سردرد ناشی از کم آبی بدن چیست؟

نوشیدن آب یکی از اصلی ترین عوامل برای فعالیت بهتر ارگان های بدن است. به عبارت بهتر، اگر می توانستید فعالیت های بدن را با همه جزئیات آن ببینید، متوجه می شدید که این مایع شگفت انگیز و حیاتی چگونه می تواند فعالیت بدن را به طور کلی بهبود بخشد. اما همانطور که وجود آب کافی در بدن باعث منظم تر شدن فعالیت دستگاه ها و سلول ها می شود، کمبود آن می تواند بسیاری از روندهای طبیعی سلامت را مختل کند. کم آبی بدن، نمودهای متفاوتی دارد. اما رایج ترین مشکلی که به دلیل کمبود آب در بدن افراد اتفاق می افتد، سردرد است. در این مطلب بررسی می کنیم که چرا کم آبی باعث سردرد می شود و مهم ترین درمان ها برای آن چیست؟

حتما تا به حال بارها این جمله را شنیده اید که حجم زیادی از بدن ما را آب تشکیل داده است. اما در حقیقت این حجم از آب در کدام قسمت بدن وجود دارد؟حجم زیادی از آبی که می نوشید، اطراف حساس ترین اعضای بدن را در برگرفته است. در حقیقت حتی میان مهره های ستون فقرات و اطراف مغز، مایعی به نام مایع مغزی-نخاعی وجود دارد که از ایجاد اصطکاک، ضربه و آسیب دیدن این مکانیسم حساس جلوگیری می کنند.

مهم ترین دلیل سردرد در اثر کم آبی، کم شدن مایع میان مغزی است. در حقیقت کاهش حجم این مایع، به مغز فشار وارد می کند و نتیجه این فشار چیزی جز سردردهای آزاردهنده نیست. مهم ترین ویژگی این درد این است که اگر به موقع چاره ای برای آن پیدا کنید، هرگز شدت پیدا نمی کنند. برای مثال اگر در خیابان و در فصل گرما احساس فشار بر جمجمه دارید، با خرید آب معدنی و نوشیدن به موقع آب می توانید تا حد زیادی از شدت گرفتن آن جلوگیری کنید.

علائم سردرد ناشی از کم آبی بدن

علائم سردرد ناشی از کم آبی می تواند به صورت خفیف یا شدید (مثل سردردهای میگرنی) رخ بدهد. سردرد ناشی از کم آبی در قسمت جلو، عقب، طرفین یا تمام بخش های سر رخ می دهد. برخلاف سردردهای سینوسی، سردردهایی که بر اثر کم آبی ایجاد می شوند، همراه با دردِ صورت و فشار نیستند. سردردهای فقدان آب کافی در بدن فقط در زمانی ایجاد می شوند که آب و مایعات کافی در بدن تان وجود نداشته باشد. علائم آن هم به شرح زیر است:

• تشنگی مفرط؛
• کاهش دفعات دفع ادرار؛
• سیاهی و تیرگی ادرار؛
• گیجی؛
• خستگی؛
• خشکی و چسبناک شدن دهان؛
• کاهش انعطاف پذیری و قابلیت ارتجاعی پوست؛
• کاهش فشار خون؛
• افزایش تپش قلب.

بعضی از افراد تنها در صورتی دچار سردرد کم آبی می شوند که بدن شان آب زیادی از دست داده باشد. این افراد احتمالا علائم بالا را در کنار نشانه هایی دیگر در خود مشاهده خواهند کرد:

• کاهش تعریق؛
• گود شدن زیر چشم ها؛
• تب؛
• هذیان؛
• بیهوشی؛
• خشکی و چروک شدن پوست.

علت سردردهای ناشی از کم آبی فقط مصرف نکردن آب و مایعات کافی است. حتی اگر بدن، مقدار متوسطی از آب را از دست بدهد، باز هم امکان بروز سردرد وجود دارد. در هر حال، زمانی که بدن برای رفع نیازهای خود، آب کافی نداشته باشد دچار سردرد می شوید. بیشتر اوقات، مقدار حجم آبی که به بدن وارد می شود با حجمی که از آن خارج می شود، یکسان است. دفع آب از طریق ادرار و عرق کردن انجام می شود. عوامل دیگری هم وجود دارند که خروج آب از بدن را تشدید می کنند:

• اسهال؛
• استفراغ؛
• تب؛
• دفع زیاد ادرار؛
• تعریق زیاد به خاطر تمرینات ورزشی سنگین یا گرمای هوا.

عوامل خطرناک در ابتلا به سردرد ناشی از کم آبی بدن

همه افراد در معرض سردردهای ناشی از کم آبی بدن هستند و تعداد بسیار زیادی از افراد، سطحی از این سردرد را تجربه می کنند. اما برخی از افراد بیشتر در معرض چنین مشکلی هستند:

• افرادی که دچار بیماری های مزمنی مانند بیماری های کلیوی و دیابت هستند؛
• افرادی که ورزش های استقامتی انجام می دهند.
• افرادی که داروهای ادرارآور مصرف می کنند؛
• افرادی که در نواحی مرتفع زندگی می کنند؛
• افرادی که در نواحی گرم زندگی می کنند؛
• نوزادان و کودکان؛
• افراد سالخورده؛

این افراد برای آب رسانی به بدن باید دقت زیادی به خرج بدهند.

پیشگیری سردرد ناشی از کم آبی بدن:

سعی کنید به میزان کافی آب بنوشید. میوه ها و سبزیجاتی نظیر کاهو و خیار دارای مقادیر زیادی آب هستند و در صورت مصرف می توانند از وقوع کم آبی جلوگیری نمایند. در فصول گرم آب و مایعات بیشتری بنوشید و از نوشیدن قهوه و الکل زیاد اجتناب نمایید. از ورزش سنگین در هوای گرم (با اهدافی نظیر کاهش وزن) خودداری کنید. در صورت تعریق زیاد، به سرعت عمل جایگزینی مایعات را شروع نمایید.

درمان سردرد ناشی از کم آبی بدن:

درمان قطعی سردرد ناشی از کم آبی، جایگزینی مایعات بدن (به صورت آب و الکترولیت) می باشد. نوشیدن آب به تنهایی مفید است، ولی برای تسریع در جذب بهتر است از آب میوه ها و یا نوشیدنی های حاوی الکترولیت ها استفاده نمایید. یک بطری مایع هر بیست دقیقه تا نیم ساعت تا رفع علائم کم آبی باید مصرف گردد. اگر سردرد شدید و غیرقابل تحمل است، در کنار درمان کم آبی از یک مسکن معمولی مانند Acetaminophen یا Ibuprofen جهت تسریع درمان استفاده نمایید.در خاتمه باید توجه داشت که کم آبی می تواند باعث آغاز سردرد در افراد مبتلا به انواع دیگر سردرد مانند سردرد تنشی و یا سردرد خوشه ای (کلاستر) گردد. مصرف آب کافی و پرهیز از نوشیدن قهوه و الکل بیش از حد می تواند به پیشگیری از شروع سردرد در این افراد کمک نماید.