ترس از دفع مدفوع در کودکان و راهکارهایی برای رفع آن

خودداری از دفع مدفوع در کودکان مشکلی بسیار شایع است. در واقع آموزش دفع مدفوع در کودکان و رفتن به دستشویی هم برای والدین و هم برای کودک گامی بزرگ است. خودداری از دفع مدفوع در کودکان به معنای نرفتن به دستشویی برای اجابت مزاج است. ترس از دفع مدفوع در کودکان برای والدین نگران کننده است و همچنین برای کودکان می تواند از نظر جسمی دردناک باشد. ترس از دفع مدفوع در کودکان ۲ تا ۴ ساله شایع تر است و در پسران شایع تر از دختران است. این مشکل می تواند دلایل جسمی و یا روانشناختی داشته باشد. اما بیشتر به دلیل داشتن یبوست در کودکان این اتفاق می افتد. برخی دیگر از کودکان ممکن است رفتن به دستشویی را به دلیل بازی کردن و یا انجام یک فعالیت سرگرم کننده به تعویق بیاندازند که همین امر موجب ایجاد یبوست و بی تمایلی به دفع مدفوع می شود.

تقریبا در سه سالگی، احساسات پیچیده تر در کودکان شکل می گیرد. آن ها انتظارات والدین از خودشان پیرامون نحوه درست اجابت مزاج درک می کنند. مهم نیست که چقدر در یاددهی این آموزش به کودک خود با او ملایم و مهربان باشید، آن ها احساس خجالت، اضطراب و حتی ترس از مدفوع را تجربه می کنند. در بیشتر مواقع کودکان نمی توانند این احساسات را به ما توضیح دهند. در نتیجه ممکن است این موضوع را از شما پنهان کنند و در نهایت خود را خیس کنند. حتی اگر کودک به دلیل داشتن درد گریه کند و یا از درد آن شکایت کند ممکن است دوباره از رفتن به دستشویی امتناع کند.

از دیگر علائم جلوگیری از مدفوع کردن در کودکان می توان به راه رفتن روی نوک پا، فشردن پاها، قرمزی صورت و منقبض کردن باسن اشاره کرد.

علت ترس کودک از دفع مدفوع

دلیل نگه داشتن مدفوع در کودکان می تواند به خاطر عوامل مختلفی باشد. در اینجا به بررسی اصلی ترین عوامل عدم دفع مدفوع در کودکان می پردازیم:

• داشتن یبوست: اگر کودک یبوست داشته باشد و دفع مدفوع برای او دردآور باشد ممکن است کودک از اجابت مزاج و دفع مدفوع جلوگیری کند.
• ترس کودک: اگر کودک تجربه ناخوشایندی از دفع مدفوع داشته باشد (به عنوان مثال اجابت مزاج دردناکی داشته باشد.) و یا از دستشویی بزرگسالان استفاده کرده باشد می تواند این طرز فکر را در خود پرورش دهد که تمام اجابت مزاج ها دردناک و یا ترسناک هستند. یکی از بالقوه ترین علت نگفتن مدفوع در کودکان این قضیه می باشد.
• آموزش نامناسب: اکثر کودکان بعد از اینکه از پوشک گرفته می شوند مشکلی با توالت فرنگی بچه گانه ندارند، اما دفع مدفوع و اجابت مزاج مسئله دیگری است. برخی از کودکان ممکن است به درستی آموزش اجابت مزاج روی توالت را یاد نگیرند.
• بازی کردن و سرگرم بودن: بسیاری از کودکان نمی خواهند که وقتشان را صرف گذراندن وقت در توالت کنند و می خواهند بازی شان را ادامه دهند. این قضیه به خصوص در کودکانی که فعالیت زیادی دارند دیده می شود. به دلیل طولانی بودن زمان مدفوع کودک ممکن است بازی کردن را به آن ترجیح دهد.
• مشکلات عاطفی و اضطرابی: برخی از کودکان ممکن است از حسی که هنگام اجابت مزاج دارند خوششان نیاید. این مشکل در کودکانی که به اختلال طیف اوتیسم مبتلا هستند بیشتر دیده می شود. بو یا ظاهر مدفوع نیز ممکن است برای برخی از کودکان حساس آزاردهنده باشد.
• جلب توجه: ممکن است کودک برای جلب توجه بیشتر از مدفوع کردن خودداری کند.

در موارد نادر، خودداری از دفع مدفوع در کودکان می تواند به علت وجود یک بیماری باشد. دلایل ترس از مدفوع در کودکان بیشتر ممکن است روانشناختی باشد اما ممکن است دلایل جسمی نیز داشته باشد. در زیر به برخی از بیماری ها و مشکلات که باعث عدم دفع مدفوع در کودکان می شود اشاره می کنیم:

• یبوست مزمن به علت مشکلات گوارشی: بیماری سلیاک، بیماری هیرشپرونگ، سندروم روده تحریک پذیر و یا حتی نارسایی لاکتوز (عدم تعادل لاکتوز) می تواند سبب مشکلات گوارشی و یبوست مزمن در کودکان شود.
• سفت شدگی مدفوع: اگر کودک شما به طور مداوم یبوست دارد، ممکن است دلیل آن سفت شدگی مدفوع در روده بزرگ یا راست روده باشد که عبور مدفوع را دشوار می کند.
• سکوم کلون: به سکوم کلون تنبلی روده بزرگ نیز گفته می شود. سکوم کلون بیماری است که در آن دستگاه گوارش به طور مناسب مدفوع را از مسیری که باید عبور نمی دهد و در نتیجه موجب ناتوانی در دفع مدفوع می شود.
• مشکلات تیروئید: یبوست یک علامت شایع کم کاری تیروئید است، بیماری که در آن شما به اندازه کافی هورمون تیروئید ترشح نمی کنید.

• کمبود فیبر و مایعات در رژیم غذایی: استفاده از یک رژیم غذایی کم فیبر یا حاوی مقدار زیادی شیر یا محصولات شیر می تواند در بروز یبوست نقش داشته باشد.

نتایج خودداری از مدفوع کردن

نگه داشتن مدفوع یک مشکل مهم است و نیاز به درمان جدی دارد. اگر نگه داشتن مدفوع ادامه یابد، مشکلات دیگری ایجاد می شود و شرایط را سخت میکند.

• نگه داشتن مدفوع می تواند منجر به یبوست، مدفوع دردناک و حتی انسداد کامل (انقباض مدفوع) شود.
• کودکانی که دچار انسداد مدفوع هستند، در مقادیر اندک مدفوع می کنند و همیشه احساس یبوست دارند.
• اگر انقباض خیلی طولانی بماند، روده بزرگ و رکتوم کشیده شده و دیگر قادر به خارج کردن مدفوع نخواهند بود.
• یک مدفوع بزرگ و سفت ممکن است باعث ایجاد شکاف، پارگی مقعد یا خونریزی روده و درد زیاد شود.
• وقتی کودک مدفوع خود را نگه دارد، مدفوع جمع و سفت می شود. قسمت نرم یا مایعات مدفوع در روده، می توانند از اطراف آن نشت کنند و لباس زیر کودک را کثیف و لکه دار کند. متأسفانه، بسیاری از بچه ها نمی توانند از بروز این آلودگی جلوگیری کنند زیرا در نهایت کنترل عضلات کنترل کننده روده را از دست می دهند.
• کودکانی که از مدفوع کردن خودداری می کنند، در صورت ادامه این مشکل می توانند در هنگام خواب، نشت ادرار یا حتی عفونت ادراری داشته باشند.

درمان ترس کودک از دفع مدفوع

ترس از مدفوع در کودکان امری شایع است و در بیشتر موارد نیازی به مراجعه به پزشک نیست. با انجام یک سری راهکارها می توانید این مشکل را حل کنید. رفع این مشکل شامل یک سری استراتژی های جسمی (مانند رفع یبوست در کودکان و جلوگیری از سفت شدگی مدفوع) و همچنین استراتژی های روانشناختی (برای اینکه نشان دهید که اجابت مزاج یک مسئله طبیعی است) می باشد.

عدم اجبار به توالت رفتن

اولین موردی که باید در نظر داشته باشید، عدم اجبار به توالت رفتن است. به هنگام آموزش درباره نحوه دستشویی رفتن، به هیچ عنوان آنها را مجبور به استفاده از توالت نکنید. عدم آمادگی حتی در زمان آموزش نیز وجود دارد. در صورتی که آمادگی لازم وجود نداشته باشد، ترس از مدفوع کودکان نیز شکل می گیرد.

آرام و صبور باشید.

سعی کنید آرام باشید و این آرامش را به کودک تان منتقل کنید. هرچه بیشتر در این باره به آن ها فشار بیاورید، فشار روحی و استرس آن ها بیشتر می شود و دفع مدفوع برایشان سخت تر می شود. علت ترس کودک از دفع مدفوع هرچه که باشد یک شبه حل نخواهد شد. بسیار مهم است که صبور باشید و این آرامش را به کودک خود انتقال دهید تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد.

برخی از والدین برای اینکه کودک شان بتواند راحت تر مدفوع کند از قبل، آن ها را به یک حمام گرم می برند و یا هنگامی که کودک بر روی توالت نشسته است از تاکتیک های پرت کردن حواس مانند خواندن کتاب برای کودک یا تماشای کارتون در گوشی استفاده می کنند.

توالت کودک را بررسی کنید.

صندلی توالت مخصوص کودک نباید بسیار کوچک و یا بزرگ باشد. پای کودک هنگام نشستن بر روی صندلی باید پلکان توالت را لمس کند یا اگر صندلی او شل است ممکن است به اندازه کافی برای او راحت و پایدار نباشد و به او حس اطمینان را ندهد. در نتیجه کودک نتواند اجابت مزاج کند.

نحوه صحیح اجابت مزاج را به آن ها آموزش دهید.

به کودک خود نگویید که همه اجابت مزاج می کنند توهم باید اینکار را بکنی. این برای کودک جوابگو نیست چرا که اصلا این مسئله برای او اهمیتی ندارد. به کودک خود بگویید که چرا همه این کار را انجام می دهند و در حقیقت اینکار برای آن ها مفید است. برای کودک تان کتاب های بررسی آناتومی کودکان را تهیه کنید و به آن ها آموزش دهید که چگونه غذایی را که می خورند به صورت مدفوع دفع می کنند.

آموزش به کودک می تواند روند اجابت مزاج را برای او واضح تر کند. همچنین برای او این کار کمتر ترسناک به نظر برسد. این کار حتی به کودک یاد می دهد که از بدن خود مراقبت کند و برای سلامت آن تلاش کند.

تغییر رژیم غذایی

مصرف برخی از غذاها مانند ناگت مرغ و ماکارونی و پنیر بیشتر باعث ایجاد یبوست در کودکان می شود و بدبختانه تقریبا بیشتر کودکان به این غذاها علاقه دارند. استفاده از فیبر بیشتر می تواند به آن ها در دفع مدفوع آسان تر کمک کند. مصرف سبزیجات سبز برگ، میوه ها (اما نه همه میوه ها مثلا موز بیشتر باعث یبوست می شود.) و مصرف برخی از غلات کامل می تواند به گوارش کودک شما کمک کند.

همچنین می توانید مصرف یکسری لبنیات ناسالم و کربوهیدارت هایی مانند نان سفید را کاهش دهید.

کودکان خود را هیدراته نگه دارید.

کودک شما می تواند تمام غذاهای حاوی فیبر را که به او می دهید بخورد. اما اگر به اندازه کافی آب نخورند مصرف فیبر به تنهایی چندان کمکی نمی کند و حتی می تواند وضعیت را بدتر کند. در طی روز سعی کنید مقدار زیادی آب به کودکان بدهید و اگر می بینید کودکتان آب خوردن را دوست ندارد سعی کنید منبع هیدراته شدن را تغییر دهید. به عنوان مثال مصرف نوشیدنی های اسموتی سالم، سوپ و آبگوشت می تواند منابع خوبی برای هیدراته نگه داشتن کودکان باشند.

میو هایی که محتوای آب بالایی دارند مانند خیار و هندوانه نیز می توانند مفید باشند. اگر هیچ کدام از این کارها موفقیت آمیز نبود سعی کنید یک یا دوبار در روز آبمیوه مورد علاقه شان را با آب رقیق کنید.

مطلع شدن از نگرانی های کودک

به محض اینکه از ترس کودکتان مطلع شدید، در یک موقعیت امن و در زمان مناسب درباره نگرانی ها و ترس هایشان سوال کنید. از سرزنش بپرهیزید. سعی کنید به مسئله از دید آنها نگاه کنید. تنها در این صورت میتوانید پاسخ مناسب بدهید. اگر از دستشویی های عمومی نیز هراس داشتند، درباره آن نیز به همین شیوه صحبت کنید.

سخن پایانی

اگر تمام این راهکارها را امتحان کردید و هیچکدام کارآمد نبود به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک متخصص اطفال با بررسی و انجام معاینات و آزمایشات لازم تمام علل بالقوه پزشکی را که باعث عدم دفع مدفوع در کودکان می شود بررسی می کند. پزشک ممکن است ملین هایی را برای درمان این مشکل تجویز کند تا هم از نظر جسمی و هم از نظر روحی کودک را راحت کند.

کمبود ویتامین D در کودکان