نحوه پرورش و نگهداری زیره

پرورش زیره سیاه

نام انگلیسی : CARUM CAVIL L

خانواده : APIACEAE – چتریان

بومی : غرب آسیا، اروپا، شمال آفریقا

زیره سیاه گیاهی است علفی، کوچک و چند ساله که در ارتفاعات کوه های می روید. این گیاه در محیط زیست طبیعی به وسیله بذر تکثیر می شود. ارتفاع این گیاه به یک متر هم می رسد. برگ های زیره سیاه ایرانی بسیار ریزند. برگ های بالایی نخی شکل و بدون دمبرگ و دارای قطعات سیخک مانند می باشند. برگ های پایینی دارای بریدگی و شامل دو بار تقسیمات شانه ای عمیق و دارای دمبرگ می باشند. گل ها سفید یا کرم رنگ هستند و با آرایش چتری در انتهای ساقه های اصلی و فرعی ظاهر می شوند. میوه به شکل فندقه دو قسمتی است که شیزوکارپ را به وجود می آورد.

بذر ها شبیه زیره سبز بوده، ولی عطری قوی تر نسبت به آن دارند. زیره سیاه ایرانی غده زیر زمینی به رنگ تیره، تولید می کند. اندازه غده ها بسته به سن گیاه به اندازه یک قاشق ماش تا اندازه یک تخم مرغ بزرگ متغیر است. این گیاه دارای ساقه ای تو خالی شیاردار و منعصب از قاعده می باشد. رنگ میوه این گیاه قهوه ای مایل به زرد می باشد. ریشه این گیاه مخروطی شکل است که به صورت مستقیم در خاک فرو می رود. رنگ ریشه این گیاه قهوه ای است ولی درون آن سفید می باشد. زیره سیاه استفاده های مختلف دارویی و درمانی دارد. از این گیاه به عنوان چاشنی در غذاها و همچنین تهیه دمنوش استفاده می شود. میوه اش بیضی شکل از نوع شیزوکارپ به طول ۴ تا ۶ میلیمتر به قطر ۱ تا ۱٫۵ میلی متر ، بی کرک ، به رنگ قهوه ای شکلاتی یا قهوه ای مایل به زرد و شفاف است. میوه زیره سیاه بوی مطبوعی دارد که ناشی از وجود اسانس در آنها می باشد.

ترکیبات شیمیایی زیره سیاه :

زیره سیاه حاوی تانن ، موم ، مواد رزینی ، یک روغن ثابت سبزرنگ ، موسیلاژ، مواد قندی ، مواد ازته و اسانس که شامل دی هیدروکاروئول ، نوعی ترپن به نام کارون و دو نوع ستن می باشد. قسمت مورد استفاده دارویی زیره سیاه میوه آن است که در تیره ماه سال دوم باقطع کامل گیاه صورت می گیرد و می گذارند تا برسد.

خواص عرق زیره سیاه :

طبع عرق زیره سیاه گرم است. برخی از مهمترین خواص عرق زیره سیاه در درمان بیماری ها عبارتند از :

لاغری و کاهش وزن

از مهمترین خواص عرق زیره سیاه، کمک به کاهش وزن و لاغری است. مصرف این عرق به دلیل وجود مقادیر زیاد فیبر باعث کاهش اشتها و افزایش متابولیسم بدن می شود. این ویژگی زیره به ویژه به کاهش چربی دور شکم کمک شایانی خواهد کرد.

تنظیم قاعدگی

عرق زیره سیاه دارای خاصیت قاعده آور است و مصرف آن به کم شدن درد های این دوران و تنظیم قاعدگی کمک می کند.

افزایش شیر مادران شیرده

از دیگر خواص عرق زیره سیاه تقویت و افزایش شیر مادر در دوران شیردهی است. همچنین به دلیل خاصیت ضد نفخی که دارد، مصرف آن در دوران شیردهی برای کاهش دل درد های نوزاد و رفع دلپیچه مفید است.

درمان اختلالات گوارشی

عرق زیره تقویت کننده معده است و به رفع نفخ، هضم بهتر غذا، رفع قولنج های دستگاه گوارش، اسپاسم معدی و بی اشت هایی کمک می کند. همچنین از عرق زیره سیاه در طب سنتی برای درمان سکسکه استفاده می شود. این عرق با تاثیر بر روی عصب معده جلوی سکسکه را می گیرد. به طور کلی خواص زیره سیاه در درمان بیماری های دستگاه گوارش شامل درمان ضعف عملکرد دستگاه گوارش، کاهش نفخ، بهبود بلع و پیشگیری از ترش کردن معده می شود.

کاهش قند خون

عرق زیره سیاه در کاهش قند خون موثر است و به همین جهت مصرف آن برای درمان بیماری دیابت مفید است. توجه داشته باشید، مصرف دارو های شیمیایی ضد دیابت با عرق زیره تداخل دارد. زیره ممکن است قند خون را کاهش دهد و مصرف آن به همراه این دارو ها می تواند باعث افت شدید قندخون شود.

نحوه پرورش و نگهداری تاتوره

خواص درمانی زیره سیاه :

خواص آنتی اکسیدانی

زیره سیاه دارای مواد مغذی عالی از جمله آنتی اکسیدان هایی مانند لوتئین، کاروتن، کریپتوزانتین و زئازانتین است. این ترکیبات موثر از آسیب ناشی از رادیکال های آزاد و همچنین از التهاب بدن جلوگیری می کنند. بنابراین زیره سیاه با داشتن آنتی اکسیدان در برابر برخی از مشکلات مربوط به سلامتی از جسم شما محافظت می کند.

منبع فیبر و پتاسیم

یکی از خواص زیره سیاه برای سلامتی، سرشار بودن از فیبر است. مصرف ۱۰۰ گرم زیره سیاه، ۳۸ گرم فیبر یعنی ۱۰۰٪ میزان مصرف مجاز روزانه را تامین می کند. فیبر، نقش مهمی را در بهبود وضعیت سلامت بدن ایفا می کند. فیبر به عنوان ماده مغذی ضروری برای افزایش سلامتی دستگاه گوارش ساخته می شود. فیبر از مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ جلوگیری می کند. همچنین در سلامت قلب نیز نقش دارد. علاوه بر زیره سیاه می توانید فیبر را در سبزیجات سبز برگ نیز پیدا کنید.

زیره سیاه نه تنها فیبر دارد بلکه منبعی از پتاسیم نیز محسوب می شود. پتاسیم به عنوان یکی از مواد معدنی مهم نقش مهمی را در ساخت ماهیچه های قدرتمند ایفا می کند. همچنین، در بهبود سطح فشار خون و تعادل آب در بدن نیز نقش دارد. یک مسئله مهم دیگر درباره پتاسیم این است که سلامت سیستم عصبی را حفظ می کند. علاوه بر زیره سیاه می توانید پتاسیم مورد نیاز خود را از سیب زمینی و لوبیا سفید نیز دریافت کنید.

منبع کلسیم

یکی دیگر از خواص زیره سیاه برای سلامتی داشتن کلسیم است. این ماده معدنی موجود در زیره سیاه می تواند به افزایش تراکم استخوان کمک کند. این ویژگی برای جلوگیری از پوکی استخوان مفید است. بنابراین اگر استخوان هایی سالم می خواهید باید به طور منظم لبنیات و زیره سیاه مصرف کنید.

منبع آهن و منیزیم

زیره سیاه به دلیل داشتن آهن، برای افزایش تولید هموگلوبین مفید است. همچنین در متابولیسم پروتئین نیز نقش دارد. بنابراین برای جلوگیری از بروز کم خونی و خستگی مزمن، زیره سیاه و منابع دیگر آهن از جمله گوشت قرمز را مصرف کنید.

منیزیم موجود در زیره سیاه برای افزایش انرژی لازم است. از این مهم تر این که منیزیم موجود در زیره سیاه، اعصاب را آرام کرده و به گوارش کمک می کند. درواقع منیزیم برای بهبود عملکردهای بدن مفید است. برای کسب نتایج بهتر باید زیره سیاه را همراه با اسفناج ( یکی از خوراکی های سرشار از منیزیم ) مصرف کنید.

افزایش سلامت قلب

وجود پتاسیم و فیبر رژیمی در زیره سیاه برای افزایش سلامت قلب مفید است. فیبر می تواند سطح کلسترول LDL را پایین بیاورد. بنابراین با مصرف منظم زیره سیاه از خطر بیماری های قلبی مانند حمله قلبی و سکته رهایی می یابید.

کنترل دیابت

دیابت یکی از بیماری های مزمن در دنیاست. برای مهار این بیماری باید مصرف قند را کنترل کنید. همچنین می توانید از موادی مانند استویا به جای قند معمولی استفاده کنید. برای مهار دیابت باید زیره سیاه مصرف کنید. زیره سیاه می تواند سطح قند بدن را کنترل کند.

جلوگیری از سرطان

همان گونه که می دانیم سرطان یک بیماری مزمن است و باید بهترین بازدارنده ها و درمان ها را برای آن پیدا کنیم. زیره سیاه در این زمینه کمک زیادی می کند. زیره سیاه به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی برای جلوگیری از سرطان مفید است. همچنین فیبر موجود در آن در برابر سرطان از غشای مخاطی روده بزرگ محافظت می کند.

افزایش سلامتی زنان

یکی از خواص زیره سیاه برای سلامتی، افزایش سلامت زنان است. زیره سیاه به رفع مشکلات زنانه مانند دردهای قاعدگی، کمردرد و دردهای شکمی کمک می کند. برای تسکین درد، توصیه می کنیم ترکیبی از روغن زیره سیاه، عسل و آب گرم را قبل از صبحانه و بعد از شام مصرف کنید. علاوه بر این، زیره سیاه به افزایش شیر مادران شیرده نیز کمک می کند. درواقع، مقدار و کیفیت شیر را افزایش داده و مانع از تاثیر نفخ و سوء هاضمه بر شیر می شود.

جلوگیری از ریزش مو

استفاده از زیره سیاه برای مو، ایده خوبی است. گفته می شود زیره سیاه به رفع شپش سر و جلوگیری از ریزش مو کمک می کند. می توانید از پودر زیره سیاه برای شستن و ماساژ دادن مو اسفاده کنید تا بافت مو را بهبود بخشیده و ریشه مو را تقویت کند.

سوزش معده

فیبر رژیمی که در دانه زیره وجود دارد، به عنوان ملین طبیعی عمل می کند، حرکت روده را بهبود می بخشد و دفع مواد زائد را از سیستم ما تضمین می کند و در نتیجه از یبوست و دیگر مشکلات هاضمه مثل درد شکمی، گوارش، نفخ شکم، سندروم روده تحریک پذیر، گاز روده و غیره کمک می کند. اگرچه دانه ها در کنترل دفع گاز اضافی در دستگاه گوارش ما موثر هستند، اما بهتر است آن ها را به طور متوسط مصرف کنیم. این به این دلیل است که خوردن بیش از حد دانه زیره می تواند موجب ناراحتی شکم شود که ممکن است منجر به گاز روده و سوزش معده شود.

مضرات عرق زیره سیاه :

همانند سایر گیاهان دارویی زیاده روی در مصرف آن توصیه نمی شود :

زیاده روی در مصرف عرق زیره باعث لاعری و زرد شدن رنگ چهره می شود.

مصرف بیش از اندازه عرق زیره و در دوره زمانی طولانی مدت ممکن است به کبد و کلیه ها آسیب بزند.

مصرف مقادیر زیاد این عرق در دوران قاعدگی منجر به خونریزی شدید می شود، بنابراین توجه داشته باشید از مصرف آن در این دوران اجتناب کنید.

مصرف زیاد عرق زیره برای زنان باردار ممنوع است و ممکن است باعث سقط جنین شود.

مقادیر بیش از اندازه عرق زیره می تواند اعتیاد آور باشد چرا که زیره دارای خواص مخدر است. همچنین می تواند منجر به خواب آلودگی، حالت تهوع و مخدوش شدن ذهن شود.

مصرف همزمان عرق زیره با دارو های کلرپروپامید، انسولین، تولبوتامید و پیوگلیتازون، بایستی با احتیاط همراه باشد و توصیه می شود پیش از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.

شرایط مورد نیاز جهت پرورش زیره سیاه :

زیره سیاه اغلب به طور وحشی در نواحی مرتفع و مرطوب می روید . این گیاه در طول رشد و نموّ به درجه حرارت زیاد نیاز ندارد درجه حرارت مطلوب برای گلدهی و تشکیل میوه بین ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است . زیرۀ سیاه در طول رویش آب فراوان نیاز دارد . بیشترین نیاز گیاه به آب در مرحلۀ ساقه دهی و تشکیل گل می باشد .

بذرها به مدت ۲ تا ۳ سال قوۀ رویشی مناسبی دارند و در شرایط اقلیمی مناسب پس از ۱۸ تا ۲۵ روز سبز می شوند رشد اولیه گیاه بسیار کند و آهسته است . به طوری که ۱۱ تا ۱۴ روز پس از سبز شدن بذر برگ های اصلی به وجود می آیند . گیاهان دو ساله در اردیبهشت ماه سال دوم به گل می نشینند و ۲۵ تا ۳۰ روز را در مرحلۀ گلدهی می گذرانند.

آبیاری زیره سیاه :

زیره سیاه در طول رویش به آب فراوان نیاز دارد. چنانچه آب کافی به آن نرسد در سال دوم رویش، محصولی عاید نخواهد شد. بیشترین نیاز گیاه به آب در مرحله ساقه دهی و تشکیل گل می باشد.

دمای مناسب زیره سیاه :

بذرها در دمای ۷ تا ۹ درجه سانتیگراد شروع به رویش می کنند. این گیاه در طول رشد و نمو به درجه حرارت زیاد نیاز ندارد. درجه حرارت مطلوب برای گلدهی و تشکیل میوه بین ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است.

نور مورد نیاز زیره سیاه :

اگرچه گیاهان دوساله در سال اول رویش به نور زیاد نیاز ندارند، تحقیقات نشان می دهد چنانچه این گیاهان برای مدت زیادی در سایه قرار گیرند (زیر درخت سایه انداز) در سال دوم، عملکرد به شدت کاهش می یابد.

خاک مناسب پرورش زیره سیاه :

زیره سیاه را تقریباً در هر نوع خاکی می توان کشت کرد. اما برای تولید انبوه، این گیاه به مقادیر فراوان مواد و عناصر غذایی، ضخامت زیاد سطح خاک و رطوبت کافی نیاز دارد. خاک های اسیدی و همچنین خاک های بسیار نرم شنی که قادر به حفظ آب نیستند، برای کشت این گیاه مناسب نیستند. خاک های با بافت متوسط (رسی-شنی)، برای تولید انبوه این گیاه توصیه می شود. گیاهان یکساله در مقایسه با گیاهان دوساله، با تأخیر به محصول می نشینند. همچنین گیاهان یکساله به گرما و آب بیشتری نسبت به گیاهان دو ساله نیاز دارند.

تکثیر گیاه زیره سیاه :

تکثیر زیره سیاه از طریق کشت بذرها صورت می گیرد. کاشت این گیاه در زمان مناسب، نقش مؤثری در افزایش عملکرد دارد. در برخی از کشورها زیره سیاه را در اوایل تابستان و یا حتی اواخر تابستان (مرداد-شهریور) کشت می کنند. ولی تحقیقات نشان می دهد که اوایل بهار (اواخر اسفند) زمان مناسبی برای کشت زیره سیاه است. تأخیر در کاشت سبب می شود که برگ های طوقه ای در سال اول رویش به اندازه نهایی خود نرسند که در چنین شرایطی، از مقدار محصول به شدت کاسته خواهد شد.

نحوه پرورش و نگهداری خارخاسک