توضیحات جامع و کامل درباره ی ETF یا صندوق سرمایه گذاری قابل معامله
صندوق ETF
همان طور که ذکر شد این صندوق ها ساختاری شبیه به صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند اما برخلاف صندوق های سرمایه گذاری مشترک، که فقط در پایان روز و پس از محاسبه NAV می توان آن ها را خریدوفروش کرد، سرمایه گذاران می توانند واحدهای ETF را همانند سهام در طول روز معامله کنند و از مزیت نقدشوندگی سریعتر آن نسبت به صندوق سرمایه گذاری مشترک بهره مند شوند. همچنین مزیت معافیت مالیاتی بالقوه سرمایه گذاری در این صندوق ها و به نوعی کم هزینه تر بودن از دیگر ویژگی های این مدل سرمایه گذاری در بازار سرمایه است.
البته این نوع صندوق ها محدودیت هایی نیز دارند، ازجمله به دلیل اینکه مانند سهام معامله می شوند، این امکان وجود دارد سهام این صندوق ها قبل از ناپدیدی آربیتراژ و برقراری تعادل، به قیمت های متفاوت از NAV معامله شوند. سرمایه گذاری در صندوق های ETF شباهت بسیاری به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارد اما تفاوت اصلی ساختار ETF ها با صندوق های سرمایه گذاری دیگر، ایجاد نقدشوندگی با بهره گیری از پتانسیل بازار سهام است.
درETF ها رکن ضامن نقدشوندگی حذف شده و رکن جدیدی به عنوان بازارگردان، زمینه نقدشوندگی واحدهای سرمایه گذاری ETF را در بازار فراهم می کند و در مواقعی که عرضه کننده ای وجود نداشته باشد و یا خریدار دیگری وجود نداشته باشد به فروش و یا خرید واحدهای تقاضا شده و یا عرضه شده مبادرت می ورزد. صندوق های قابل معامله در بورس یا ETF به سه دسته سرمایه گذاری در سهام، سرمایه گذاری مختلط و سرمایه گذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت تقسیم بندی می شوند. تفاوت این سه نوع صندوق علاوه بر استراتژی معاملاتی آن ها که از نام آن ها مشخص است، در کارمزد خرید و فروش آن ها است.
این نوع صندوق ها بیش از ۲۰ سال است که به بازار معرفی شده و در طول دهه گذشته رشد چشمگیری را تجربه کرده اند. اولین ETF در سال ۱۹۹۳ با نام اسپایدر (SPDR)به بازار معرفی شد که به قصد پیروی از شاخص S&P500 طراحی شده است.
صندوق ETF یا قابل معامله در بورس یعنی چه؟
ETFها یا صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله، از نظر ساختاری مانند صندوق های سرمایه گذاری مشترک است (یعنی صندوق هایی که راه ورود غیرحرفه ای ها به بورس است؛ سرمایه از نابلدها و کار و معامله از کاربلدها!)، اما نقدشوندگی ETFها بالاتر از صندوق های سرمایه گذاری مشترک است؛ یعنی راحت تر معامله می شوند، سریع تر به پول تبدیل می شوند. ارزش خالص دارایی ها و قیمت صندوق های سرمایه گذاری مشترک در پایان روز محاسبه می شود و بعد از این محاسبات، قابل خرید و فروش هستند، اما EFTها این محدودیت را ندارند و مانند سایر سهم ها در طول روز قابل معامله هستند.
نکته: در صندوق ای تی اف همه چیز به نقدشوندگی و پول نزدیک تر است؛ خیلی نزدیک تر.
چرا ناگهان صندوق ETF مهم شد؟
چون دولت تصمیم گرفت با توجه به سیاست های اقتصادی خود (کسب درآمد در بودجه ۹۹ یا سیاست های اصل ۴۴؛ چه فرقی می کند؟) بخش بزرگی از سهام خود در شرکت های دولتی را به مردم عرضه کند تا برای «عدالت اجتماعی» مالکیت را در سطح عموم مردم گسترش دهد. ارزش این عرضه سهام، ۱۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پیش بینی شده و در این مرحله از واگذاری شامل سهام دولت در بانک های صادرات، تجارت و ملت و همچنین شرکت های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین است.
مزایا و معایب صندوق قابل معامله چیست؟
از مزایای صندوق های ETF می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرمایه گذاری آن ها بسیار ساده است، زیرا می توان در بورس آن ها را معامله کرد.
- واحدهای آن ها ارزان تر از صندوق های مشترک است و هزینه نسبتاً کمتری دارند.
- بازده مشابهی نسبت به سایر صندوق ها دارند.
- تنوع سهام دارند. صندوق قابل معامله به سرمایه گذاران این امکان را می دهد که سهام صنایع متنوعی در یک سبد داشته باشند.
- برای خرید همه سهام های یک سبد خاص، پول و تلاش زیادی صرف می شود، اما با کلیک روی یک دکمه، می توان ETF را به سبد خرید اضافه کرد.
- این صندوق ها شفاف هستند. هر کس با دسترسی به اینترنت می تواند تغییرات قیمت را برای ETF خاص در بورس جست وجو کند. علاوه بر این، منابع صندوق هر روز برای عموم افشا می شود، در حالی که این اتفاق ماهانه یا چندماهه برای صندوق سرمایه گذاری مشترک رخ می دهد.
- همان طور که گفتیم، معاملات واحدهای صندوق های قابل معامله معافیت مالیاتی دارد.
البته، صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله معایبی نیز دارند. برای مثال، در معامله واحدهای ETF، باید هزینه های معاملاتی آن را که شامل هزینه کارمزد کارگزاری های آنلاین است، پرداخت کرد. البته این هزینه در معاملات سهام نیز وجود دارد. مانند هر اوراق بهادار دیگری، قیمت واحدهای ETF نیز تابع عرضه و تقاضای بازار است و ممکن است تحت تأثیر هیجان افراد تازه کار قرار بگیرد که البته این موضوع در بازار بورس همواره وجود دارد.
فرایند سرمایه گذاری در ETF چگونه است؟
روند سرمایه گذاری در صندوق قابل معامله به این صورت است: تأمین کننده که صندوق دارایی های اساسی را در اختیار دارد، یک صندوق از سهام متنوع را ایجاد می کند و سپس سهام آن صندوق را به سرمایه گذاران می فروشد. بدین ترتیب، سهامداران بخشی از صندوق قابل معامله را در اختیار دارند، اما آن ها دارایی اصلی این صندوق را به صورت جداگانه ندارند. با وجود این، سرمایه گذاران ETF که شاخص سهام را پیگیری می کنند، می توانند سهام هایی که این شاخص را تشکیل می دهند ، به صورت جداگانه برای خود خریداری کنند.
پس به طور خلاصه، فرایند سرمایه گذاری در ETF سه مرحله دارد:
- ارائه دهنده ETF سبدی از دارایی ها از جمله سهام، اوراق قرضه، کالا یا ارز را در نظر می گیرد و سبد خریدی از آن ها را با یک نماد یکتا (مشابه نماد شرکت های فعال در بورس) ایجاد می کند.
- سرمایه گذاران می توانند مانند سهام یک شرکت، سهمی از آن سبد را خریداری کنند.
- خریداران و فروشندگان ETF، درست مثل یک سهام در طول روز آن را معامله می کنند.
عرضه سهام در صندوق ETF چگونه انجام می شود؟
همانطور که می دانید، برای سرمایه گذاری در بورس، لازم است در سامانه سجام (مخفف «سامانه جامع اطلاعات مشتریانِ» بورس و اوراق بهادار) ثبت نام کنید، با کد رهگیری که از سامانه دریافت می کنید، برای احراز هویت به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنید. سپس در یکی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک عضو شوید و کد بورسی دریافت کنید تا بتوان به نام و سرمایه شما معاملات سهام انجام داد. آیا در این فرصت کم، می شود این همه کار را انجام داد؟ جواب معلوم است.
نکته: برای اینکه این عرضه عادلانه انجام شود و همه مردم بتوانند از این سهام بهره ببرند، رئیس سازمان خصوصی سازی گفته افراد بدون داشتن کد بورسی و صرفاً با شماره ملی می توانند ثبت سفارش انجام دهند و در این عرضه اولیه شرکت کنند. سپس کلی فرصت دارید تا به سجام مراجعه کنید و کد بورسی هم بگیرید.
از ۱۴ اردیبهشت تا ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ زمان ثبت نام و عرضه سهام در صندوق ETF تعیین شده است. با توضیح بالا -یعنی ثبت سفارش تنها با شماره ملی- راه سرمایه گذاری خیلی آسان شده؛ برای آسایش مردم، این عرضه فقط و فقط به اشخاص حقیقی فروخته خواهد شد و فروش به اشخاص حقوقی ممنوع شده. پس کافی است در یکی از شرکت های کارگزاری بورس، سامانه های آنلاین معاملات بورسی یا بانک های ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، رفاه کارگران، ملت، تجارت، صادرات و قرض الحسنه مهر ایران، ثبت نام کنید (پیشنهاد: به دلیل رعایت مبارزه با کرونا غیرحضوری ثبت نام کنید).
به ازای هر شماره ملی (بدون محدودیت سنی) می توان تا سقف ۲ میلیون تومان از این صندوق ETF خرید انجام داد. پس در حسابتان به مقدار کافی پول داشته باشید.
نکته: بعد از خرید این سهام، تا دو ماه امکان فروش ندارید. البته توصیه همه کارشناسان اقتصادی این است که به این زودی ها به فروش و کسب درآمد و سود فکر نکنید. شما وارد بازاری شده اید که با طمأنینه بیشتر به سوددهی می رسد.
| نام بانک | درگاه های غیر حضوری | درگاه حضوری | ||||
| تجارت | سایت بانک | اینترنت بانک | همراه بانک | شعب بانک های منتخب در سراسر کشور [با توجه به شرایط ویروس کرونا و احتمال انتقال آن در صف های بانک، اصلا توصیه نمی شود] |
||
| رفاه کارگران | سایت بانک | اینترنت بانک | ||||
| سپه | سایت بانک | اینترنت بانک | همراه بانک | |||
| صادرات | سایت بانک | همراه بانک صاپ | ||||
| قرض الحسنه مهرایران | سایت بانک | همراه بانک | ||||
| کشاورزی | سایت بانک | اینترنت بانک | ||||
| مسکن | سایت بانک | اینترنت بانک | همراه بانک | کیوسک بانک | ||
| ملت | سایت بانک | اینترنت بانک | همراه بانک | همراه پلاس | سامانه سکه | |
| ملی | سایت بانک | سامانه بام | پیام رسان بله | اپلیکیشن ایوا | نشان بانک از اپلیکیشن آپ | |
به روزرسانی ۲۹ اردیبهشت | محدودیت فروش صندوق ETF یک ماهه می شود
آنطور که خبرنگاران اقتصادی شنیده اند و البته هنوز هیچ مسئولی آن را تایید نکرده، دولت بنا دارد با هدف افزایش سرعت نقدشوندگی واحدهای سرمایه گذاری صندوق مالی یکم (همان صندوق ETF خودمان!) زمان ممنوعیت فروش و واگذاری واحدهای این صندوق را که دوماه تعیین شده بود، نصف کند و به یک ماه کاهش دهد. این خبر درگوشی ولی تایید شده را باید یک تصمیم تازه برای رونق بخشی بیشتر به معامله واحدهای این صندوق قلمداد کرد.
انواع صندوق های قابل معامله ETF
آنطور که از رویکرد کنونی دولت برمی آید، این عرضه اولیه سهام بانک های صادرات، تجارت و ملت و شرکت های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین در قالب صندوق ETF فقط یکی از انواع صندوق های واگذاری دولتی است. دولت این نوع صندوق ها را نیز در ادامه این روند، ارائه می دهد:
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله واسطه گری های مالی
این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت های دولتی در شرکت های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت است. با تخفیف ۲۰ درصد
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی
این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت های دولتی در ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد مبارکه با تخفیف ۲۵ درصد
صندوق سرمایه گذاری قابل معامله صنایع پالایش و پتروشیمی
این صندوق شامل سهام باقی مانده دولت یا شرکت های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران با ۲۰ درصد تخفیف ارزش این چند صندوق ای تی اف حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می شود و هنوز زمانی قطعی برای عرضه آن مشخص نشده است.
نماد بورس چیست؟
در حاشیه صندوق ETF شاید برایتان سوال شده باشد که تصویر این مطلب و نوشتن این مدلی کلمات چه معنایی می دهد. این ها «نماد بورس» هستند یعنی به جای نام شرکت ها که اغلب طولانی هستند، از حروف اختصاری ویژه بورس استفاده می شود؛ حرف اول هر کلمه، نشان دهنده صنعتی است که شرکت در آن فعالیت می کند و بخش دوم، خلاصه ای از نام اصلی شرکت. یعنی وقتی می گویند «وتجارت» یعنی گروه بانک ها و مؤسسات اعتباری و نام شرکت هم تجارت است و نیازی به کوتاه کردن ندارد. حرف ش در ابتدای نمادها، یعنی آن شرکت متعلق به گروه فرآورده های نفتی می شود. نماد گروه های خودروسازی با خ شروع می شود. شرکت هایی که در صنعت فلزات اساسی فعالیت می کنند، نمادشان با ف مشخص می شود. البته در این بین همیشه استثنائاتی هم هست که توضیح آن خیلی تخصصی و طولانی می شود.
تفاوت ETF با صندوق مشترک و سهام چیست؟
به طور کلی، ETFها نسبت به صندوق های مشترک هزینه کمتری دارند و این بخش بزرگی از جذابیت آن ها است. صندوق های ETF همچنین مزایایی از قبیل معافیت بالقوه مالیات را به سرمایه گذاران ارائه می دهند. معمولاً در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک گردش مالی بیشتری نسبت به ETF وجود دارد (خصوصاً آن هایی که به طور فعال اداره می شوند) و معاملات آن می تواند منجر به افزایش سرمایه شود. به همین ترتیب، هنگامی که سرمایه گذاران برای فروش صندوق مشترک اقدام می کنند، مدیر با فروش اوراق بهادار نقدینگی جمع می کند. در هر سناریو، سرمایه گذاران با مالیات درگیر هستند که در ETF به طور بالقوه این مالیات وجود ندارد.
صندوق های ETF امروزه رواج بیشتری پیدا کرده اند، اما هنوز هم تعداد صندوق های مشترک موجود بیشتر است. این دو صندوق ساختارهای مدیریتی مختلفی دارند (به طور معمول برای صندوق های مشترک فعال یا اکتیو و برای صندوق های قابل معامله منفعل یا پسیو). مانند سهام، ETFها در بورس معامله می شوند و دارای نمادهای یکتایی هستند که این امکان را می دهد سهامداران تغییر قیمت آن ها را پیگیری کنند. ETF نشان دهنده یک سبد دارایی است، در حالی که سهام فقط یک شرکت را نشان می دهد.