گیاه دارویی گیاهی است که یک یا برخی اندام های آن مانند ساقه، برگ، گل، ریشه و… دارای خواص دارویی باشد. برای مثال، پوست ساقه گیاه دارچین، دارای خاصیت درمانی است. این قسمت های دارویی، حاوی مواد فعال بیولوژیکی (مواد موثر) هستند که بر پیکر موجودات زنده اعم از انسان یا حیوان، اثرات فیزیولوزیکی دارند. جالب است بدانید که گاهی قسمت های مختلف گیاهان دارویی، کاربردهای مختلفی دارند. برای مثال گل های درخت نمدار آرام بخش هستند در حالی که برگ های این درخت، خاصیت ملین دارند.
در این میان برخی از این گیاهان دارویی از محبوبیت بیشتری برخوردارند که در ادامه به آن می پردازیم.
آویشن
آویشن یکی از گیاهان پرخاصیت دارویی است که از زمان های قدیم برای درمان انواع بیماری ها مورد استفاده قرار می گرفت . این گیاه دارویی معروف و محبوب درختچه ای همیشه سبز و کوتاه است. برگ هایی کرکی شکل و دم برگ هایی کوچک دارد. رنگ برگ های آن خاکستری روشن است و گل هایی صورتی رنگ در نوک شاخه ها دارد. از این گیاه علفی و معطر که دارای خواص دارویی است در صنایع غذایی، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده می کنند.
آویشن برای درمان سردرد، سرماخوردگی، گوش درد، سرخک ، سرفه ، تقویت اعصاب، درمان افسردگی، خستگی و بی خوابی مفید است و مصرف آن موجب کاهش فشارخون و چربی خون می شود. همچنین این گیاه دارویی ضدتشنج و ضد صرع و ضد نفخ است که سبب تقویت بینایی و معده می شود . شستشوی سر با دم کرده آویشن در درمان و کاهش ریزش مو کمک می کند. مصرف آویشن بعد از غذا هر نوع مشکل مربوط به دستگاه گوارش مثل نفخ، سنگینی، گرفتگی عضلات معده را درمان می کند. آویشن با عفونت های مجاری تنفسی مقابله کرده و سرفه را کاهش می دهد.
گل گاوزبان
گاوزبان، یکی از معروفترین و پرمصرف ترین گیاهان دارویی است . این گیاه علفی و یک ساله یکی از غنی ترین منابع اسیدهای چرب اصلی بشمار می رود که در اردیبهشت تا شهریور گل می دهد و گلهای آن به رنگ آبی، سفید و بنفش می باشد. ارتفاع ساقه های آن تا ۶۰ سانتی متر هم می رسد. ساقه های این گیاه خاردار شیاردار و برگ های آن ساده، مخملی و پوشیده از تارهای خشن است. بخش مصرفی و دارویی این گیاه، برگ ها و گل های آن است. طبیعت این گیاه گرم و تر است و سرشار از آنتی اکسیدان و انواع ویتامین ها مانند B و C و املاح معدنی مانند منیزیم و پتاسیم است
گل گاو زبان و برگ های آن تصفیه کننده خون ، آرام کننده اعصاب، ادرار آور ، تقویت کننده کلیه ها ، تقویت کننده سیستم ایمنی، برطرف کننده سرماخوردگی ، از بین برنده سرفه ، درمان کننده برونشیت ، درمان کننده التهاب و ورم کلیه ، درمان کننده بیماری سرخک و مخملک است.مصرف دم کرده گل گاوزبان به تنظیم ضربان قلب و درمان افسردگی نیز کمک می کند.
یونجه
یونجه یکی از اولین گیاهان دارویی شناخته شده توسط بشر است که لقب سلطان گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است. ریشه این گیاه مفید بسیار عمیق بوده و گاهی تا ۳ متری عمق زمین نفوذ می کند. با این اوصاف تعجبی ندارد که این گیاه منبع غنی ویتامین ها و مواد معدنی ای باشد که از دل خاک می گیرد. یونجه ساقه هایی بلند و برگچه هایی نازک، نوک تیز و بیضی شکل دارد. گل های آن غالبا بنفش و گاهی زرد رنگ و کوچک هستند و میوه ای شبیه صدف با دانه هایی مانند لوبیا ولی کوچک تر از آن دارد. طبیعت یونجه تازه گرم و تر است، اما یونجه خشک، طبیعتی گرم و خشک دارد. این گیاه با ارزش، منبع ویتامین های A و K، پتاسیم، کلسیم، آهن، منیزیم، منگنز، فیبر، سدیم و فسفر است. مهم ترین خواص دارویی آن عبارتند از: کاهش رادیکال های آزاد، ضد سرطان، تقویت سیستم گوارش، ادرارآور، پیشگیری از دیابت و کنترل قند خون، رفع خشونت سینه و سرفه، مدر حیض و مولد خون صالح، رفع یبوست، جلوگیری از خونریزی، افزایش شیر و منی
کاسنی
کاسنی یک گیاه دارویی با گل های آبی یا ارغوانی است که کاملا سرد، تقویت کننده کبد، مسکن حرارت و عطش، تقویت کننده کلیه و فشار خون و صفرا و پاک کننده مجرای ادرار و کلیه ها است. مصرف آب برگ کاسنی دارویی مفید برای درمان یرقان و کلیه ها و کبد است و تب را برطرف می کند و معده را تقویت می نماید . کاسنی برای تنظیم فشار خون ، کاهش قند خون و سردرد و بیماریهای کبدی استفاده می شود.
ریشه کاسنی گرم و خشک است و اخلاط سینه را نرم می کند و مصرف جوشانده برگ و ریشه کاسنی به مقدار 2 فنجان صبح ناشنا برای درمان یبوست، بسیار مفید است.
پونه و نعناع
نعناع و پونه از گیاهان دارویی پرطرفدار و مفیدی هستند که بسیار پرخاصیت و درمان کننده بیماری های مختلف می باشند . این 2 گیاه هر دو طبع گرم و خشک دارند. خانم ها از دم کرده این گیاهان استفاده می کنند زیرا این گیاهان دارویی قاعدگی را تنظیم و درد قاعدگی را کاهش می دهند. برگ نعناع، درمان مناسبی برای رفع سردرد، تب، حالت تهوع، اختلالات گوارشی است و تسکین دهنده سیستم گوارشی می باشد و به رفع گاز معده کمک می کند.این گیاه، خاصیت ادرارآور، نشاط آور و ضد انقباض عضلانی و ضدتهوع دارد که به کاهش وزن نیز کمک می کند. پونه نیز گیاه دارویی پرکاربردی می باشد که برای رفع مشکلاتی همچون افسردگی ، آنفولانزا ، شپش ، زخم ، آلرژی ، سوختگی ، خستگی ، یبوست ، قارچ ، سرفه ، سردرد ، تورم غدد یا برونشیت ، انگل به کار می رود.
رزماری
رزماری یک گیاه دارویی محبوب و مفید برای سلامت انسان است که حاوی کارنوزول و رزمارینیک، دو آنتی اکسیدان است که خاصیت ضد عفونی کنندگی، ضد سرطانی و ضد التهابی دارد. رزماری به بهبود حافظه و تمرکز ذهنی کمک می کند، با استرس مبارزه می کند، اضطراب را کاهش می دهد، سردرد را تسکین می دهد، رشد مو را تحریک می کند، با درد مفاصل مقابله می کند، گوارش را بهبود می بخشد، از سرطان پیشگیری می کند و پشتیبان سلامت قلب و عروق است.
از رزماری می توانید در سوپ ها، ساندویچ ها، سالادها و...استفاده کنید یا از برگ های تازه یا خشک شده این گیاه چای درست کنید.
جینسینگ
جینسینگ از گیاهان دارویی محبوب در آسیا و آمریکای شمالی است که انواع مختلفی دارد. جنسینگ تقویت کننده سیستم ایمنی، ضد التهاب، ضد استرس، خواب آور و ضد باکتری است و سبب افزایش انرژی ، کاهش وزن، درمان سردرد، بهبود گوارش، کاهش استرس، کاهش سطوح قند خون، تقویت سیستم ایمنی می شود. ازجینسینگ به عنوان یک درمان طبیعی برای ناباروری استفاده می کنند.
زنجبیل
زنجبیل یک گیاه دارویی مشهور است که در نقاط مختلف جهان مورد استفاده قرار می گیرد و دارای خاصیت آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد ویروسی، ضد قارچی، آنتی بیوتیک، ضد سرطانی، ضد تهوع، ضد اسپاسم، و ضد سرفه می باشد. زنجبیل سبب تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش رادیکال های آزاد، بهبود گردش خون در بدن، مقابله با سرماخوردگی، بهبود گوارش، تنظیم سطوح قند خون، مبارزه با تهوع، رفع سوزش سر دل و نفخ می شود و از تجمع سموم در بدن که خطر عفونت های ویروسی، قارچی، و باکتریایی را افزایش می دهند، پیشگیری می کند.
بابونه
بابونه از دیگر گیاهان دارویی مفید است که خاصیت درمانی بالایی دارد . این گیاه دارای ویژگی های ضد تحریک کنندگی، ضد التهابی، ضد میکروبی، ضد اضطراب، ضد اسپاسم، ضد اسهال و ضد سرطانی می باشد و به درمان سردرد، کاهش درد عضلانی، کنترل استرس، رفع گرفتگی های قاعدگی، درمان مشکلات معده، کاهش وزن، تقویت سیستم ایمنی و درمان بی خوابی کمک می کند . این گیاه دارویی به محافظت از بدن در برابر رادیکال های آزاد کمک می کند.
مریم گلی
مریم گلی گیاهی علفی و چند ساله با ارتفاع تقریبی ۴۰ تا ۸۰ سانتی متر است. قسمت های مختلف این گیاه پوشیده از کرک های خاکستری رنگ است. گل های آن که در امتداد ساقه رشد می کنند، آبی مایل به بنفش هستند. مریم گلی از نظر خواص، ارتباط نزدیکی با گیاه رزماری دارد. طعم این گیاه بسیار تلخ و تند و تیز است، اما رایحه ای بسیار خوش دارد. این گیاه طبیعتی گرم و خشک داشته و علاوه بر مصارف دارویی در آشپزی و فرایندهای فرآوری و آماده سازی گوشت هم مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه سرشار از روغن های فرار و فلاونوئیدها است و به درمان بیماری های مختلف کمک می کند. مریم گلی گیاهی ضد فشار خون، ضد دیابت، ضد التهاب و ضد میکروبی است که به بهبود خلق و خو، تسکین اضطراب، تسکین گلو درد، تقویت سیستم ایمنی، کمک به کاهش وزن، کاهش التهاب، بهبود خواب و کاهش سطوح کلسترول و فشار خون کمک می کند.
خار مریم
خار مریم گیاهی است گلدار و مربوط به خانواده گلهای مروارید که بومی مدیترانه محسوب می شود. در گذشته های دور، مردم از خار مریم برای درمان بیماری های مربوط به کیسه صفرا و کبد استفاده می کردند. دانشمندان معتقدند که ماده اصلی این گیاه، یک آنتی اکسیدان به نام سیلیمارین است که در دانه های خار مریم یافت می شود. اگرچه هنوز مشخص نیست که این آنتی اکسیدان چه فوایدی در بدن به همراه دارد، اما گاهی به عنوان یک درمان طبیعی برای بیماری های کبد از قبیل سیروز، یرقان، هپاتیت و اختلالات کیسه صفرا، مورد استفاده قرار می گیرد.
بادرنجبویه
بادرنجبویه یکی گیاه دارویی است که به صورت سنتی، از روغن و برگ آن برای تهیه دارو استفاده می شود. علاوه بر این، در بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها، به عنوان یک طعم دهنده به کار می رود. جالب است بدانید علاوه بر خاصیت های فراوان پزشکی و غذایی بادرنجبویه، از عصاره این گیاه در ساخت صابون ها و لوازم آرایشی هم استفاده می شود. این گیاه برای کاهش سطح کلسترول خون، رفع شوره سر، کاهش علائم برفک دهان در افراد مبتلا به HIV/AIDS، کاهش درد معده، کاهش فشار خون، کاهش استفراغ و رفع سرماخوردگی استفاده می شود.
اسطوخودوس
اسطوخودوس گیاهی همیشه سبز و بومی مدیترانه است. گل و روغن این گیاه، رایحه بسیار محبوبی دارد و از روغن آن به عنوان دارو استفاده می شود. این روغن می تواند در شل کردن عضلات نقش داشته باشد و همچنین باعث تسکین درد و افزایش آرامش شود. با این حال، مردم از این گیاه بیشتر برای رفع اضطراب، استرس، بی خوابی، افسردگی، زوال عقل، درد و بسیاری از موارد دیگر استفاده می کنند.
سخن آخر
در این مطلب سعی کردیم اطلاعاتی جامع و مفید درباره بهترین گیاهان دارویی و خواص آن ها ارائه دهیم. همان طور که می دانید این گیاهان بدون عوارض نیستند. البته در بسیاری موارد، عوارض آن ها در مقایسه با داروهای شیمیایی بسیار کمتر است. به علاوه، بسیاری از آن ها به راحتی در دسترس هستند. از لحاظ هزینه های درمانی هم معمولا به صرفه تر خواهند بود. فراموش نکنید که مصرف هرگونه گیاه دارویی حتما باید به تجویز پزشک و تحت نظر او صورت گیرد. از مصرف خودسرانه و تجویزهای شخصی درباره گیاهان دارویی جدا بپرهیزید. شاد و سلامت باشید.
گیاهان دارویی کوهستانی
