شناخت والدین سمی و نحوه برخورد با آنها

کودکان حتی آن هایی که والدین سمی دارند، فکر می کنند تمام پدر و مادرها شبیه همند. آن ها هیچ توانایی برای مقایسه ندارند، به همین خاطر تصور می کنند تمام خانواده ها وضعیتی مشابه خانواده آن ها را دارند و همه ی والدین بی رحم و غیر قابل کنترل اند؛ اما در نهایت متوجه می شوند که برخی والدین از نظر روحی و احساسی بدون مشکل اند، به احساسات کودکان شان توجه کرده و آن ها را حمایت می کنند تا به دنبال آرزوهایشان بروند، به خاطر اشتباهاتشان معذرت خواهی می کنند و به شکل منطقی و محترمانه در مورد مشکلات حرف می زنند. در همین جاست که درمی یابند پدر یا مادرشان کاملا متفاوت اند. والدین سمی مشکلات و رنج و ناراحتی زیادی برای فرزندان خود ایجاد می کنند؛ اما باید بدانید این مشکل قابل حل است و می توانید بر اثرات منفی والدین سمی غلبه کنید. اولین قدم این است که نشانه های والدین سمی را شناسایی کرده و با مشکلات و دلایل سمی بودن آن ها آشنا شوید.

نشانه های والدین سمی

هرکسی ممکن است در رابطه با والدین خود یا همسرش دچار مشکل شود. البته اگر خوش شانس باشید، در اغلب موارد رابطه خوبی با والدینتان خواهید داشت؛ اما کسانی که پدر و مادری سمی دارند، از چنین رابطه ای بی بهره اند. افراد با والدین سمی، هرچقدر هم تلاش کنند نمی توانند یک رابطه سالم و بر اساس احترام متقابل با آن ها داشته باشند. تاکنون واژه والدین سمی به گوش تان خورده است؟ بدون شک هرکسی تعریف متفاوتی از آن دارد. گاهی والدین از خود راضی، دارای اختلالات روانی، سوء استفاده گر، دچار مشکل احساسی، معتاد به الکل یا مواد مخدر را به عنوان والدین سمی می شناسیم. در ادامه به نشانه های والدین سمی اشاره خواهیم کرد:

1. والدین سمی ظرفیت پایینی برای همدلی دارند

آن ها همیشه نیازهای خود را در اولویت قرار می دهند و توجهی به احساسات و نیازهای دیگران ندارند. والدین سمی اصلا توجهی به این مسئله ندارند که رفتارشان چه تأثیری روی دیگران دارد و به سختی می توانند احساسات دیگران را درک کنند.

2. بی ادب و گستاخ اند

آن ها اصلا احترامی به دیگران نمی گذارند و نمی توانند با ادب و مهربانی با اطرافیانشان رفتار کنند.

3. از نظر احساسی واکنش پذیرند

والدین سمی در اغلب موارد نمی توانند احساسات خود را کنترل کنند. آن ها بسیار غیر قابل پیش بینی هستند و تمام مسائل را بیش از حد بزرگ جلوه می دهند.

4. کنترل گرند

آن ها همواره سعی می کنند به شما بگویند چه کاری باید انجام دهید و چه زمانی و چگونه باید آن کار را انجام دهید.

5. خشمگین اند

آن ها عصبی و پرخاشگرند و اغلب شما را با گوشه و کنایه های فراوان، عمدی فراموش کردن مسائل یا قهر کردن آزار می دهند.

6. مدام ایراد می گیرند

هر کاری انجام دهید، والدین سمی از شما راضی نخواهند بود. آن ها در هر چیزی عیب و ایراد پیدا می کنند.

7. مکر و حیله دارند

با فریب کاری و تغییر واقعیت سعی می کنند خود را خوب جلوه دهند. آن ها ازاحساس گناه، انکار و نالایق دانستن برای رسیدن به خواسته هایشان استفاده می کنند.

8. اهل سرزنش اند

آن ها مسئولیت کارهایشان را نمی پذیرند و خود را در ناکارآمدی خانواده بی تقصیر می دانند و تمام تقصیرها را به گردن دیگران می اندازند.

9. توقع بالایی دارند

آن ها از همه انتظار دارند تمام کارهایشان را کنار بگذارند و فقط به نیازهای آن ها رسیدگی کنند. هیچ توجهی به شما، برنامه ریزی ها و نیازهایتان ندارند؛ تنها به خودشان اهمیت می دهند و شما باید هر کاری از دستتان برمی آید، برایشان انجام دهید.

10. رفتار ناشایستی دارند

والدین سمی کسانی اند که باعث آبروریزی شما می شوند. برای مثال همیشه لطیفه های نامناسب تعریف می کنند، اهل مشاجره های فیزیکی اند، شوخی های زشت می کنند و به گونه ای در جمع رفتار می کنند که خجالت می کشید آن ها را به عنوان پدر یا مادر خود معرفی کنید.

11. بی رحم اند

والدین سمی حرف هایی می زنند و کارهایی می کنند که بسیار بی رحمانه است. آن ها شما را مسخره می کنند، شما را با عناوین زشت صدا می زنند، نقطه ضعف های شما را به رختان می کشند و صحبت از مسائلی می کنند که به آن ها حساسید.

12. حریم خود را رعایت نمی کنند

والدین سمی در مسائل شخصی شما دخالت می کنند و نمی خواهند بپذیرند فردی بالغ و مستقل هستید. آن ها می خواهند مسائل شخصی زندگی تان را بدانند، به حریم خصوصی تان احترام نمی گذارند، ایمیل هایتان را می خوانند، بدون دعوت به خانه تان می آیند، بدون این که خوشتان بیاید شروع به نصیحتتان می کنند و اغلب در تربیت فرزندانتان دخالت می کنند.

13. شما را درگیر می کنند

آن ها اعتماد ناسالمی به شما دارند. آن ها اطلاعات خصوصی زیادی مانند مشکلات زناشویی شان را با شما مطرح می کنند و توقع دارند از آن ها پشتیبانی احساسی داشته باشید.

14. همیشه با شما رقابت می کنند

نه تنها همیشه می خواهند حق داشته باشند، بلکه طوری رفتار می کنند که انگار رقیب شما هستند؛ پس به جای این که برای موفقیت شما خشنود شوند، سعی می کنند آن را ناچیز بشمرند یا شما را نادیده بگیرند.

15. وقتی کنارشان هستید، با آن ها حرف می زنید یا به آن ها فکر می کنید، احساس بدی پیدا می کنید

آخرین نشانه والدین سمی به احساسی که شما به آن ها دارید، مربوط است و نه به کارهایی که آن ها انجام می دهند. وقتی با والدین سمی برخورد دارید، حالتان بد می شود. از حرف زدن با آن ها واهمه دارید و حتی فکر کردن به آن ها باعث می شود عصبی شوید. شاید خاطرات بد به ذهنتان برسد. انرژی منفی آن ها به تمام کارهای شما آسیب می زند. اگر با والدین سمی بزرگ شده باشید، احتمالا ترغیب نشده اید که احساسات خود را داشته باشید؛ پس لازم است به احساسات خود توجه کنید و ببینید آیا والدین خشم، ناراحتی، احساس گناه و دیگر احساسات منفی را در شما زنده می کنند یا نه.

دشواری های تعیین مرز با والدین سمی

مرزگذاری درست برای والدین سمی در ابتدای کار دشوار است، چون هنوز ناخودآگاه درگیر الگوهای قدیمی دوران کودکی خود هستیم. کاملا مطابق آن الگوها زندگی می کنیم تا اینکه بالاخره متوجه می شویم چقدر تحت تأثیرشان هستیم. البته حتی وقتی متوجه این مسئله می شویم، باز هم کمی طول می کشد تا مرزهای سالم ایجاد کنیم و اصول نحوه برخورد با والدین سمی را به کار بگیریم. دلیلش این است که احساس گناه می کنیم و نمی خواهیم بحثی را شروع کنیم؛ می ترسیم به احساسات والدینمان آسیب بزنیم یا آن قدر درگیر شده ایم که انگار هیچ راه فراری وجود ندارد.

چیزی که بیشتر از همه موجب ترس ما می شود، واکنش والدین به مرزهای جدید ماست. می ترسیم نتوانند این مرزها را تحمل کنند و زندگی شان از هم بپاشد. می ترسیم دیگر تمایلی به ارتباط با ما نداشته باشند و نخواهند ما را در زندگی خود نگه دارند یا اینکه گفت و گو به جروبحثی اساسی ختم شود. حقیقت این است که این ترس را سال ها قبل خودشان در وجود ما نهاده اند.

نحوه برخورد با والدین سمی کنترلگر

این مسئله اغلب به یکی از مسائل «قدرت در مقابل احساس گناه» تبدیل می شود که از رایج ترین مشکلات خانواده ها به حساب می آید. خودمان احساس می کنیم کنترل ما باید در دست والدینمان باشد، چون تا بوده همین بوده و به خاطر تلاشی که برای گرفتن اختیار زندگی خود از آنان می کنیم، دچار احساس گناه می شویم. چنین والدینی شاید تلاش کنند:

• فرزندانمان را کنترل کنند؛
• در ازدواج ما دخالت کنند؛
• سعی کنند با پول ما را تحت کنترل خود درآورند؛
• با ایجاد احساس گناه ترغیبمان کنند از آنها مراقبت کنیم.

در هر یک از این موقعیت ها ممکن است سردرگم شویم؛ مطمئنیم که انگیزه تمام این کارها عشقی است که در دل به ما دارند، اما حقیقت این است که دوست داشتن دلیل خوبی برای کنترل کردن اطرافیان نیست. مقوله عشق از کنترل کاملا جداست. در این شرایط، یکی از راهکارها این است که خواسته خود را مشخص و آن را به عنوان مرز تعریف کنید. مثلا بگویید: «مامان، من قصد دارم کار الف و ب و ج رو انجام بدم و دقیقا هم همین کار رو انجام می دم.» یا «بابا، من این کار رو دوست دارم نه اون یکی رو. پس همین کار رو قبول می کنم.» در برخورد با والدین سمی وقتی آنها واکنش نشان می دهند، به جای تلاش برای اصلاح یا تغییر احساسات آنها، سعی کنید احساسات خود را بپذیرید و از خودتان مراقبت کنید.

نحوه برخورد با والدین سمی درگیر اعتیاد

زندگی در کنار والدین معتاد این باور را در فرزند ایجاد می کند که باید به نحوی والدین خود را اصلاح یا از آنها مراقبت کند. این افراد توجه و لطفی را نثار والدین خود می کنند که به هیچ احدی در دنیا نمی کنند. ممکن است در قبال آنها احساس گناه یا مسئولیت کنند و شکستن این الگو بسیار دشوار باشد. فکر می کنید چه کسی مسئول خوشبختی و تندرستی شماست؟ آفرین! خودتان مسئولید. بدانید که این مسئله درباره پدر و مادرتان هم صدق می کند. از کوچک ترین مسئولیت های آنان که بر عهده شان گرفته اید شروع کنید و ذره ذره همه را به خودشان بازگردانید.

نحوه برخورد با والدین سمی که نقش قربانی را بازی می کنند

این والدین با ترفندهای روان شناختی از شما می خواهند که از آنان مراقبت کنید و با رفتار خود نشان می دهند که از پس مراقبت از خود برنمی آیند. احتمالا با وجود چنین والدینی، فرد در تمام طول زندگی نقش پدر و مادر را بازی کرده است، مثلا:

• به گله های مادر از پدر و بالعکس گوش داده است؛
• قبض ها را پرداخت کرده است؛
• ناراحتی شان را تسکین داده و به هر نحوی مراقب آنان بوده است.

نحوه برخورد با والدین سمی که نقش بازی می کنند، این است که از مسائل کوچک شروع کنید و مصرانه بگویید که دیگر مسئولیت مراقبت از آنها و انجام کارهایشان را به عهده نمی گیرید. سپس اجازه دهید بدون کمک شما اشتباه کنند تا یاد بگیرند.

نحوه برخورد با والدین سمی خشمگین

این والدین به معنی واقعی کلمه به شما صدمه زده اند، حال چه از نظر روحی و چه جسمی. حتی شاید فکر کنید رفتار آنها کاملا طبیعی است، چون تربیت آنها طوری بوده که چنین باوری داشته باشید. حالا در جایگاه فرد بالغ، می توانید حد تحملتان را خودتان انتخاب کنید. شاید دیگر تمایلی به ادامه این رابطه نداشته باشید یا به محض آنکه مکالمه به ابراز خشم و توهین کشیده شود، آن را رها کنید. با همین قدم های کوچک شروع کنید و تلاش خود را بسط بدهید. افراد مهربان زیادی وجود دارند که می توانید با آنها روابط سالم برقرار کنید. هیچ انسانی مجبور نیست سوءاستفاده را تحمل کند.

به یاد داشته باشید زندگی شما متعلق به شماست و مسئولیت مراقبت از آن هم بر عهده خود شماست. مسئولیت مراقبت از زندگی والدینتان به عهده شما نیست و هرگز هم نبوده است. شما می توانید بدون اینکه با دیگران نامهربان باشید، به خودتان مهربانی کنید. مرزها نه تنها نشانه بی مهری نیستند، بلکه از الگوهای ناسالم قدیمی به مراتب بهترند.

هنگام زندگی با والدین سمی، چطور با آنها کنار بیاییم؟

رهایی از والدین سمی تحت هر شرایطی دشوار است. با این تفاوت که وقتی با آنها زیر یک سقف زندگی می کنیم، فرصتی برای قطع ارتباط و ترک خانه نداریم و باید راهی برای کنارآمدن با آنها یاد بگیریم. در این بخش قصد داریم نحوه برخورد با والدین سمی در حالتی را توضیح دهیم که با آنها در یک خانه زندگی می کنید.

۱. دست از تلاش برای خشنودکردن آنها بردارید

در کودکی یاد می گیریم که اگر طبق انتظارات والدینمان رفتار کنیم، پاداش هایی مثل لبخند یا بغل در انتظار ماست، اما خشنودکردن والدین سمی غیرممکن است و باعث می شود همیشه دنبال تأیید آنان باشیم. خوشبختی واقعی فقط با زندگی بر اساس ارزش ها، اخلاقیات و نظام اعتقادی خودمان حاصل می شود. تلاش برای راضی نگه داشتن والدین اهرمی به آنان می دهد که با آن شادی فرزند خود را کنترل می کنند، چون می توانند انتخاب کنند که فرزندشان انتظارات آنان را برآورده کرده است یا خیر و این بر احساسات فرزند نیز اثر می گذارد.

۲. آنان را همان طوری بپذیرید که هستند

هرچقدر هم بخواهیم، والدین سمی ما تغییر نمی کنند. رفتار منفی آنها در شخصیتشان ریشه دوانده است و به نظر خودشان رفتار بدی ندارند. هیچ کس نمی تواند رفتار دیگران را کنترل کند، اما می تواند نحوه واکنش خود به رفتار بد آنها را انتخاب کند. روی این مسئله تمرکز کنید.

۳. کمتر اطلاعات در اختیارشان قرار دهید

افراد سمی گاهی از یافته های خود درباره زندگی دیگران برای انتقاد، شایعه پراکنی و دستکاری روان شناختی آنها استفاده می کنند. اطلاعات برای این افراد حکم مهمات را دارد، چون دنبال کنترل تمام جنبه های زندگی فرد هستند. نحوه برخورد با والدین سمی این گونه است که آنها را فقط در جریان اطلاعات پیش پاافتاده زندگی خود قرار می دهیم و نمی گذاریم مشت های ظالمانه آنها به سمت زندگی ما روانه شود. نه تنها موظف نیستیم اطلاعات شخصی خود را با والدینمان در میان بگذاریم، بلکه در صورت بروز ناراحتی، می توانیم هیچ چیزی از خود به آنها نگوییم.

۴. برای والدین سمی استدلال نکنید!

برای افرادِ تحت تأثیر الکل یا مواد مخدر، افراد غیرمنطقی و آنهایی که به بلوغ عاطفی نرسیده اند نمی توان استدلال کرد، بنابراین بهتر است زمان و انرژی گرانبهای خود را برای متقاعدکردن افرادی نگذارید که حتی نمی خواهند گوش کنند. با این افراد وارد بحث نشوید، چون حتی اگر حق با شما باشد هم اشتباه خود را نمی پذیرند.

۵. لازم نیست همه جا همراهی شان کنید

موظف نیستید در تعطیلات و رویدادهای خاص کنارشان باشید. اگر احساس خوبی به این همراهی ندارید، سعی نکنید خشنودی آنها را به قیمت آرامش ذهنی خود به دست بیاورید. وقت خود را با کسانی سپری کنید که به شما اهمیت می دهند تا بیشتر احساس خوشحالی کنید.

۶. به خودتان اهمیت بدهید

والدین سمی تمام احساسات و عواطف فرزند خود را از کالبد او بیرون می کشند. برخورد با آنها تمام انرژی فیزیکی و عاطفی فرد را تخلیه می کند و این مسئله بر زندگی روزمره او اثر منفی می گذارد. بنابراین علاوه بر آگاهی به نحوه برخورد با والدین سمی، اگر گام هایی برای مراقبت از خود برداریم، می توانیم حس خوب و شادی را به خود برگردانیم. حیاتی ترین زمینه های مراقبت از خود تغذیه متعادل، خواب کافی و ورزش منظم هستند. تمرکزتان را روی ارتباط با دوستان محبوبتان و اعضای نزدیک در خانواده بگذارید و زمانی را به انجام سرگرمی هایی دلخواه خود اختصاص دهید.

تحلیل تیپ شخصیتی ENFJ ؛ بخشنده (برون گرا، شهودی، احساسی و قضاوت گر)