گرمازدگی عبارت است از حالتی که دمای بدن تا میزان زیادی بالا می رود؛ به طوری که بدن قادر به متعادل ساختن دمای خود نیست. به طور کلی در صورتی که دمای بدن به بیش از 40 درجه سانتی گراد برسد، گرمازدگی اتفاق افتاده است. اگر دچار این مشکل شوید، علائم گرمازدگی به سراغتان خواهد آمد. بسیار مهم است ابتدا این علائم را شناخته و سپس به سراغ رفع گرمازدگی بروید. دقت کنید که گرمازدگی می تواند شدت داشته باشد ولی اغلب بی خطر است؛ در صورتی که سراغ درمان گرمازدگی نرفته و سهل انگاری کنید، ممکن است به مغز و سایر اندام های بدن شما آسیب وارد شود.
علائم گرمازدگی
بسته به مرحله و شدت گرمازدگی، علائم آن می تواند متفاوت باشد. هرچه دمای بدن بیشتر از حد معمول خود بالاتر رود، علائم بیشتر و شدیدتری ظاهر می شوند. علائم گرمازدگی می توانند خیلی سریع یا طی چند روز ظاهر شوند و به شدت موجب نگرانی افراد شوند.از آنجایی که بدن سعی می کند گرمای خود را با عرق کردن کاهش دهد، این کار را با دفع آب و نمک های حیاتی خود که الکترولیت نامیده می شوند، انجام می دهد. با دفع هرچه بیشتر آب و نمک به وسیله عرق کردن، بدن دچار کم آبی شده و علائم این مشکل مانند سردرد خفیف یا گرفتگی عضلات رخ می دهد.کم آبی ممکن است توانایی خنک شدن بدن را گرفته و مشکلات بسیار خطرناک مانند نارسایی برخی از اندام ها یا حتی مرگ را متوجه افراد کند. انواع گرمازدگی و علائم مربوط به هرکدام عبارتند از:
استرس گرمایی
اولین و خفیف ترین مورد از انواع گرمازدگی، استرس گرمایی است. این مشکل زمانی رخ می دهد که دمای بدن شما بالا رفته و بدن نتواند از طریق معمول (عرق کردن) دمای خود را متعادل سازد.علائم استرس گرمایی خفیف است اما می تواند باعث سنکوپ گرمایی یا خستگی گرمایی شود.علائم این مشکل عبارتند از:
- عطش
- سرگیجه
- سردرد خفیف
- حالت تهوع
- ضعف
برای رفع این مشکل مایعات کافی بنوشید؛ البته بهترین گزینه، جبران الکترولیت بدنتان است. کلسیم، پتاسیم، سدیم از جمله مهمترین مواد معدنی الکترولیت ساز بدن هستند؛ بنابراین بهتر است مایعات حاوی این مواد را مصرف کنید. ساده ترین راه برای خنک شدن در این وضعیت، رفتن به مکان خنک تری است.
خستگی گرمایی
از دیگر انواع گرمازدگی می توان خستگی گرمایی را نام برد که معمولاً گرمازدگی بزرگسالان از این نوع است. این مشکل به دلیل کار و فعالیت در هوای گرم رخ می دهد و معمولاً افرادی که به اینگونه شرایط عادت ندارند، بیشتر از سایرین به خستگی گرمایی دچار می شوند.مهمترین علائم خستگی گرمایی عبارتند از:
- احساس تشنگی
- ضعف و خستگی
- عدم تمرکز در کارها
- عدم تعادل در ایستادن یا…
- ضربان غیر عادی (شدید) قلب
اصلی ترین کاری که در این شرایط باید انجام دهید، حفظ آرامش و نوشیدن مایعات مفید برای بدن است. در صورتی که خستگی آنقدر شدید شود که توان انجام کارهایی ساده مثل راه رفتن را نداشته باشید، مشکل بسیار جدی است و باید هرچه سریعتر به مکانی خنک تر منتقل شده و مایعات کافی بنوشید. سعی کنید سرعت فعالیت خود را کاهش دهید.
سنکوپ گرمایی
از دیگر انواع گرمازدگی می توان سنکوپ گرمایی را نام برد که شدت و خطر بیشتری دارد. اگر در یک محیط گرم در مدت زمان طولانی بمانید، دچار علائم سنکوپ گرمایی خواهید شد. این مشکل به دلیل افت فشار خون و نرسیدن خون کافی به مغز رخ می دهد و ممکن است خطرات زیان باری داشته باشد. از جمله مهمترین علائم سنکوپ گرمایی می توان به احساس سرگیجه و از دست رفتن هوشیاری اشاره کرد.در صورتی که آرامش خود را حفظ کرده و به دنبال راهی برای خنک کردن خود باشید، هوشیاری شما به حالت عادی باز خواهد گشت. شایان ذکر است بالا بردن پاها می تواند گزینه ای خوب برای افزایش هوشیاری و درمان گرمازدگی در این حالت باشد.
گرفتگی عضلات ناشی از گرمازدگی
این مشکل از جمله عواملی است که بیشتر برای ورزشکاران رخ می دهد؛ این مورد هم جزو شایع ترین انواع گرمازدگی بزرگسالان است. کسانی که در هوای گرم ورزش یا فعالیت سنگین انجام می دهند، بیشتر از سایرین مستعد گرفتگی عضلات ناشی از گرما هستند. در واقع علت اصلی بروز این مشکل متعادل نبودن میزان الکترولیت در بدن است. گرفتگی عضلات در این حالت، بیشتر برای نقاطی مانند بازوها، پاها یا شکم اتفاق می افتد.برای رفع سریع این مشکل می توانید به مکانی خنک تر رفته و با نوشیدن مایعات، الکترولیت بدنتان را متعادل کنید. درمان گرمازدگی در این حالت می تواند سریعتر اتفاق بیفتد.
عرق سوز شدن
از جمله شایع ترین انواع گرمازدگی، عرق سوز شدن است که معمولا برای ورزشکاران یا افراد با فعالیت بالا رخ می دهد. گرمازدگی کودکان نیز می تواند از نوع عرق سوز شدن باشد؛ چرا که کودکان پوستی ظریف و حساس دارند و احتمال مبتلا شدن آنها به این نوع بیشتر است. عرق سوز شدن از جمله مشکلاتی است که برای پوست رخ می دهد و به سبب آن جوش هایی روی پوست ایجاد می شود.علت اصلی این مشکل خیس شدن لباس زیر به دلیل عرق کردن زیاد است.
علائم عرق سوز شدن عبارتند از:
- ایجاد جوش هایی روی پوست
- سوزش و قرمزی منطقه ای از پوست
- خارش پوست
درمان گرمازدگی با روش های خانگی
همانطور که گفته شد، اثرات گرمازدگی می توانند به شدت سلامتی شما را تهدید کنند. از این رو بهتر است با شناخت کافی که از انواع گرمازدگی کسب کردید، درمان گرمازدگی را شروع کنید. بنابراین در ادامه قصد داریم راه های درمان گرمازدگی در خانه را توضیح دهیم.قبل از مصرف هرکدام از موارد ذکر شده، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
شربت سکنجبین
شربت سکنجبین پاسخی مناسب برای سوال «برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟» است. این نوشیدنی به شدت خنک کننده و لذت بخش است و می تواند برای حل این مشکل بسیار مفید واقع شود.شربت سکنجبین برای درمان گرمازدگی در طب سنتی به شدت استفاده می شد و گذشتگان ما آنرا به عنوان یک نوشیدنی خنک کننده قوی در تابستان استفاده می کردند.
هنداونه برای درمان گرمازدگی
از جمله بهترین گزینه ها برای رفع سریع گرمازدگی، مصرف هنداونه است. این میوه خنک کننده و آرام بخشی قوی است که می تواند گرمای بدن را گرفته و شما را خنک کند. از آنجایی که طبیعت هندوانه سرد است، مصرف آن می تواند برای افراد گرم مزاج بسیار مناسب باشد.
- پس از مصرف هندوانه، پوست آنرا دور نریزید؛ چرا که درمان گرمازدگی در گرو آن است.
- شما می توانید با درست کردن مربای پوست هندوانه و مصرف آن، تشنگی و گرمازدگی را رفع کنید.
شربت آبلیمو
همانطور که گفته شد، از دلایل اصلی گرمازدگی، تشنگی و کم آبی بدن است. شربت آبلیمو به دلیل داشتن ویتامین C گزینه مناسبی برای رفع تشنگی و درمان خانگی گرمازدگی است. همچنین ویتامین C موجود در لیمو خاصیت ضد عفونی کنندگی دارد و برای بدن مفید است.
- در روز های گرم تابستان می توانید مقداری آب لیمو تازه گرفته و همراه با آب و کمی یخ بنوشید.
- همچنین افزودن تخم شربتی به شربت آبلیمو می تواند تاثیر بیشتری در رفع تشنگی و خنک کنندگی بدن داشته باشد.
عناب و زرشک
یکی از بهترین ترکیب ها برای رفع سریع گرمازدگی و کاهش عوارض گرمازدگی، ترکیب عناب و زرشک است. عناب و زرشک هر دو از میوه های خنک کننده هستند که از گذشته تا کنون برای کاهش دمای بدن مورد استفاده قرار می گرفته اند. زرشک خاصیت رفع تشنگی دارد؛ به طوری که شما می توانید آب زرشک را در روزهای گرم تابستان بنوشید و لذت ببرید.
- برای رفع گرمازدگی در خانه، عناب و زرشک را جوشانده و دم کرده آنرا بنوشید.
- برای بهبود طعم آن مقداری شکر اضافه کنید. البته بیماران دیابتی به این نکته توجه نکنند!
درمان گرمازدگی با خاکشیر
خاکشیر از جمله قدیمی ترین موارد این لیست است که می تواند با طبع سرد خود، گرمازدگی را رفع کند. شربت خاکشیر می تواند شما را از گرمای زیاد بدن نجات داده و تشنگی تان را رفع کند. این دانه های شگفت انگیز توانایی پیشگیری از گرمازدگی یا کاهش عوارض این بیماری را دارا هستند.
- مقداری خاکشیر را به مدت چند ساعت در آب سرد خیسانده و شربت خنک آنرا بنوشید.
-
همچنین می توانید برای جلوگیری از اسهال، خاکشیر یخ زده یا خاکشیر با خرده یخ میل کنید.
ماست و دوغ
ماست و دوغ نیز پاسخ خوبی برای سوال: «برای درمان گرمازدگی چی بخوریم؟» است. مصرف ماست به تنهایی سبب رفع گرمی بدن نمی شود؛ بلکه باید آنرا با آب مخلوط کرده و دوغ خانگی درست کنید. این ترکیب به دلیل طبع سرد خود می تواند به میزان زیادی گرمای بدن شما را کاهش دهد.
- مقداری ماست را با کمی نمک به خوبی مخلوط کنید.
- یک لیوان آب خنک را آرام آرام به مخلوط اضافه کرده و پیوسته هم بزنید.
- افزودن مقداری نعناع یا پودر زیره می تواند نوشیدنی شما را لذت بخش تر کند.
- ترکیب ماست، آب و خیار با کمی یخ و نعناع نیز معجزه می کند. اغلب ما از این ترکیب با عنوان ماست و خیار یاد می کنیم! جالب است بدانید گذشتگان ما این ترکیب را به عنوان یک دسر خنک کننده در روز های گرم تابستان مصرف می کردند.
تاثیر دانه های ماش بر درمان گرمازدگی
از دانه های ماش برای درمان گرمازدگی در طب سنتی چینی بهره زیادی می برند. استفاده از جوشانده دانه های ماش می تواند دمای بدن را پایین آورده و آنرا خنک تر کند. جوشانده دانه های ماش بدن را هیدراته کرده و سموم بدن را می زداید.
- مقداری ماش خشک شده را در ظرفی بریزید.
- 3 برابر مقدار ماش، آب اضافه کنید و اجازه دهید بجوشد.
- مایع بدست آمده را صاف کرده و خنک بنوشید.
سرکه سیب
سرکه سیب یکی دیگر از مواد مجزه آسا برای رفع گرمازدگی است. سرکه سیب به دلیل دارا بودن مواد معدنی همچون پتاسیم و سدیم، به جبران الکترولیت بدن شما کمک شایانی می کند. استفاده از سرکه سیب می تواند ویتامین های از دست رفته بدن را تامین کند.
- یک قاشق چایخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب بریزید.
- مقدار کمی یخ به آن اضافه کرده و بنوشید. (اجازه ندهید دمای نوشیدنی به شدت پایین بیاید!)
تمبر هندی برای درمان گرمازدگی
یکی از مواردی که سبب از خنک شدن و تعدیل دمای بدن می شود، تمبر هندی است. تمبر هندی می تواند شما را از گرمی بدن در روزهای پرحرارت تابستان نجات دهد. علاوه بر این، تمبر هندی بدن شما را هیدراته کرده و مواد معدنی و الکترولیت های از دست رفته را به آن باز می گرداند.
- چند تکه تمبر هندی را در ظرفی ریخته و یک و نیم لیوان آب به آن اضافه کنید.
- مخلوط را روی حرارت به مدت چند دقیقه بجوشانید و مایع را صاف کنید.
- برای بهبود طعم آن، مقداری شکر یا عسل اضافه کرده و مخلوط را به صورت خنک بنوشید.
گلاب
مصرف گلاب برای بیمارانی که مبتلا به این مشکل هستند بسیار مناسب است. گلاب به خوبی می تواند دمای بدن را متعادل کرده و عوارض شدید گرمازدگی را کاهش دهد. نوشیدن گلاب خنک را در روزهای گرم تابستان تجربه کنید. بهترین راه برای درمان گرمازدگی، مصرف نوشیدنی خنک گلاب است.
درمان گرمازدگی با آب پیاز
دو راه برای استفاده از آب پیاز در درمان گرمازدگی وجود دارد:
- با دیدن علایم گرمازدگی و برای کاهش دمای بدن تان آب پیاز را در پشت گوش، زیر پا و روی قفسه ی سینه ی خود بمالید.
- بعد از گرمازدگی یک قاشق چای خوری آب پیاز را با یک قاشق چایخوری عسل مخلوط کرده و میل کنید.
بهتر است که این مخلوط را تا چند روز بعد از گرمازدگی هم مصرف کنید تا کاملا علائم برطرف بشوند. آب پیاز به عنوان یکی از درمان های طبیعی در گرمازدگی استفاده می شود اما مکانیزم دقیق عملکردش هنوز شناخته شده نیست.
درمان گرمازدگی با عسل
استفاده از عسل هم به صورت خوراکی و هم موضعی به عنوان درمان گرمازدگی در طب سنتی شناخته می شود. درست کردن شربت سکنجبین با عسل یکی از مؤثرترین روش های درمان برای گرمازدگی است.عسل به کاهش حرارت بدن کمک می کند و از همین جهت برای استفاده به صورت موضعی نیز مناسب است. توجه داشته باشید که برای درمان خانگی گرمازدگی حتماً از عسل طبیعی استفاده کنید، زیرا عسل های تقلبی اثر عکس دارند و ممکن است موجب افزایش گرمای بدن شوند.
روغن های گیاهی
از جمله عواملی که سبب کاهش گرمای بدن و رفع گرمازدگی می شوند، روغن های گیاهی است.روغن هایی که می توانید برای درمان گرمی بدن از آنها استفاده کنید شامل: روغن نعناع، روغن اسطوخدوس و روغن زیتون است.روغن نعناع با خاصیت خنک کنندگی خود می تواند عوارض گرمازدگی را کاهش دهد. همچنین روغن اسطوخدوس و زیتون نیز برای رفع آفتاب سوختگی پوست موثر است.
- نسبت مساوی از این روغن ها را با هم به خوبی مخلوط کنید.
- مخلوط را به پشت گردن، داخل دست و ساعد بمالید.
تاثیر حمام آب سرد بر درمان گرمازدگی
حمام آب سرد از اقدامات اورژانسی است که برای افراد گرمازده انجام می شود. دوش گرفتن با آب سرد به مدت 15 تا 20 دقیقه می تواند دمای کلی بدن را متعادل ساخته و گرمازدگی را درمان کند.باید توجه نمود که آب باید کمی سردتر از ولرم باشد. دوش گرفتن با آب خیلی سرد به بدن شوک وارد کرده و عوارض گرمازدگی را تشدید می کند.
درمان گرمازدگی در کودکان
هر چند که درمان گرمازدگی بزرگسالان نیز اهمیت زیادی دارد، اما بدن کودکان معمولاً نسبت به گرما حساس تر است و از همین رو باید سریع تر برای درمان کودک کاری کنید و حتماً اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید.
- هرچه سریع تر کودک خود راخنک کنید و لباسش را در آورید.
- از مایعات خنک اما نه چندان سرد برای کودک استفاده کنید.
- استفاده از پنکه و آب ولرم هم برای رفع گرما موثر است.
- بهتر است بلافاصله بعد از کاهش دمای نوزاد یا کودکتان، او را به مرکزدرمانی ببرید تا اقدامات لازم برای جلوگیری از گرمازدگی انجام شود.
کمک های اولیه به فرد گرمازده
با دانستن نکاتی ساده اما مهم می توانید فردی که دچار گرمازدگی شده را کمک کنید. قبل از رسیدن تیم پزشکی و اورژانسی به محل، اولین کار در مواجهه با فرد گرمازده پایین آوردن دمای بدن وی است. انجام اقدامات زیر می تواند روند درمانی فرد را آسان تر کند:
- فرد را بخوابانید و چیزی زیر پاهای او بگذارید تا به اندازه 30 سانتی متر بالاتر بیاید.
- در صورت امکان، پنکه ای (با دور متوسط) را رو به بیمار روشن کنید تا کمی فرد کمی خنک تر شود.
- حوله ای را خیس کرده و روی پیشانی بیمار قرار دهید.
- پشت گردن، زیر بغل و روی ران ها را کمپرس سرد کنید.
- فرد را تشویق به نوشیدن آهسته مایعاتی مانند آب خنک کنید.
نکات مهم در مورد گرمازدگی
- در هنگام گرمازدگی، از مصرف نوشابه های گازدار و مواد قندی خودداری کنید.
- تا حد امکان از قرار گرفتن در مکان گرم یا زیر نور خورشید، خودداری کنید.
- سعی کنید با استفاده از یک کلاه یا سربند، سر خود را از تابش مستقیم آفتاب حفظ کنید.
- نوشیدنی های بسیار خنک می توانند علاوه بر آسیب به قسمت های مختلف بدن، دمای داخلی بدن را تا حد زیادی کاهش داده و عوارض جدی تری برای افراد ایجاد کنند.
- از مصرف نوشیدنی های کافئین دار یا الکلی خودداری کنید.
تاثیر بی نظیر عسل در درمان گرمازدگی
