از آن جهت که یکی از شرایط مهم برای استخدام در ادارات دولتی یا حتی برخی مشاغل خصوصی و آزاد ، آوردن گواهی عدم سوء پیشینه است ، در این مقاله قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که تاثیر سوء پیشینه برای استخدام چیست و مدت زمان تاثیر سوء پیشینه چقدر است ؟ همچنین ، لازم به توضیح است که در چه جرایمی برای فرد سوء پیشینه لحاظ می شود و نحوه تاثیر سوء پیشینه در استخدام چگونه است .
سوء پیشینه چیست؟
سوء پیشینه کیفری یا همان سوء سابقه کیفری یعنی شخص مجرم اعتبار خود را در اثر ارتکاب بعضی از جرائم خاص بصورت موقت یا دائم از دست می دهد. سوء پیشینه کیفری مشمول همه جرائم نمی باشد و فقط درشرایط خاصی که در قانون مجازات پیش بینی شده باشد و نوع حکم قطعی باشد ایجاد می شود.
تاثیر سوء پیشینه برای استخدام در چه جرایمی ایجاد می شود؟
یکی از مهم ترین مزایایی که ممکن است برخی از افراد به دنبال کسب آن باشند ، استخدام رسمی و یا پیمانی در دستگاه های اجرایی است . البته برای استخدام دولتی ، معمولا شرایطی از قبیل سن ، تحصیلات و تخصص و مسائلی از این قبیل الزامی است . علاوه بر اینها ، از آن جهت که در مراحل گزینش ، احراز صلاحیت ها و شایستگی های اخلاقی لازم است ، یکی از شرایط عمومی استخدام در دستگاه های دولتی ، عدم سوء پیشینه یا عدم سوء سابقه می باشد . اما برخی از افراد ، به صورت خواسته یا ناخواسته در خصوص برخی از جرایم ارتکابی ، متهم یا مجرم شناخته می شوند و اولین موضوع مهمی که برایشان مطرح می شود ، آن است که برای آنها سوء پیشینه ایجاد شده است یا خیر . به همین منظور ، در این قسمت قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که تاثیر سوء پیشینه برای استخدام ، در چه جرایمی ایجاد می شود ؟
- پاسخ به این سوال از آن جهت ضروری است که برخی تصور می کنند در همه جرایم ، برای مرتکبان سوء پیشینه ایجاد می شود و یا اینکه حتی اگر به عنوان متهم ، در جرمی شناخته شوند و احضاریه دادگاه یا دادسرا برای آنها ارسال شود ، به صرف اینکه پایشان به محیط های مذکور باز شده است ، سوء پیشینه برای ایشان لحاظ شده است . در حالی که این موضوع صحیح نیست و صرفا صدور حکم قطعی و محکومیت به مجازات های ذکر شده در قانون است که سبب ایجاد و تاثیر سوء پیشینه برای استخدام خواهد شد .
- لذا در پاسخ به این سوال که تاثیر سوء پیشینه برای استخدام در چه جرایمی ایجاد می شود ، باید گفت که اصولا سوء پیشینه برای استخدام دولتی به عنوان یکی از مجازات های تبعی ، در شرایطی ایجاد می شود که متهم ، به یکی از جرایم و مجازات های زیر محکومیت قطعی یافته باشد :
- در محکومیت های قطعی به مجازات های سالب حیات و حبس ابد ؛
- در محکومیت های قطعی به مجازات های قطع عضو و قصاص عضو ؛ در صورتی که دیه جنایت وارد شده ، بیشتر از نصف دیه مجنی علیه باشد ؛
- در محکومیت های قطعی به مجازات نفی بلد ؛
- در محکومیت های قطعی به مجازات شلاق حدی ؛
- در محکومیت های قطعی به مجازات قصاص عضو ؛ در صورتی که دیه جنایت وارد شده ، نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد ؛
- در محکومیت های قطعی به حبس تعزیری تا درجه چهار ؛
- در محکومیت های قطعی به حبس تعزیری تا درجه پنج ؛
- نکته مهمی که در خصوص تاثیر سوء پیشینه برای استخدام وجود دارد ، آن است که بر اساس ماده 25 قانون مجازات اسلامی ، صرفا در صورتی که جرم به صورت جرم عمدی اتفاق افتاده باشد ، این موضوع به عنوان سوء پیشینه یا سوء سابقه در پرونده کیفری شخص به ثبت می رسد ؛ لذا اگر جرم غیر عمد صورت گرفته باشد و هر یک از مجازات های مذکور نیز برای فرد مقرر شود ، این موضوع تاثیری در ایجاد سوء پیشینه برای استخدام نخواهد داشت و موجب محرومیت از حقوق اجتماعی نخواهد شد .
- البته انجام جرایم در غیر مواردی که در این ماده ذکر شده است ، به استناد تبصره 1 ماده 25 قانون مجازات اسلامی ، سبب می شود که محکومیت در سابقه و پیشینه کیفری فرد به ثبت برسد ؛ با این حال زمانی که فرد قصد داشته باشد اقدام به گرفتن گواهی عدم سوء پیشینه برای استخدام نماید ، این موضوع در سوء پیشینه کیفری وی درج نخواهد شد ؛ مگر اینکه مراجع قضایی برای بازنگری در مجازات این موضوع را تقاضا کرده باشند .
تاثیر سوء پیشینه برای استخدام تا چه مدت می باشد؟
همانطور که در قسمت قبل مطرح شد ، محکومیت قطعی به هر یک از مجازات های ذکر شده در ماده 25 قانون مجازات اسلامی ، سبب می شود که مرتکب جرم عمدی ، در طول مدت زمان مشخصی ، به عنوان مجازات تبعی ، از حقوق اجتماعی خود محروم شود که یکی از این حقوق اجتماعی ، استخدام در دستگاه های دولتی است ؛ چرا که یکی از ضوابط عمومی گزینش و استخدام ، عدم سوء پیشینه کیفری می باشد . اما سوال مهمی که در این رابطه وجود دارد ، آن است که آیا اگر فردی محکومیت به یکی از مجازات های ذکر شده در قسمت قبل یافت ، تا ابد نمی تواند در دولت استخدام شود ؟ یا اینکه اصولا محکومیت های مذکور صرفا در طول مدت زمان مشخصی موثر هستند و پس از آن تاثیر سوء پیشینه برای استخدام به پایان می رسد ؟ در این صورت ، تاثیر سوء پیشینه یا سوء سابقه برای استخدام تا چه مدت است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که در ماده 25 قانون مجازات اسلامی ، مدت زمان مشخصی برای تاثیر سوء پیشینه مقرر شده است ؛ به این معنا که پس از گذشت مدت زمان مقرر در این ماده ، اصولا سوء پیشینه رفع اثر می شود و شخص می تواند اقدام به گرفتن گواهی عدم سوء پیشینه نماید . بر اساس این ماده ، مدت زمان تاثیر سوء پیشینه برای استخدام در جرایم مذکور عبارت است از :
- در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد ؛ هفت سال از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی .
- در محکومیت به قطع عضو ، قصاص عضو ( در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد ) ، نفی بلد و همچنین حبس تا درجه چهار ، سه سال پس از اجرای حکم یا شمول مروز زمان .
- در محکومیت به شلاق حدی ، قصاص عضو ( در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد ) و حبس درجه پنج ، دو سال پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان .
- البته در صورتی که شخص مورد عفو قرار گرفته یا آزادی مشروط به وی تعلق بگیرد ، اثر تبعی محکومیت کیفری ( یعنی محرومیت از حقوق اجتماعی ) ، پس از گذشت مدت های ذکر شده در فوق ، از زمان اتمام عفو و یا اتمام مدت آزادی مشروط از بین خواهد رفت .
- ذکر این نکته ضروری است که اگر جرم ، به صورت جرم قابل گذشت بوده باشد ، در صورتی که پس از صدور حکم قطعی ، شاکی یا مدعی خصوصی گذشت کند ، علاوه بر اینکه اجرای مجازات متوقف می شود ، اثر تبعی آن جرم یعنی محرومیت از حقوق اجتماعی نیز رفع اثر می شود . یعنی پس از گذشت شاکی ، این موضوع به عنوان سوء پیشینه لحاظ نخواهد شد .
نحوه تاثیر سوء پیشینه برای استخدام
در قسمت های قبل به توضیح اینکه سوء پیشینه کیفری چه تاثیری در استخدام دارد پرداخته و مدت زمان تاثیر سوء سابقه برای استخدام را مورد بررسی قرار دادیم . با این حال ، ممکن است در خصوص نحوه تاثیر سوء پیشینه برای استخدام هنوز ابهاماتی وجود داشته باشد که در این قسمت قصد داریم به توضیح آنها بپردازیم. همانطور که در مقاله شرایط پاک کردن سوء پیشینه کیفری توضیح داده شده است ، هنگامی که فردی یک جرم عمدی انجام می دهد که مشمول یکی از مجازات های ذکر شده در ماده 25 قانون مجازات اسلامی است ، در مدت های مشخص شده در قانون ، یعنی هفت سال ، سه سال و دو سال ، از برخی از حقوق اجتماعی خود محروم می شود که بر اساس ماده 26 قانون مجازات اسلامی ، مصادیق محرومیت از حقوق اجتماعی ذکر شده است. بر اساس بند ( چ ) این ماده ، « استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاه های حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمان ها و شرکت های وابسته به آنها ، صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران ، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری ، شهرداری ها و موسسات مامور به خدمات عمومی و دستگاه های مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها » ، در مدت تاثیر سوء پیشینه، ممنوع می باشد. همچنین ، بر اساس تبصره این ماده ، « مستخدمان دستگاه های حکومتی در صورت محرومیت از حقوق اجتماعی ، خواه به عنوان مجازات اصلی و خواه مجازات تکمیلی یا تبعی ، حسب مورد در مدت مقرر در حکم یا قانون ، از خدمت منفصل می شوند » . لذا اگر کسی استخدام شده باشد و به مجازات های مذکور محکوم شود ، باز هم در مدت سوء پیشینه از خدمت دولت منفصل می شود. با این حال ، بر اساس تبصره 2 ماده 26 ، « هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد ، پس از گذشت مواعد مقرر در ماده 25 این قانون ، اعاده حیثیت می شود و آثار تبعی محکومیت وی زائل می گردد . لذا پس از گذشت مهلت و مدت تاثیر سوء پیشینه ، اصولا فرد می تواند اقدام به دریافت گواهی عدم سوء پیشینه از سامانه ثنا نموده و سپس در آزمون های استخدامی و مراحل گزینش شرکت کند. اما به یاد داشته باشید که در صورت ارتکاب جرایم منجر به ایجاد سوء پیشینه ، فرد حتی پس از رفع اثر از سوء پیشینه و پس از گذراندن مدت محرومیت از حقوق اجتماعی ، نمی تواند برای انتخابات ریاست جمهوری ، مجلس خبرگان رهبری ، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا کاندید شود. همچنین ، فرد از عضویت در شورای نگهبان ، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور ، تصدی ریاست قوه قضائیه ، دادستانی کل کشور ، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری به صورت دائمی محروم خواهد شد .
بنابراین در رابطه با تاثیر سوء پیشینه برای استخدام ، جرائمی که منجر به ایجاد سوء سابقه برای استخدام می شوند و مدت زمان تاثیر سوء پیشینه برای استخدام در قانون مجازات ذکر شده است . نحوه تاثیر سوء پیشینه برای استخدام به این صورت است که در مدت های ذکر شده ، فرد نمی تواند استخدام شود ؛ اما پس از گذشت این مهلت مجددا از حقوق اجتماعی از جمله استخدام برخوردار خواهد شد. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
حکم قانونی وثیقه گذاشتن برای مرخصی زندان چگونه است؟
