فرایند شکل گیری سهام عدالت
نحوه ی آزادسازی سهام عدالت چگونه است؟اهداف دولت از اجرای این طرح چه بود؟
- مستقل کردن خانوارهای نیازمند به خود و کاهش حمایت های مالی مستقیم دولتی به آن ها؛
- سرعت بخشیدن به روند خصوصی سازی از طریق واگذاری سهام شرکت های دولتی؛
- به کارگیری روش هایی سالم و شفاف برای واگذاری سهام شرکت ها؛
- کوچک کردن دولت و افزایش تصدی گری مردمی؛
- گسترش سهم بخش تعاون در کشور؛
- توزیع متعادل ثروت و درآمد در کشور.
مشمولان سهام عدالت چه کسانی هستند؟
- مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی: گروه تخفیف دار محسوب می شوند و همه اعضای این گروه سود سهام برای عملکرد سال ۹۵ و ۹۶ خود را دریافت کرده اند.
- روستاییان و عشایر: سود عملکرد سال ۹۵ و ۹۶ سهام خود را دریافت کرده اند.
- کارگران فصلی ساختمانی: آن ها هم سود مربوط به عملکرد سال ۹۵ و ۹۶ را گرفته اند.
- گروه سایر اقشار: گروه های کم جمعیت مانند خبرنگاران، زنان سرپرست خانوار، طلاب، خادمان مساجد هستند که آن ها هم سود عملکرد سال ۹۵ و ۹۶ را به طور کامل دریافت کرده اند.
- گروه کارمندان و بازنشستگان دولتی، دستگاه های عمومی و بازنشستگان کشوری و لشکری هستند.
نحوه استعلام سهام عدالت
برای استعلام ، لازم است وارد سایت زیر شوید:
www.samanese.ir
با واردکردن کد ملی و پر کردن اطلاعات شخصی، در صورت تعلق، برگه سهام نمایش داده می شود: در این برگه سهام، ۷ ردیف مشاهده می گردد که شامل:
- ارزش سهام تخصیصی اولیه با توجه به بعد خانوار: ارزش سهام اختصاص یافته باملاحظه تعداد اعضای خانواده
- مجموع مبالغ دریافت شده توسط دولت از محل سود سهام: کل مبلغ سودی که سهام اختصاص یافته به شما تا تاریخ صدور این صورت وضعیت (صورت حساب) ایجاد کرده است.
- سود پرداخت شده نقدی: مبلغ سودی که سهام اختصاص یافته به شما ایجاد کرده و در سنوات قبلی، به صورت نقدی به شما پرداخت شده است.
- ارزش اقساط تسویه شده: مبلغ خالص سودی که به عنوان اقساط شما محاسبه شده و بابت اقساط سهام پرداخت شده است. به عبارتی اگر از مجموع مبالغ دریافت شده توسط دولت از محل سود سهام، سود پرداخت شده نقدی را کسر کنیم به ارزش اقساط تسویه می رسیم.
- بهره مندی از تخفیف دو دهک اول: مبلغی که شما از تخفیف دو دهک اول برخوردار شده اید و به همان میزان از پرداخت اقساط معاف هستید.
- باقی مانده ارزش اولیه سهام تخصیصی: مبلغی از ارزش اولیه سهام شما که قسط آن از محل سود دریافتی پرداخت نشده و می تواند توسط شما پرداخت شود تا به دارایی شما افزوده شود.
- دارایی مشمول (ارزش اسمی سهام متعلق به مشمول): مبلغی از سهام شما که اقساط آن پرداخت شده و اکنون متعلق به شماست.
چه شرکت هایی در سبد سهام عدالت قرار دارند؟
شرکت های موجود در سهام عدالت شامل ۴۹ شرکت می باشند که شامل شرکت های:
آلومینیوم ایران یا ایرالکو با مالکیت ۳۰% و ایران خودرو یا خودرو با مالکیت %۳ و بانک تجارت با مالکیت ۴۰% و بانک صادرات ایران با مالکیت ۴۰% و بانک ملت با مالکیت ۳۰% و پارس سویچ با مالکیت ۴۶% و پالایش نفت بندر عباس با مالکیت ۲۰% و پالایش نفت تهران با مالکیت ۷۰% و پالایش نفت شیراز با مالکیت %۱۰ و پالایش نفت اصفهان با مالکیت ۲۰% و پالایش نفت تبریز با مالکیت ۲۰% و پتروشیمی مارون با مالکیت ۳۰% و پست بانک با مالکیت ۲۵% و چادرملو با مالکیت ۲۱% و حمل و نقل پتروشیمی با مالکیت ۲۹% و سایپا با مالکیت ۱% و سرمایه گذاری توسعه صنعتی ایران با مالکیت ۲۳% و سرمایه گذاری رنا با مالکیت ۲% و سیمان داراب با مالکیت ۵۰% و سیمان دشتستان با مالکیت ۳۴% و فولاد آلیاژی ایران با مالکیت ۳۹% و فولاد خوزستان با مالکیت ۳۰% و فولاد مبارکه اصفهان با مالکیت ۳۰% و کارخانجات مخابراتی ایران با مالکیت ۳۵% و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با مالکیت ۲۴% و گل گهر با مالکیت ۱۱% و مخابرات ایران با مالکیت ۲۰% و مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران با مالکیت ۲۶% و ملی صنایع مس ایران با مالکیت ۳۷% و نیرو ترانس با مالکیت ۳۱% و بیمه دانا با مالکیت ۵۵% و پالایش نفت لاوان با مالکیت ۲۰% و پتروشیمی ارومیه با مالکیت ۶% و پتروشیمی بندر امام با مالکیت ۳۰% و پتروشیمی بوعلی سینا با مالکیت ۳۰% و پتروشیمی بیستون با مالکیت ۳۰% و پتروشیمی تبریز با مالکیت ۱۰% و پتروشیمی خوزستان با مالکیت ۳۰% و پتروشیمی شهید تند گویان با مالکیت ۱۰% و پتروشیمی فجر با مالکیت ۳۰% و پتروشیمی جم با مالکیت ۱۵% و دخانیات ایران با مالکیت ۲۸% و ساختمان سد و تأسیات آبیاری یا سابیر با مالکیت ۴۹% و شهر صنعتی البرز با مالکیت ۲۳% و شهر صنعتی رشت با مالکیت ۵۸% و شهر صنعتی با مالکیت ۲۱% و مشانیر با مالکیت ۴۲% و مگا موتور با مالکیت ۰.۵% و صنایع پتروشیمی خلیج فارس با مالکیت ۴۰% هستند.
عرضه سهام عدالت در بورس
چالش هایی پیرامون عرضه این سهام در بورس وجود دارد. نخست آنکه این موضوع نیاز به تصویب توسط مجلس شورای اسلامی دارد. همچنین در شرایطی که مالکیت آن در اختیار شرکت های تعاونی سهام عدالت استانی است، امکان عرضه آن در بورس وجود ندارد و باید از ساختار قبلی خود جدا شود. باید به این نکته توجه داشت که حضور همه سهامداران در بورس، سیستم پاسخ گویی بورس را مختل خواهد کرد و نیاز به بسترسازی مناسب است. این عرضه می تواند به طرق مختلفی ازجمله مستقیم و صندوق های قابل معامله بورسی موسوم به ETF باشد. قطعا هر روش معایبی دارد و بهتر است روش عرضه را نمایندگان مجلس با همکاری دولت مشخص کنند. با توجه به عدم اقبال درروش عرضه بلوکی دولت باید روش های واگذاری را متفاوت کند، به گونه ای که برای واگذاری سهام دولت و این شرکت های بورسی و فرابورسی تسهیلاتی در نظر گرفته شود.
ارزش سهام عدالت چقدر رشد کرده است؟
باگذشت حدود ۱۲ سال از اجرای این طرح، ارزش سهام شرکت هایی موجود در سبد این سهام دستخوش تغییرات زیادی شده است. با نگاه اجمالی به پورتفوی آن، می بینیم که از ۴۹ شرکت حاضر در این سبد ۳۵ عدد بورسی هستند که ارزش مقطع واگذاری آن ها ۲۲۷ هزار و ۸۲۵ میلیارد ریال و ارزش روز آن ها به ۱۵۸۸ هزار و ۹۴۴ میلیارد ریال افزایش یافته است. به علاوه اینکه در این پرتفوی، ۱۴ شرکت غیربورسی هستند که ارزش مقطع واگذاری آن ها ۳۸ هزار و ۵۳۸ میلیارد ریال و ارزش روز آن ها همین مبلغ برآورد شده است. سازمان خصوصی سازی به عنوان متولی اجرای این طرح، در آخرین اطلاعاتی که منتشر کرده به ارزش ۵ میلیون تومانی هر برگه سهام عدالت اشاره کرده است. ارزش سهام شرکت های موجود در سبد سهام حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان تخمین زده شده که با تقسیم این عدد بر تعداد سهامداران حدود ۵ میلیون تومان برای هر سهامدار به دست می آید. این رشد ۶ برابری از زمان اجرای طرح، بواسطه نوسانات نرخ ارز و رشد ارزش سهام شرکت های موجود در سبد سهام ایجاد شده است. البته لازم است این نکته را بدانیم که سهام عدالت قابلیت خریدوفروش در بازار سرمایه را ندارد. ولی به منظور برآورد این طرح و هزینه های آن لازم است معیاری تعریف شود و باارزش تقریبی سهام این مهم محقق شده است.
سود سهام عدالت چگونه پرداخت می شود؟
این سهام متشکل از یک سبد سرمایه گذاری است و سهامداران در سود و زیان شرکت ها سهیم هستند. سود سهام برای هر یک از افراد خانوار به حساب خود آن فرد واریز می شود و مانند یارانه ها، تمام سود به حساب سرپرست خانوار منتقل نمی شود. هر فرد از خانواده در هنگام ثبت نام این طرح به طور جداگانه، شماره شبای حساب خود را در سیستم به ثبت رسانده است و درنتیجه برای دریافت سود هم نیازی به دریافت سهم خود از سرپرست خانوار ندارد. افراد می توانند وضعیت سهام خود را ازسایت سهام عدالت پیگیری و مشاهده کنند. دوره مجازاین سهام به پایان رسیده است. اکنون به دلیل نبود مجوز و ظرفیت های قانونی، ثبت و توزیع سهام به افراد جدید صورت نمی گیرد. اگر وضعیت جدیدی برای ثبت نام افراد تازه در سامانه شکل بگیرد، اطلاع رسانی های لازم از طریق مراجع و پایگاه های عمومی دولتی انجام خواهد گرفت. مرحله اول واریز سود این سهام در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ پیگیری انجام شد و واریز سود مرحله سوم هم در مردادماه ۱۳۹۸ صورت گرفت. بر اساس مصوبه دولت، مشمولان نهادهای حمایتی دو برابر افراد دیگر، سهام دریافت کرده اند و به همین میزان واریز سود سهام کمیته امداد و بهزیستی بیشتر از گروه های دیگر است.
نحوه فروش سهام عدالت
با توجه به مصوبه مورخ ۹۹/۰۲/۳۰ شورای عالی بورس، کلیه دارندگان سهام عدالت که قصد فروش قسمتی از سهام خود را دارند، می توانند از روز سه شنبه مورخ ۹۹/۰۳/۶ به شعب بانک هایی که قبلاً در آن دارای حساب بانکی بوده و شماره شبای آن حساب را به سازمان خصوصی سازی معرفی کرده اند، مراجعه و با تکمیل فرم های مربوط نسبت به تکمیل سفارش فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت خود و تعهد نامه مربوطه، اقدام کنند. براساس این مهلت اعلام شده در تاریخ ۹۹/۰۳/۰۸ به پایان می رسد و از تاریخ ۹۹/۰۳/۱۰ بانک ها از طریق کارگزاری های خود یا کارگزاری های طرف قرار داد، “به تدریج” نسبت به فروش سهام متقاضیان در بورس اقدام و وجوه حاصله را در قالب توافق شده به حساب آنها واریز خواهند کرد. بعد از چند روز که فروش از سوی کارگزاری انجام شد مبلغ مربوطه از طریق حساب دریافت شده از سوی بانک در اختیار متقاضی قرار خواهد گرفت.
بر اساس دستور رئیس جمهور شبکه بانکی کشور به سازوکار فروش سهام عدالت اضافه شده است تا فرایند فروش با سرعت بالایی انجام شود. این فروش سهام با توجه به کشش بازار و منافع سهام داران انجام خواهد شد. بانک ها به تدریج و در قالب توافق با دارندگان سهام عدالت جهت فروش اقدام خواهند کرد.
جزئیات فروش سهام عدالت توسط بانک ها
- مالک سهام عدالت حق هرگونه اعتراض در خصوص سهام انتخابی برای فروش، زمان و قیمت فروش سهام را از خود سلب می کند.
- کارگزاری در مرحله اول تنها می تواند ۳۰% از مجموع تعداد سهام شرکت ها یا ارزش ریالی سهام را بفروشد.
- کارگزار مجاز است سهام را به هر قیمتی که در لحظه فروش سهام در بازار امکان فروش ان را دارد به فروش رساند.
- انتخاب زمان فروش و سهامی که باید به فروش برسد، بر عهده کارگزار با هماهنگی ناظر بازار است.
- مدت اعتبار سفارش تا اجرای مفاد سفارش بوده و مالک سهام عدالت حق تغییر و لغو آن را ندارد.
- وجوه ناشی از فروش سهام، پس از فروش، از طریق کارگزاری به بانک پرداخت و به حساب بانکی فرد واریز می شود.
- کلیه هزینه های اجرایی سفارش اعم از کارمزد ها، مالیات فروش و حق العمل کاری بانک بر عهده فرد مشمول سهام عدالت بوده و بایستی اجازه دهد از محل مبالغ ناشی از فروش سهام کم شود.
توجه: شماره مرکز پشتیبانی مرکز سهام عدالت ۸۳۳۳۸ می باشد که به صورت ۲۴ ساعته پاسخگوی سوالات مردم است.
