چشم انسان عضو پیچیده ای است که برای عملکرد صحیح خود به ویتامین ها و مواد مغذی نیاز دارند. برخی بیماری های شایع مانند: رتینوپاتی دیابتی، انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن، گلوکوم و آب مروارید می توانند بر چشمان انسان اثر بگذارند. با وجود این که طیف گسترده ای از فاکتورهای مختلف مسبب این شرایط هستند اما حداقل تا حدی مواد مغذی نیز دخیل هستند.
ویتامین A با حفظ شفافیت قرنیه چشم، که پوشش خارجی چشم بیمار است، نقش مهمی در بینایی بازی می‌کند. این ویتامین همچنین یکی از اجزای رودوپسین است، پروتئینی در چشم این امکان را می‌دهد تا در شرایط نور کم بازهم اطراف را ببینید. کمبود ویتامین A در کشورهای پیشرفته نادر است، اما در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به یک بیماری جدی به نام خشکی چشم شود. Xerophthalmia یک بیماری پیش‌رونده چشم است که با شب‌کوری آغاز می‌شود. اگر کمبود ویتامین A ادامه یابد، مجاری اشک و چشم بیمار خشک می‌شوند. درنهایت، قرنیه چشم بیمار نرم می‌شود و منجر به کوری برگشت‌ناپذیر می‌شود. در افرادی که به این بیماری مبتلا میگردند به خصوص در سنین بالا تر پیشنهاد میگردد که به صورت مدام از فرد مراقبت گردد و پرستاری از سالمند به صورت شبانه روزی صورت گیرد تا این عزیزان سلامتی خود را بدست آورند. ویتامین A همچنین می‌تواند به محافظت در برابر سایر بیماری‌های چشم کمک کند. برخی مطالعات نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی حاوی ویتامین A ممکن است با کاهش خطر آب‌مروارید و دژنراسیون ماکولای وابسته به سن (AMD) همراه باشد. برای حفظ سلامت عمومی چشم، غذاهای غنی از ویتامین A به‌جای مکمل‌ها توصیه می‌شود. سیب‌زمینی شیرین و سبزی‌های سبز برگ، کدوتنبل و فلفل دلمه‌ای منبع غنی این ویتامین هستند.
اعتقاد بر این است که بسیاری از بیماری‌های چشمی با استرس اکسیداتیو مرتبط است، که عدم تعادل بین آنتی‌اکسیدان ها و رادیکال‌های آزاد در بدن بیمار است. ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که به محافظت از سلول‌های بیمار، ازجمله سلول‌های چشمی، در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد، مولکول‌های مضر و ناپایدار کمک می‌کند. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی حاوی ویتامین E ممکن است به جلوگیری از آب‌مروارید مربوط به افزایش سن کمک کند. بااین‌وجود، رژیم غذایی حاوی ویتامین E کافی برای حفظ سلامت چشم مناسب توصیه می‌شود. برخی از گزینه‌های غنی از ویتامین E شامل آجیل، دانه‌ها و روغن‌های پخت‌وپز است. ماهی قزل‌آلا، آووکادو و سبزی‌های سبز برگ نیز منابع خوبی هستند.
ویتامین ث همانند ویتامین ای، یک آنتی اکسیدان قوی است که می تواند از چشمها در برابر آسیب رادیکال های آزاد محافظت کند. ویتامین ث برای افراد مبتلا به AMD مفید و مطلوب است. بسیاری از مطالعات مشاهده ای نشان دادند که ویتامین ث می تواند خطر ابتلا به آب مروارید را کاهش دهد، بیماری که باعث تاری چشم و صدمه به قوه بینایی می شود. به عنوان مثال نتیجه یکی از مطالعات مشاهده ای نشان داد که مصرف بیش از 490 میلی گرم ویتامین ث در روز در مقایسه با مصرف 125 میلی گرم یا کمتر موجب کاهش خطر ابتلا به آب مروارید تا 75 درصد می شود. مطالعه دیگر نشان داد که مصرف منظم مکمل های ویتامین ث می تواند خطر ابتلا به آب مروارید تا 45 درصد کاهش دهد. مرکبات و میوه های گرمسیری، فلفل شیرین، بروکلی و کلم پیچ حاوی مقادیر زیادی ویتامین ث هستند و گزینه های بسیار خوبی برای افزایش مصرف ویتامین ث محسوب می شوند.
محققان همچنین چندین ویتامین B را برای تأثیر آنها بر سلامت چشم، به‌ویژه ویتامین‌های B6 ،B9 و B12 بررسی کرده‌اند. این ترکیب از ویتامین‌ها می‌تواند سطح هموسیستئین را کاهش دهد، پروتئینی در بدن بیمار که ممکن است با التهاب و افزایش خطر ابتلا به AMD همراه باشد. بااین‌حال، برای تأیید فواید این مکمل‌ها، تحقیقات بیشتری لازم است. بعلاوه، مشخص نیست که آیا افزایش مصرف غذاهای غنی از ویتامین B اثرات مشابهی دارد یا نه؟
سوالی که در این بین مطرح میگردد این است که بیماری هایی که سلامت چشم ما را تهدید میکنند و ما می بایستی که با آن ها آشنایی داشته باشیم. برای دریافت برنامه غذایی بابت هر بیماری بینایی می بایستی به پزشک متخصص مراجعه کنید و صرفا با خواندن یک مقاله نمیتوان به صورت قطع و خودسرانه اقدام به مصرف ویتامین نمود اما آشنایی با بیماری های مختلف بینایی مخصوصا در سنین بالا و سالمندان عزیز خالی از لطف نیست، در مقاله بیماری های بینایی سالمندان به صورت کامل در رابط با بیماریی های بینایی صحبت شده است.
ویتامین B دیگری که در رابطه با سلامت چشم موردمطالعه قرارگرفته، ریبوفلاوین (ویتامین B2) است. به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان، ریبوفلاوین توانایی کاهش استرس اکسیداتیو در بدن بیمار، ازجمله چشمها را دارد. به‌طور خاص، دانشمندان در حال مطالعه پتانسیل ریبوفلاوین برای جلوگیری از آب‌مروارید هستند، زیرا کمبود طولانی‌مدت ریبوفلاوین ممکن است منجر به این بیماری شود. جالب اینجاست که بسیاری از افراد مبتلا به آب‌مروارید نیز دارای کمبود این آنتی‌اکسیدان هستند.
مقامات بهداشتی مصرف 1.1-1.3 میلی‌گرم ریبوفلاوین در روز را توصیه میکنند. دستیابی به این مقدار معمولاً آسان است، زیرا بسیاری از غذاها سرشار از ریبوفلاوین هستند. برخی از نمونه‌ها شامل جو دوسر، شیر، ماست، گوشت گاو و غلات غنی‌شده است.
عملکرد اصلی نیاسین (ویتامین B3) در بدن کمک به تبدیل غذا به انرژی است. همچنین می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کند. اخیراً، مطالعات نشان داده‌اند که نیاسین ممکن است در پیشگیری از گلوکوم نقشی داشته باشد، در این شرایط عصب بینایی چشم بیمار آسیب می‌بیند. مکمل‌ها باید بااحتیاط مصرف شوند. وقتی نیاسین در مقادیر زیاد 5/1 و 5 گرم در روز مصرف شود، ممکن است اثرات نامطلوبی برای چشم ایجاد کند، ازجمله تاری دید، آسیب ماکولا و التهاب قرنیه.
بااین‌حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که مصرف غذاهای طبیعی حاوی نیاسین دارای اثرات سو باشد. برخی منابع غذایی شامل گوشت گاو، مرغ، ماهی، قارچ، بادام‌زمینی و حبوبات است.
لوتئین و زاگزانتین بخشی از خانواده کاروتنوئیدها هستند، گروهی از ترکیبات مفید که توسط گیاهان سنتز می‌شوند. هردوی این کاروتنوئیدها در ماکولا و شبکیه چشم بیمار یافت می‌شوند، جایی که مسئول فیلتر کردن نور آبی است، بنابراین از چشم فرد در برابر آسیب محافظت میکنند
ممکن است در حدود 6 میلی‌گرم لوتئین و زاگزانتین فوایدی داشته باشد و یک رژیم غذایی غنی از میوه و سبزی‌ها به‌طور طبیعی این مقدار را تأمین می‌کند. سبزی‌ها اسفناج، کلم پیچ و کلارد پخته‌شده به‌ویژه در این کاروتنوئیدها زیاد است.
اسیدهای چرب امگا 3 نوعی چربی اشباع‌نشده چندمنظوره است. غشای سلولی شبکیه چشم انسان حاوی غلظت بالایی از DHA، نوع خاصی از امگا 3 است. چربی‌های امگا 3 علاوه بر کمک به تشکیل سلول‌های چشم، دارای خواص ضدالتهابی هستند که ممکن است در پیشگیری از رتینوپاتی دیابتی (DR) نقش داشته باشد.
چربی‌های امگا 3 همچنین ممکن است با کمک به تولید اشک بیشتر، به افرادی که بیماری خشکی چشم دارند کمک کند. با این شرایط، کمبود اشک باعث خشکی، ناراحتی و گاهی اوقات تاری دید می‌شود. برای افزایش اسیدهای چرب امگا 3، منابع غنی مانند ماهی، بذر کتان، دانه‌های چیا، سویا و آجیل را در خود بگنجانید. امگا 3 را می‌توان در روغن‌های پخت‌وپز مانند کلزا و روغن‌زیتون نیز یافت.
تیامین یا ویتامین B1 در عملکرد صحیح سلول و تبدیل غذا به انرژی نقش دارد. این ویتامین احتمالاً در کاهش خطر آب‌مروارید نیز مؤثر است. علاوه بر این، تیامین به‌عنوان یک درمان بالقوه برای مراحل اولیه DR پیشنهادشده است. منابع غذایی تیامین شامل غلات کامل، گوشت و ماهی است. علاوه بر این، تیامین اغلب به غذاهایی مانند غلات صبحانه، نان و ماکارونی اضافه می‌شود.
مرکز پرستاری سلامت اول با داشتن مجوز رسمی از وزارت بهداشت و کادر متخصص و مجرب آمادگی دارد به صورت شبانه روزی به ارائه خدمات مراقبت و پرستاری بپردازد. با کارشناسان ما در تماس باشید تا در اسرع وقت نسبت به اعزام پرستار سالمند ، پرستار کودک و پرستار بیمار اقدام گردد.
