بعضی بیماری های مهم را با ارزیابی وضعیت موهای افراد می توان شناسایی کرد. در این گزارش شما را با چند وضعیت پزشکی که می توان از طریق حالت موها تشخیص داد، آشنا می کنیم:
کمبود پروتئین: پروتئین، جزو ضروری برای ساختن موها است، بنابراین اگر به مقدار کافی پروتئین مصرف نکنید، متوجه ریزش و نازک شدن موها می شوید. مبتلایان به مشکلات معده و روده و یا افرادی که جراحی بای پس معده انجام داده اند، ممکن است دارای مشکلاتی در جذب پروتئین باشند. این مشکلات را با مراجعه به پزشک می توان درمان کرد.
موهای جوگندمی و استرس: استرس یکی از عواملی است که می تواند رنگ موها را جوگندمی کند. برای مثال، اگر به نامزدهای ریاست جمهوری نگاهی بیندازید، متوجه می شوید که استرس آنها در مبارزات انتخاباتی باعث خاکستری شدن موهایشان شده است. دکتر پارادی میرمیرانی، متخصص پوست که با گروه پزشکی پرمننت در کالیفرنیا کار می کند، می گوید که استرس اکسیداتیو می تواند رنگ دانه هایی را که تولید سلول می کنند تحت تاثیر قرار دهد. متخصصان پوست دلیل دقیق تاثیر شوک روحی و استرس بر روی خاکستری شدن (جوگندمی) را نمی دانند، اما دکتر میرمیرانی می گوید که عوامل ژنتیکی نیز تا حدودی در جوگندمی شدن موها موثر هستند.
موهای شکننده: موهای شکننده یکی از علائم سندروم کوشینگ است؛ اما به نظر دکترمیرمیرانی این موهای شکننده که به دلیل کورتیزول اضافی حاصل می شوند، علاوه بر سندروم کوشینگ علائمی همچون فشارخون بالا، خستگی و کمردرد را نیز نشان می دهند. بعضی از داروها باعث این سندروم می شوند. درنتیجه بعضی از افراد می توانند با تغییر دوز این داروها این سندروم را درمان کنند؛ اما بعضی از افراد برای درمان این سندروم نیاز به عمل جراحی، شیمی درمان یا پرتودرمانی دارند تا تولید کورتیزول توسط غده آدرنال را به حالت تعادل درآورند.
موهای خشک و کم پشت: دکترمیرمیرانی می گوید که افراد مبتلا به بیماری هیپوتروئیدیسم (کم کاری تیروئید) دچار ریزش مو می شوند و ظاهر موی آنها تغییر می کند. هیپوتیروئیدیسم به این معنا است که تیروئید شما به طور موثر کار نمی کند. این بیماری می تواند ظاهر موی شما را تغییر دهد و علائمی همچون خستگی، عدم تحمل سرما، درد مفصل، درد عضله، صورت پف کرده و افزایش وزن را موجب شود. با آزمایش هورمون محرک تیروئید می توانید این بیماری را تشخیص دهید و برای درمان آن داروهای تیروئیدی را باید مصرف کرد.
ریزش مو و کم خونی: اگر پس از شانه کردن موی خود، متوجه شدید که موهای زیادی از سر شما کنده شده است و بر روی زمین ریخته است یا روی برس مو باقی مانده است، بهتر است یک آزمایش خون بدهید، چون این ریزش مو می تواند به دلیل کمبود آهن یا کم خونی باشد. دکترمیرمیرانی می گوید که «آزمایش خون یکی آزمایش هایی است که ما بر روی مریض های ناراضی از موی خود انجام می دهیم.» دکترمیرمیرانی ادامه می دهد که او چنین آزمایش خونی را برای افراد گیاه خوار و یا زنان دارای قاعدگی سنگین پیشنهاد می کند، چون تغییراتی که در موی این افراد گیاه خوار و زنان با قاعدگی سنگین ایجاد می شود به احتمال زیاد به دلیل کمبود آهن است. مکمل های آهن و رژیم های غذایی سرشار از آهن می توانند در حفظ موها کمک کند. تغییرات ناگهانی سطوح استروژن ها یکی از عواملی است که به طور موقت باعث ریزش مو می شود و این ریزش مو غالبا پس از حاملگی و قطع کردن قرص های ضدبارداری ایجاد می شود.
کم پشت شدن مو و کمبود پروتئین: پروتئین یکی از مواد اساسی برای تقویت موهای شما است، درنتیجه اگر پروتئین کافی جذب بدن خود نکنید، دچار ریزش یا کم پشتی مو می شوید. دکترمیرمیرانیمی گوید که کمبود پروتئین مشکل اکثر آمریکایی ها نیست و با مصرف روزانه یک وعده از غذای سرشار از پروتئین می توان بر مشکل کمبود پروتئین فائق آمد؛ اما افرادی که دچار مشکلات معده روده ای هستند و افرادی که اخیرا تحت عمل جراحی بای پس معده قرارگرفته اند، در هضم پروتئین دچار مشکل خواهند بود. برای مقابله و مدیریت این وضعیت های خاص باید از پزشک خود کمک بگیرید. باوجوداین، دلیل عمده کم پشت شدن مو، به خصوص در میان زنان، عوامل ژنتیکی است.
پوسته های زرد و شوره سر: پوسته های زرد یا سفیدی که بر روی موها، شانه ها و حتی مژه های خود می بینید نشان دهنده درماتیت سبورئیک یا شوره سر هستند. با استفاده از شامپوهای مخصوص و داروهای کورتونی تجویزی می توانید با این شوره سر مقابله کنید. رشد کپک روی پوست مو یا التهاب پوست مو باعث شوره مو می شود. آب وهوا نیز از عواملی هستند که بر روی شوره مو تاثیر می گذارد، به طوری که شوره مو در فصل زمستان معمولا بیشتر است.
موهای آسیب دیده: اگرچه موهای هر فرد نشان دهنده وضعیت سلامتی او است، اما به گفته دکترمیرمیرانی اکثر بیمارانش از این موضوع می نالند که رنگ کردن مو و گرمای حاصل از سشوار و اتوی مو باعث آسیب دیدن موهای آنها شده است. هم گرما و هم رنگ باعث شکنندگی و خشک شدن موها می شوند و درنتیجه امکان رسیدن به موها را سخت می کنند. به طورکلی، این موهای آسیب دیده بیشتر به دلیل نحوه رفتار نادرست شخص با موهایش (استفاده از رنگ و استفاده سشوار و اتوی مو) حاصل می شوند و درنتیجه این موهای آسیب دیده چیز خاصی را در مورد وضعیت سلامتی فرد نشان نمی دهند.
از دلایل ریزش مو می توان به تغییرات هورمونی، خراش یا صدمه دیدن مو اشاره کرد؛ همچنین برخی از پیازهای مو فاز رشدی کوتاهتری دارند، در نتیجه دسته های مویی نازکتر و کوتاهتری می سازند. موهای شما دائما در چرخه رشد و استراحت قرار دارد که این چرخه ها در افراد مختلف، متفاوت می باشد. اما بطور کلی فاز رشد موی کف سر که آناژن (anagen) نامیده می شود، معمولا 2-3 سال طول می کشد. در طول این دوره موها کمتر از یک سانتی متر در هر ماه رشد می کنند. فاز استراحت که تلوژن (telogen) نامیده می شود، معمولا 3-4 ماه طول می کشد. در انتهای فاز استراحت، مو ها ریزش می کنند و و در همین محل موهای جدید شروع به رویش می نمایند.اغلب افراد در حالت طبیعی روزانه 50-100 موی خود را از دست می دهند؛ اما با داشتن حدود 100000 مو در کف سر، این میزان ریزش مو نباید سبب کم پشت شدن موی سر گردد.
افزایش سن به طور طبیعی سبب کم پشت شدن تدریجی مو می گردد. با وجود این چنانچه سرعت ریزش مو بیشتر از سرعت رویش مجدد آن باشد، یا زمانی که موهای جدید نازکتر از موهای از دست رفته باشند و یا موها بصورت پراکنده رویش کنند، ریزش مو می تواند منجر به طاسی گردد.
دلایل انواع خاصی از ریزش مو
طاسی های الگویی (آلوپسی آندروژنتیک): در طاسی های الگویی مردان و زنان، فاز رشد کوتاهتر می باشد، و موها محکم و ضخیم نیستند. با هر چرخه رشد، ریشه مو ضعیفتر شده و موها سریعتر می ریزند. وراثت در این زمینه نقش مهمی دارد. داشتن سابقه خانوادگی آلوپسی آندروژنتیک، خطر طاسی را در شما افزایش می دهد. وراثت همچنین بر سنی که ریزش مو شروع می شود، سرعت ریزش مو ، الگو و وسعت طاسی تاثیرگذار است.
آلوپسی مربوط به زخم: این نوع ریزش موی دائمی، در زمان آسیب های التهابی و یا خراش پیاز مو رخ می دهد. این امر از رویش موی جدید جلوگیری می نماید و در چندین مشکل پوستی متفاوت رخ می دهد؛ اما همچنان علت ایجاد این التهاب و فعال شدن آن ناشناخته است.
آلوپسی منطقه ای: این نوع ریزش مو، جزء بیماری های اتوایمون بوده اما علت آن همچنان ناشناخته است. افراد مبتلا به آلوپسی منطقه ای عموما در سلامتی خوبی به سر می برند، تعداد کمی از افراد ممکن است به اختلالات اتوایمون دیگری نیز مانند بیماری تیروئید مبتلا باشند. برخی از دانشمندان بر این باورند که بعضی از افراد بصورت ژنتیکی مستعد ابتلا به این نوع ریزش مو هستند وتوسط برخی از ویروس ها و حتی عوامل محیطی این شرایط را در آنها فعال می گردد. سابقه فامیلی، احتمال این بیماری را در شما بیشتر می کند. در این نوع ریزش مو، معمولا رویش مجدد موها برمی گردد، اما ممکن است شما رویش مجدد مو را برای مدتی از دست بدهید.
Telogen effluvium: این نوع ریزش مو معمولا در اثر تغییراتی در چرخه طبیعی مو حادث می گردد. این ریزش مو زمانی اتفاق می افتد که شوکی (عاطفی یا جسمی) به سیستم شما وارد شود و سبب می گردد ریشه های موی شما زودتر به فاز استراحت وارد گردند. این امر رویش موها از ریشه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. در یک یا دو ماه، پیاز مو مجددا فعال می گردد و موهای جدید شروع به رویش می کنند. Telogen effluvium در پی استرس های عاطفی مانند مرگ یکی از اعضای خانواده یا استرس های فیزیولوژیکی مانند تب بالا، کاهش افراطی وزن بطور ناگهانی، رژیم های غذایی افراطی، کمبودهای تغذیه ای، عمل جراحی، و یا اختلالات متابولیکی ایجاد می گردد. بعد از بر طرف شدن این شرایط، موها مجددا شروع به رویش می کنند، البته ممکن است چند ماهی طول بکشد.
Traction alopecia: استفاده از موهای مصنوعی یا موهای مصنوعی که موهای شما را به شدت می کشند، سبب این نوع ریزش می گردند. چنانچه موی سر شما کشیده می شود، قبل از زخم شدن شدن کف سرتان و قبل از این که به ریشه موهایتان آسیب دائمی وارد گردد، جلوی کشیده شدن موی سرتان را بگیرید؛ معمولا رویش طبیعی موها مجددا برمی گردد