش قبر، مجازات حبس تعزیری از سه ماه و یک روز تا یک سال ، پیش بینی شده است که پس از شکایت شاکی و رسیدگی توسط دادگاه، بر مرتکب، قابل اعمال است. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
حکم شلاق رابطه ی نامشروع چگونه اجرا میشود؟
