سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یکی از علل اصلی مرگ ومیر در نوزادان یک ماهه تا کودکان یک ساله است. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد اغلب در نوزادان یک ماه تا شیرخواران چهار ماهه رخ می دهد و در بعضی موارد شامل شیرخواران زیر شش ماه نیز می شود که طبق پژوهشات به روز دنیا، به تازگی وقوع این اتفاق تا سن نُه ماهگی کودکان اعلام شده است. باید بدانید که هرچند خواندن این مقاله ممکن است همراه با استرس و نگرانی باشد یا در نظرتان ترسناک یا تلخ بیاید، اما با توجه به گزارش های ادامه دار مرگ نوزادان، لازم است تمام والدین و اطرافیان آنها از امکان چنین عارضه ای و راهکارهای پیشگیری از آن آگاه باشند، بنابراین در این مطلب می توانید با دلایل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، عوامل افزایش دهندۀ خطر این سندرم، ارتباط قنداق کردن یا پیچیدن نوزاد در پتو با چنین اتفاقی، ارتباط خواباندن کودک در تخت والدین با افزایش خطر مرگ ناگهانی نوزاد و راهکارهای کاهش خطر وقوع این سندرم در نوزادان آشنا شوید.
دلایل وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یک بیماری یا عارضه نیست، بلکه یک تشخیص است که وقتی یک کودک زیر یک سال به طور ناگهانی می میرد و علت دقیق آن پس از بررسی صحنۀ مرگ، کالبدشکافی و بررسی تاریخچۀ پزشکی کودک معلوم نمی شود، به عنوان علت مرگ اعلام خواهد شد و این موضوع که سندرم مرگ ناگهانی نوزاد می تواند بدون علامت رخ دهد، آن را برای خانواده ها دردناک تر می کند.
با وجود دهه ها تحقیق، این عارضه هنوز یک دلیل مشخص ندارد، اما به طورکلی بیشتر کارشناسان معتقدند که سندرم مرگ ناگهانی نوزاد زمانی رخ می دهد که کودک دارای آسیب پذیری زمینه ای مانند عملکرد نابالغ یا غیرطبیعی قلب و غیرطبیعی بودن بیداری از خواب یا تنفس است یا در طول یک دورۀ مهم از مراحل رشد در معرض عوامل تنش زا یی مانند خوابیدن روی شکم یا روی بستر نرم قرار گرفته است. یک علت دیگر برای چنین تشخیصی این است که نوزادانی که در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد از بین می روند، سروتونین پایین تر از حد نرمالی در ساقۀ مغزشان دارند. سروتونین به تنظیم تنفس، ضربان قلب و فشار خون در هنگام خواب کمک می کند.
کارشناسان هنوز هم در جست وجوی پاسخی برای چنین اتفاقی، به مطالعۀ مغز، سیستم عصبی خودکار، مراقبت از نوزاد و محیط خواب، عفونت و ایمنی و همچنین ژنتیک ادامه می دهند.
عوامل خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد کدامند؟
سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به احتمال زیادتری بین سن 2 تا 4 ماهگی نوزادان اتفاق می افتد. این سندرم بر نوزادان پسر بیشتر از دختران تأثیر می گذارد. بیشتر مرگ های ناشی از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد در فصل زمستان اتفاق می افتد.در حالی که علت این واقعه هنوز مشخص نیست، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد چندین فاکتور خطر دارد. با توجه به اینکه می توان از بسیاری از این عوامل خطر جلوگیری کرد، مهم است که نسبت به آنها آگاهی داشته باشید. برخی از عوامل خطر برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد عبارتند از: خواباندن کودک روی شکم یا پهلو قبل از یک سالگی؛ این عامل، مهمترین عامل خطر در سندرم مرگ ناگهانی نوزاد شناخته می شود.نقص مغزی (در خیلی از موارد این نقص های نادرزادی در مغز تا زمان کالبد شکافی تشخیص داده نمی شوند)
- عفونت تنفسی نوزاد
- وزن کم هنگام تولد
- تولد زودرس
- نوزادان چند قلو (دوقلو، سه قلو بودن و غیره)
- وجود سابقه خانوادگی (داشتن یک خواهر یا برادر که در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت کردند)
- در معرض دود سیگار بودن نوزاد بعد از تولد یا سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
- نژاد (نوزادان آمریکایی-آفریقایی تبار و بومی آمریکا به دلایلی که شناخته شده نیست دو برابر بیشتر در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد جان خود را از دست می دهند)
- جنسیت (نوزادان پسر کمی خطر بیشتری نسبت به نوزادان دختر دارند)
- سن کم مادر هنگام بارداری (زیر 20 سال) شیوع بیشتر در زمستان یا هوای سرد
- بیش از حد گرم کردن نوزاد
- محل خواب مشترک با والدین یا کسی که از نوزاد نگهداری می کند.
- خواباندن نوزاد یا کودک در تختخواب غیر ایمن یا قدیمی
- خواباندن نوزاد روی زیرانداز یا تشک خیلی نرم
- خواباندن نوزاد یا کودک در گهواره ای که شامل اشیای نرم مانند کوسن یا عروسک پولیشی است.
- استفاده از موقعیت دهنده یا گوه هنگام تغذیه یا خواب ، که توصیه نمی شود منبع معتبر توسط سازمان غذا و دارو
- استفاده از پستانک بند دار برای خواب
- عدم تغذیه نوزاد از شیر مادر ( نوزادانی که از تغذیه کمکی استفاده می کنند)
- مادرانی که سیگار می کشند یا از داروهای روان گردان یا غیر مجاز در زمان شیردهی استفاده می کنند
- فاصله کوتاه بین دو بارداری مادر
- عدم انجام مراقبت های بارداری یا انجام دیر هنگام آنها
- زندگی در شرایط فقر
در حالی که مطالعات نشان می دهد نوزادانی که دارای عوامل خطر بالا هستند بیشتر تحت تأثیر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد قرار می گیرند، تأثیر یا اهمیت هر یک از این عوامل به خوبی تعریف نشده و قابل درک نیست. چیزی که مسلم است اجتناب هر چه بیشتر این عوامل خطر، خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی را در نوزاد یا کودک شما کاهش می دهد.
مقابله با سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
هیچ درمانی برای سندرم مرگ ناگهانی نوزاد یا SIDS وجود ندارد.از دست دادن فرزند در برابر بیماری سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، فاجعه ای است که می تواند باعث واکنش شدید کفر، انکار، سردرگمی، گناه، عصبانیت و افسردگی در بین والدین و سایر اعضای خانواده شود. این افسردگی اغلب در خواب، غذا خوردن، توانایی تمرکز و سطح انرژی کلی والدین تأثیر می گذارد. بسیاری از والدین ترس های غیر منطقی را از اینکه دیگر اعضای خانواده نیز ممکن است در معرض خطر باشند، تجربه می کنند و ممکن است بیش از حد از سایر فرزندان خود محافظت کنند یا از ترس دیگر نخواهند بچه دار شوند.
علاوه بر آن، سایر خواهر و برادرهای نیز ممکن است از این نگران باشند که شاید آن ها هم به طور ناگهانی جان خود را از دست بدهند، یا ممکن است در مورد مرگ خواهر و برادر احساس گناه کنند. علایمی که نشان می دهد کودکان رنج می برند شامل چسبیدن به والدین، مشکلات در مدرسه، بد رفتاری و اختلال در خواب است.
اما والدین باید با کودکان خود در مورد مرگ نوزاد صحبت کنند و توضیح دهند که کودک به دلیل یک مشکل پزشکی که فقط در نوزادان رخ داده در گذشته است. حمایت عاطفی از والدین بعد از مرگ احتمالی کودک بر اثر SIDS بسیار مهم است، چون در این شرایط والدین احساس گناه و همچنین اندوه زیادی دارند و حتی ممکن است مرگ ناگهانی کودک با تحقیقات اجباری پلیس در رابطه با علت مرگ همراه باشد. والدین می توانند در این شرایط با یک مشاور و یا روان شناس و یا دوست قابل اعتماد صحبت کنند.علاوه بر آن والدین بهتر است راهکارهای زیر را در نظر بگیرند:
احساسات خود را بروز دهید.
- اگر شرایط آن را دارید به دوستان و خانواده بگویید که چه احساسی دارید.
- مردم می خواهند به شما کمک کنند، اما ممکن است راه آن را بلد نباشند.
از دست دادن فرزند می تواند یک فشار وحشتناکی را در رابطه والدین کودک ایجاد کند، بنابراین تا حد ممکن با همسر خود راحت باشید. مشاوره با یک روان شناس به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید احساسات خود را درک و بیان کنید.
برای بهبودی زمان بگذارید.
- به خودتان فرصت دهید تا دوره غم و اندوه شما بگذرد.
- گریه کردن و احساس خستگی شدید کاملا در این شرایط طبیعی است.
- شما با یک ضرر ویرانگر و غیر منتظره روبرو شده اید و درمان طول می کشد.
درمان سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب
درمانی برای مرگ ناگهانی نوزاد در خواب وجود ندارد. ولی می توان کارهایی انجام داد که کمک کند که کودک در شرایط ایمن تری به خواب برود. تا یک سالگی در هنگام خواب کودک اصلا روی شکم نخوابد و او را روی کمر بخوابانید ( اما حواستان باشد شیرخوار استفراغ نکند و دچار آسپیراسیون استفراغ نشود) . از تشکی استفاده کنید که سطح محکمی داشته باشند و از رختخواب نرم اجتناب کنید. همه ی اسباب بازی ها و عروسک هایی که با مواد نرم درست شده اند را از گهواره کودک جمع آوری کنید و از پستانک استفاده کنید. سر کودک را نپوشانید و مطمئن شوید که کودک زیاد گرم نشده است.
نوزاد می تواند در اتاقی مشترک با پدر و مادر بخوابد ولی نباید از تخت مشترک استفاده کرد. تغذیه با شیر مادر حداقل برای ۶ ماه خطر بروز مرگ ناگهانی نوزاد در خواب را کاهش خواهد داد. واکسیناسیون هم از کودک در برابر بیماری هایی که ممکن است باعث بروز این سندروم شوند، محافظت می کند.
سندروم قلب شکسته و نکات مهم در مورد آن
