هنگامی که سونوگرافی انجام می دهید، این فقط حجم مایع آمنیوتیک و یا وضعیت جفت یا جنسیت و موقعیت جنین نیست که مورد ارزیابی قرار می گیرد، بلکه پزشک انجام دهنده سونوگرافی و یا سونولوژیست، برحسب شاخص های رشدی مختص به هر سه ماهه بارداری و ترکیب این پارامترها در یک فرمول از پیش تعیین شده، وزن دلبند درون رحم شما را محاسبه کرده و سپس با مقایسه آن با وزن سایر جنین ها در هفته بارداری مشابه، به عدد مشخصی می رسد که به عنوان صدک رشد جنین در حوزه وزن بیان می شود.سپس بر همین اساس، سونولوژیست علاوه بر وزن، برای هر یک از شاخص های رشد جنین شامل بزرگترين قطر سر جنين (BPD)، دور سر (HC)، دور شکم (AC)، طول استخوان ران (FL) و اندازه استخوان بازو (HL)، اعداد منتسب به صدک رشد جنین را به دست آورده و گزارش می دهد.
مقدار طبیعی صدک رشد جنین چیست؟
در هر یک از شاخص های رشدی و همچنین وزن جنین، صدک رشد جنین 50، به عنوان میانگین در نظر گرفته می شود. این بدان معنی است که در مقایسه با 100 جنین در همان هفته بارداری، 50 جنین بزرگتر از او و 50 جنین کوچکتر از او هستند.
| جدول ﺣﺪود ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اندازه گيري شده در ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ جنين | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| سن بارداري (هفته) |
BPD بزرگترين قطر سر جنين |
Head circumference - HC دور سر |
Abdominal circumference - AC دور شكم |
Femur طول ران |
Humerus استخوان بازو |
| 11 | 16 (±2) | 59 (±15) | 52 (±10) | 8 (±2) | 8 (±3) |
| 12 | 20 (±4) | 70 (±15) | 63 (±10) | 10 (±2.5) | 9 (±2) |
| 13 | 24 (±4) | 84 (±15) | 74 (±10) | 11 (±2.5) | 11 (±3) |
| 14 | 28 (±4) | 96 (±15) | 84 (±10) | 15 (±3) | 14 (±4) |
| 15 | 31 (±4) | 108 (±15) | 96 (±10) | 17 (±3.5) | 17 (±5.5) |
| 16 | 36 (±5) | 128 (±15) | 106 (±10) | 22 (±4) | 21 (±4) |
| 17 | 39 (±5) | 141 (±15) | 120 (±15) | 25 (±4) | 25 (±5) |
| 18 | 42 (±4) | 151 (±20) | 131 (±15) | 28 (±5) | 27 (±5.5) |
| 19 | 45 (±5) | 160 (±20) | 140 (±15) | 30 (±5) | 29 (±5) |
| 20 | 47 (±4) | 170 (±20) | 151 (±15) | 32 (±6) | 31 (±5) |
| 21 | 49 (±4) | 176 (±20) | 164 (±20) | 34 (±6) | 32 (±6) |
| 22 | 52 (±5) | 188 (±20) | 176 (±20) | 37 (±5) | 35 (±6) |
| 23 | 57 (±5) | 210 (±20) | 186 (±20) | 43 (±5) | 38 (±4) |
| 24 | 60 (±6) | 220 (±20) | 201 (±20) | 45 (±4) | 40 (±6) |
| 25 | 64 (±6) | 231 (±20) | 212 (±20) | 48 (±5) | 43 (±5) |
| 26 | 67 (±4) | 238 (±20) | 223 (±25) | 49 (±5) | 44 (±4) |
| 27 | 68 (±5) | 250 (±20) | 230 (±25) | 50 (±5) | 47 (±4) |
| 28 | 72 (±4) | 263 (±20) | 242 (±25) | 54 (±4) | 50 (±5) |
| 29 | 75 (±4) | 269 (±25) | 259 (±25) | 55 (±5.5) | 51 (±5) |
| 30 | 76 (±4) | 274 (±25) | 262 (±25) | 58 (±6) | 52 (±5) |
| 31 | 80 (±6) | 284 (±25) | 272 (±30) | 59 (±5.5) | 54 (±5) |
| 32 | 81 (±4) | 288 (±25) | 283 (±30) | 62 (±6) | 56 (±5) |
| 33 | 84 (±6) | 300 (±25) | 294 (±30) | 65 (±4) | 57 (±6) |
| 34 | 86 (±6) | 305 (±25) | 305 (±30) | 66 (±4) | 59 (±5.5) |
| 35 | 88 (±6.5) | 310 (±25) | 315 (±30) | 67 (±6) | 60 (±6) |
| 36 | 90 (±6) | 317 (±25) | 325 (±35) | 69 (±6) | 62 (±5) |
| 37 | 92 (±6.5) | 321 (±25) | 333 (±35) | 72 (±5) | 63 (±6) |
| 38 | 93 (±6) | 328 (±25) | 342 (±35) | 73 (±5.5) | 64 (±6) |
| 39 | 95 (±8) | 336 (±25) | 356 (±35) | 75 (±6) | 65 (±5.5) |
| 40 | 96 (±8) | 340 (±25) | 362 (±35) | 76 (±4) | 66 (±6) |
| 41 | 98 (±8) | 344 (±25) | 367 (±35) | 77 (±5) | 68 (±6) |
| سن بارداري (هفته ) |
BPD بزرگترين قطر سر جنين |
Head circumference - HC دور سر |
Abdominal circumference - AC دور شكم |
Femur طول ران |
Humerus استخوان بازو |
| جدول تخمين مقدار طبيعي مایع آمنیوتیک | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| سن بارداري (هفته ) |
15-19 | 20-24 | 25-29 | 30-34 | 35-39 | 40-42 |
| AFI ميانگين (ميلي متر) |
131 | 166 | 152 | 154 | 155 | 178 |
| AFI محدوده طبيعي (ميلي متر) |
88-189 | 92-245 | 78-213 | 87-245 | 108-212 | 79-273 |
| جدول تخمين وزن جنين بر اساس سن بارداري | |||
| سن بارداري (هفته) | |||
| ميانگين وزن جنين (گرم) | حداقل و حداكثر وزن طبيعي (گرم) | ميانگين قد جنين (ميلي متر) | |
| 16 | 146 | 121 - 171 | 11.6 |
| 17 | 181 | 150 - 212 | 13 |
| 18 | 223 | 185 - 261 | 14.2 |
| 19 | 273 | 227 - 319 | 15.3 |
| 20 | 331 | 275 - 387 | 16.4 |
| 21 | 399 | 331- 467 | 26.7 |
| 22 | 478 | 398 - 559 | 27.8 |
| 23 | 568 | 471 - 665 | 28.9 |
| 24 | 670 | 556- 784 | 30 |
| 25 | 785 | 652 – 918 | 34.6 |
| 26 | 913 | 758 - 1068 | 35.6 |
| 27 | 1055 | 876 - 1234 | 36.6 |
| 28 | 1210 | 1004 - 1416 | 37.6 |
| 29 | 1379 | 1145 - 1613 | 38.6 |
| 30 | 1559 | 1294 - 1824 | 39.9 |
| 31 | 1751 | 1453 - 2049 | 41.1 |
| 32 | 1953 | 1621 - 2285 | 42.4 |
| 33 | 2162 | 1794 - 2530 | 43.7 |
| 34 | 2377 | 1973 - 2781 | 45 |
| 35 | 2595 | 2154 - 3036 | 46.2 |
| 36 | 2813 | 2335 - 3291 | 47.4 |
| 37 | 3028 | 2513 - 3543 | 48.6 |
| 38 | 3236 | 2686 - 3786 | 49.8 |
| 39 | 3435 | 2851 - 4019 | 50.7 |
| 40 | 3619 | 3004 - 4234 | 51.2 |
اگر صدک رشد جنین بالاتر از حد میانگین باشد، به چه معنا است؟
اگر صدک رشد بزرگتر از 50 و به عنوان مثال 75 باشد، به این معنا است که در مقایسه با 100 جنین در همان هفته بارداری، جنین شما از 75 جنین دیگر بزرگتر بوده و از 25 جنین کوچکتر است. اگرچه به طور معمول تا صدک 90 طبیعی در نظر گرفته می شود، اما در طی بارداری، نیازمند ارزیابی و دقت بیشتر است تا مطمئن شویم که جنین شما بنا به دلایلی همچون دیابت بیش از حد رشد نمی کند.
اما در مورد جنین هایی که صدک رشد آن ها بالاتر از 90 گزارش می شود، مراقبت ها و پیگیری های بیشتری لازم است، زیرا ممکن است در معرض خطر ماکروزومی (شرایطی که در آن وزن جنین در هنگام تولد بیش از 4500 گرم باشد) باشند که نیاز به سزارین را افزایش داده و با احتمال وقوع عوارض حین و بعد از زایمان هم برای مادر و هم برای جنین همراه است.
اگر صدک رشد جنین پایین تر از حد میانگین باشد، به چه معنا است؟
اگر صدک رشد پایین تر از 50 و به عنوان مثال 30 باشد، به این معنا است که در مقایسه با 100 جنین در همان هفته بارداری، جنین شما از 30 جنین دیگر بزرگتر بوده و از 70 جنین کوچکتر است. در چنین شرایطی نیز معمولا تا صدک 10 طبیعی در نظر گرفته می شود، اما هرچه صدک رشد جنین کمتر باشد، نگرانی ها در رابطه با محدودیت رشد داخل رحمی جنین (IUGR) افزایش پیدا می کند و در مورد جنین هایی که صدک رشد آن ها پایین تر از 10 محاسبه می شود، درست مانند جنین های با صدک رشد بالای 90، مراقبت و پیگیری جدی تر ضروری است.
مهم ترین عواملی که می توانند باعث شوند تا صدک رشد جنین کمتر از حد میانگین باشد مواردی همچون تغذیه نامناسب مادر، کوچک بودن ژنتیکی جثه جنین، بیماری های مزمن مادر، مصرف برخی داروها توسط مادر، مواجهه با مواد آسیب رسان و مضر مانند استعمال سیگار، مواد مخدر و قلیان و همچنین بارداری دو یا چندقلویی هستند ولی مهم ترین عاملی که در این میان می تواند نگران کننده باشد، اختلال در خونرسانی جفتی و پیر شدن زودهنگام جفت است.
اهمیت ارزیابی صدک رشد جنین چیست؟
همانطور که متوجه شدید، پزشک به کمک شاخص صدک رشد جنین می تواند اطلاعات مهمی را در رابطه با روند رشد و سلامت دلبند درون رحم شما به دست بیاورد. در واقع، پیگیری صدک رشد جنین در طی بارداری می تواند به پزشک شما کمک کند تا از وقوع تغییرات مختلف آگاه شده و در نتیجه بتواند به مواقع مداخلات لازم را برای جلوگیری از شدت پیدا کردن مشکلات احتمالی انجام دهد.بنابراین، در پاسخ به این سوال که صدک رشد جنین چیست و چه اهمیتی دارد، می توان گفت که از مهم ترین شاخص های ارزیابی رشد جنین است که پزشک بر اساس آن روال مراقبتی بارداری در مراحل و هفته های بعدی را مشخص کرده و توجه به آن، تضمین کننده سلامت کوچولوی شما است.
علت رشد ناکافی جنین در شکم مادر چیست؟
IUGR علل مختلفی دارد. یکی از علل شایع آن وجود مشکل در جفت است. جفت بافتی است که به مادر و جنین اتصال دارد و اکسیژن و سایر مواد مغذی را به جنین رسانده و مواد زائد را از بدن جنین خارج می کند.
IUGR می تواند ناشی از وجود برخی مشکلات در بدن مادر باشد، مشکلاتی نظیر:
- وزن کمتر از 45 کیلوگرم؛
- تغذیه ی نامناسب در بارداری؛
- نقایص کروموزومی؛
- مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر؛
- فشار خون بالای ناشی از بارداری؛
- مشکلات جفتی؛
- مشکلات بند ناف؛
- بارداری چندقلویی؛
- دیابت بارداری؛
- الیگوهیدرآمنیوس یا سطح پایین مایع آمنیوتیک؛
- بیماری قلبی؛
- عفونت ها مانند سرخجه، سایتومگالوویروس، توکسوپلاسموز و سیفلیس؛
- بیماری کلیوی یا ریوی؛
- سوءتغذیه یا کم خونی؛
- کم خونی سلول داسی شکل.
علائم خوب رشد نکردن جنین چیست؟
علامت اصلی IUGR ،کوچک بودن جنین نسبت به سن دقیق بارداری است، که در این حالت وزن تخمینی جنین کمتر از صدک 10 باشد. بر اساس علت به وجود آورنده ی IUGR، ممکن است جنین کاملاکوچک یا نمایانگر وجود سو تغذیه باشد. ممکن است جنین لاغر، رنگ پریده و دارای پوست خشک و شل باشد و بند ناف نیز در این حالت اغلب نازک است. تمامی نوزادانی که در هنگام تولد کوچک هستند IUGR نیستند و لازم است علت کوچک بودن جنین نسبت به سن حاملگی به طور دقیق بررسی و شناسایی شود.
چگونه از رشد ناکافی جنین جلوگیری کنیم؟
اگرچه IUGR حتی زمانی که مادر کاملا سالم است هم بروز می کند؛ اما با انجام برخی توصیه ها مادر می تواند از احتمال بروز آن کاسته و شانس داشتن بارداری و جنین سالم را افزایش دهد و یا با آموزش مواردی به درمان تاخیر رشد جنین بپردازید.
- تمامی مراقبت های دوران بارداری را انجام دهید. کشف زودتر این مشکل به درمان و جلوگیری از عوارض آن کمک بسیاری می کند؛
- به حرکات جنین خود توجه کنید. جنینی که خیلی کم حرکت کند یا اصلاً تکان نخورد ممکن است دچار مشکلی باشد. اگر تغییری در میزان حرکت جنین خود احساس کردید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید؛
- به داروی مصرفی خود توجه کنید. گاهی اوقات مادر با مصرف برخی داروها ممکن است به سلامت جنین خود لطمه بزند؛
- رژیم غذایی سالم داشته باشید. غذاهای سالم و با کالری کافی به رشد مناسب جنین کمک می کند؛
- به مقدار کافی استراحت کنید. استراحت به داشتن احساس بهتر و رشد مناسب جنین کمک می کند. سعی کنید 8 ساعت در شب یا بیشتر بخوابید. خوابیدن در عصر نیز برای شما توصیه می شود؛
- عادت های زندگی سالم را انتخاب کنید. اگر الکل می نوشید یا از مواد مخدر و سیگار استفاده می کنید، بهتر است برای سلامت خود و جنین تان این عادات را کنار بگذارید.
عوامل تاثیر گذار بر رشد موی جنین
