شپش سر در کودکان و علت آن

شپش سر چیست و چه رنگی است؟

شپش های سر انگل های کوچکی هستند که روی سر انسان زندگی می کنند. آنها با خوردن مقادیر اندکی خون از پوست سر زندگی و رشد می کنند و با گذاشتن تخم های خود در موها تولیدمثل می کنند. شايد عجیب باشد، اما شپش های سر بيماری ها را منتقل نمی کنند.

شپش های بالغ شش پا دارند و به اندازهٔ یک دانهٔ کنجد هستند. توصیفات متفاوتی از رنگ آنها وجود دارد، اما معمولاً در طیف بژ تا خاکستری هستند و ممکن است هنگام تغذیه رنگشان به میزان قابل توجهی تیره تر شود.اغلب اوقات به نظر می رسد که شپش ها به همان رنگ موهای فردی هستند که آلوده کرده اند و همین موضوع دیدن آنها با چشم غیرمسلح را دشوار می کند. اما احتمالاً شما می توانید آنها را در نواحی پشت گوش و در طول خط رویش مو در پشت گردن راحت تر از جاهای دیگر ببینید. شپش ماده روزانه تا ۱۰ تخم خیلی کوچک می گذارد. تخم های شپش که رشک نامیده می شوند بیضی شکل هستند. آنها ممکن است به رنگ موی میزبان خود باشند و از سفید تا زرد تا قهوه ای متغیرند.

طول عمر یک شپش سر چقدر است؟

شپش ماده تخم های خود را با یک مادهٔ ضدآب چسب مانند به ساقهٔ موی انسان می چسباند. این تضمین می کند که رشک ها برخلاف شورهٔ سر و ذرات دیگر موجود در مو که اغلب با رشک اشتباه گرفته می شوند، نتوانند شسته شوند، بیفتند یا با برس زدن از سر خارج شوند.

شپش تخم های خود را به فاصلهٔ حدوداً ۲ سانتی متر از پوست سر، در جایی گرم و راحت جای مطلوب برای تخم گذاری می گذارد. رشک ها معمولاً هشت یا نه روز بعد از تخم درمی آیند. وقتی از تخم ها درآمدند، پوسته های زرد یا سفید تخم ها به ساقهٔ مو متصل می مانند و هرچه موها بیشتر رشد می کنند، آنها از پوست سر دورتر می شوند. در نتیجه، پوسته های خالی رشک ها که چسبیده به موها هستند، معمولاً نسبت به تخم های زنده، در فاصلهٔ دورتری از پوست سر قرار دارند.

نوزاد شپش که به نام نیمف؛ Nymph، شناخته می شود خیلی بزرگ تر از یک رشک نیست و معمولاً به رنگ روشن است. نیمف ها ۹ تا ۱۲ روز بعد بالغ می شوند و جفت گیری می کنند، شپش های ماده تخم های خود را می گذارند و این چرخه ادامه می یابد. یک شپش بالغ می تواند تا ۳۰ روز روی سر انسان زنده بماند.

کودک من چطور شپش گرفته است؟

فرزندتان احتمالاً شپش را از یک خواهر، برادر یا همبازی آلوده به آن گرفته است. شپش ها حشراتی خزنده هستند. آنها نمی توانند بپرند یا پرواز کنند، اما می توانند وقتی افراد سر خود را کنار هم قرار می دهند، مثلاً هنگامی که همدیگر را بغل می کنند یا سرشان را روی یک بالش می گذارند، از یک سر به سر دیگر بخزند.

هنگامی که شپش های ماده راه خود را به سر کودک باز کردند، تخم گذاری می کنند و شروع به افزایش جمعیت در آن ناحیه می کنند. اما شما نمی توانید از کسی رشک یا همان تخم شپش را بگیرید، زیرا رشک ها باید توسط شپش زنده گذاشته شوند.

از آنجا که شپش می تواند تا یک روز در خارج از سر انسان زنده بماند، از نظر تئوری گرفتن شپش در صورت تماس موهای فرد با مواردی از قبیل کلاه، شانه یا برس که به تازگی توسط یک فرد آلوده استفاده شده اند هم امکان پذیر است. با این حال، احتمال آن کمتر از سرایت از انسان به انسان است. همچنین یک شپش سالم به ندرت سر سالمی را ترک می کند، مگر اینکه برای خزیدن روی سر سالم دیگری باشد و شپش هایی که روی شانه ها یافت می شوند معمولاْ مجروح یا مرده هستند.

آیا بروز شپش در شرایط غیربهداشتی رایج تر است؟

این یک باور کامل و دقیق نیست که شپش نتیجۀ مستقیم بهداشت ضعیف یا فقر است. شپش های سر انگل هایی هستند که به تمام افراد شانس ابتلای برابر می دهند. آنها موهای تمیز و موهای کثیف را به یک اندازه دوست دارند و حتی در ثروتمندترین جوامع هم می توانند گسترش یابند. بنابراین، وقتی شپش گسترش می یابد و اصطلاحاً اپیدمی می شود، گناه هیچ کودک یا والدینی نیست. اگر فرزند شما شپش گرفته است، احتمالاً شپش ها در محله یا مدرسه شیروع پیدا کرده اند و فرزندتان هم احتمالاً بدون اینکه بداند دیگران را آلوده کرده است. اما در هر صورت به نظر پزشکان، حمام کردن منظم و رعایت بهداشت در پیشگیری از شپش سر و درمان آن در کودکان بی تأثیر نیست.

راز زیبایی و براق بودن موهای ژاپنی ها

چه کسانی بیشتر شپش می گیرند؟

شپش سر بیشتر در میان کودکان سن پیش دبستانی و دبستانی و خانواده ها و مراقبان آنها رایج است. برخی مطالعات نشان می دهد که دختران بیشتر از پسران شپش می گیرند و این ممکن است به این دلیل باشد که آنها تماس سر با سر بیشتری با یکدیگر دارند و موهای بلندتر آنها گرما و تاریکی بیشتری را یعنی دقیقاً دو چیزی که شپش ها خیلی دوست دارند فراهم می آورد. جالب است بدانید که شپش در میان افراد آفریقایی تبار بسیار کمتر از دیگر نژادها رایج است. این ممکن است به خاطر آن باشد که با توجه به شکل و قطر متفاوت موهای آفریقایی تبارها، شپش ها سخت تر می توانند به آنها چنگ بزنند.

آیا تراشیدن موها لازم است؟

در قدیم موی مبتلایان به شپش را می تراشیدند، در حالی که به گفته دکتر نیلفروش زاده، برای درمان شپش سر نیازی به تراشیدن مو نیست و با یک شامپو می توان به راحتی آن رابرطرف کرد. نکته مهم این است که تمام افرادی که ساعات زیادی را در کنار هم سپری می کنند، مثل اعضای یک خانواده باید همزمان مورد درمان قرار بگیرند؛ حتی اگر علامتی از شپش نداشته باشند. علت شکست درمان بیماران هم رعایت نکردن همین نکته است. برخی بیماران مبتلا نیز به تکرار درمان پس از یک هفته نیاز دارند. روسری یا مقنعه، شانه، برس، کلاه، روبالشی و ملحفه باید در آب داغ شسته شوند، اما نیازی به ضدعفونی کردن فرش، موکت، مبل و خانه نیست.

ابتلا به شپش چه علائمی دارد؟

خارش شدید و بدون علت سر از جمله علائم شایع ابتلا به شپش است، طوری که بر اثر خارش شدید گاهی عفونت پوستی و زردزخم در ناحیه پشت سر و پشت گوش ایجاد می شود. شپش را نمی توان یک مشکل بهداشتی دانست، بلکه بیشتر یک مشکل فرهنگی است، چون اگر به موقع به پزشک مراجعه شود و فرد تحت درمان قرار بگیرد و از اقدامات پیشگیرانه بهره ببرد، از انتقال آن به دیگران جلوگیری خواهد شد. متاسفانه وقتی فردی مبتلا می شود، به دلیل بی توجهی به راحتی این حشره را به دیگران منتقل می کند و زمانی فرد متوجه شپش سر می شود که دچار خارش شدید شده و چند ماه از بیماری اش گذشته و ده ها نفر را مبتلا کرده است.