یرقان موجب زردشدن رنگ پوست و سفیدی چشم شده و حتی ادرار بیمار به رنگ چای تغییر می کند. این تغییر رنگ به معنای زنگ خطر ابتلا به عفونت کبدی یا انسداد مجرای صفراوی به شمار می رود.
کیسه صفرای فرد سالم، برای هضم مواد چرب به طور مداوم صفرای تیره رنگ ارسال می کند. گاهی یک سنگ صفراوی (که حاوی صدها قطعه کلسترول است) مجرای صفرا را مسدود کرده و موجب ورود صفرا به داخل جریان خون می گردد و در نتیجه رنگ تیره صفرا در پوست و چشم نمایان می شود. مشکلات کبدی یا هپاتیت هم می توانند منجر به یرقان شوند.
علت یرقان در بزرگسالان
اصلی ترین علت یرقان در بزرگسالان مشکل در کبد است. وقتی بیلی روبین به کبد می رسد، دیگر مواد شیمیایی به آن اضافه می شوند. بیلی روبین عمدتاً از تجزیه ی و تخریب روزانه ی سلو ل های قرمز در جریان خون که هنگام تخریب شدن هموگلوبین آزاد می کنند، تشکیل می شود. بخش آهن از مولکول هموگلوبین سپس به بیلی روبین تبدیل می شود و وارد جریان خون می شود تا برای سوخت و ساز و دفع به کبد برود.
در کبد، بیلی روبین هم یوغ (محلول در آب می شود) شده و به کیسه صفرا (که در آن ذخیره می شود) منتقل می شود و پس از آن به روده می رود. در روده ها، بخشی از بیلی روبین در مدفوع دفع می شود؛ در حالی که بخشی دیگر توسط باکتری های روده متابولیزه و به وسیله ی ادرار از بدن خارج می شود. بیلی روبین باعث رنگ قهوه ای مدفوع می شود.
اگر بیلی روبین بیش از حد وجود داشته باشد، می تواند به بافت های اطراف نشت کند. این پدیده به عنوان hyperbilirubinemia شناخته شده است و باعث رنگ زرد در پوست و چشم می شود. یرقان زمانی اتفاق می افتد که کبد بیلی روبین را متابولیزه نمی کند. علت یرقان در بزرگسالان را در زیر برای شما شرح داده ایم:
- سوء مصرف الکل
- سرطان کبد
- تالاسمی
- سیروز کبدی (زخم کبدی، معمولاً به علت الکل)
- تشکیل سنگ (سنگ های کلسترول ساخته شده از مواد چرب سخت یا سنگ های رنگی ساخته شده از بیلی روبین)
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- هپاتیت D
- هپاتیت E
- سرطان پانکراس
- کمبود G6PD
- انسداد مجاری صفراوی
- کم خونی سلول داسی شکل
- پانکراتیت حاد
- واکنش ناسازگاری ABO
- کم خونی همولیتیک ایمنی ناشی از مواد مخدر
- تب زرد
- سایر اختلالات خون مانند کم خونی همولیتیک (پارگی یا تخریب گلبول های قرمز خون که منجر به کاهش تعداد گلبول های قرمز در گردش خون می شود و باعث خستگی و ضعف می شود)
- یک واکنش نامطلوب یا سوء مصرف دارو، مانند استامینوفن
انواع بیماری یرقان
همانطور که قبلاً ذکر شد، زردی نتیجه بیلی روبین بیش از حد در خون است. این بیلی روبین رنگدانه زرد محصول جانبی تجزیه سلول های قرمز خون است. بیلی روبین از خون به کبد می رود و از آنجا که از طریق مجرای صفراوی عبور می کند. مجرای صفراوی همچنین آنزیم های گوارشی را به روده کوچک منتقل می کنند، جایی که بیلی روبین از طریق ادرار یا مدفوع از بدن خارج می شود.بسته به محل مشکل، سه نوع زردی وجود دارند:
1- پیش کبدی (زردی همولیتیک)
این نوع زردی در شرایطی دیده می شود که میزان همولیز (روند تخریب گلبول های قرمز خون) افزایش می یابد. از آنجا که کبد فقط می تواند مقدار محدودی از بیلی روبین را به طور هم زمان پردازش کند، شروع به سرریز شدن به بافت ها می کند. شرایط شایع شامل مالاریا، کم خونی سلول داسی شکل، اسفروسیتوز و تالاسمی است و علائم شایع شامل، درد معده، تب، لرز، ادرار تیره رنگ، مدفوع کم رنگ و خارش است. سو مصرف مواد مخدر و اختلالات ارثی خون از عواملی هستند که خطر ابتلا به این زردی را افزایش می دهند.
2- کبدی (زردی هپاتوسلولار)
این نوع زردی زمانی ایجاد می شود که کبد آسیب دیده یا دچار اختلال در فیلتر کردن بیلی روبین از خون شود. از آنجا که این بیلی روبین توسط سیستم گوارشی فیلتر نمی شود، سطح بیلی روبین در خون افزایش می یابد. این بیماری معمولاً در سیروز کبدی، هپاتیت ویروسی، سیروز صفراوی اولیه، هپاتیت الکلی، لپتوسپیروز و سرطان کبد دیده می شود. کاهش اشتها، خونریزی بینی، خار ، کاهش وزن، تورم شکم، تیرگی پوست و استفراغ از علائم رایج این نوع بیماری است. عواملی که خطر را افزایش می دهند شامل مصرف مواد مخدر، نوشیدن بیش از حد الکل، داروهای کبدی و سابقه بیماری کبد است.
3- پس از کبد (زردی انسدادی)
وقتی مجاری صفراوی مسدود شود نمی توان بیلی روبین را به میزان کافی تخلیه کرد. سنگ صفرا، سرطان لوزالمعده، پانکراتیت، سرطان مجاری صفراوی و آترزی صفراوی برخی از مواردی هستند که می توانند باعث این امر شوند. حالت تهوع، استفراغ، تیرگی ادرار، کاهش ناخواسته وزن، خارش، تب و تورم شکم از علائم رایج است. عوامل خطر ناشی از آن شامل چاقی، مصرف رژیم کم فیبر و چربی، دیابت، پیری، سیگار کشیدن، نوشیدن زیاد و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی است.
نشانه ها و علائم بیماری یرقان
بعضی اوقات، ممکن است فرد علائم زردی به همراه نداشته باشد و به طور تصادفی این بیماری پیدا شود. شدت علائم به علل زمینه ای و سرعت رشد یا آهستگی بیماری بستگی دارد. اگر یک مورد زردی کوتاه مدت دارید (که معمولاً ناشی از عفونت است)، ممکن است علائم و نشانه های زیر را داشته باشید:
- تب
- لرز
- درد شکم
- علائمی شبیه آنفولانزا
- تغییر در رنگ پوست
- ادرار تیره رنگ و یا مدفوع به رنگ روشن یا خاک رسی
تشخیص بیماری یرقان
تشخیص بیماری یرقان کبدی به کمک تست های زیر انجام می شود:
- آنالیز ادرار که سطح ماده ای در ادرار که با عملکرد کبدی مرتبط است را اندازه می گیرد.
- آزمایش های خون مانند شمارش سلول های خون و تست های آنتی بادی یا تست های عملکرد کبدی که میزان بیلی روبین در خون و سطح موادی که نشان دهنده پردازش نامناسب بیلی روبین در کبد است را اندازه می گیرند.
- تست های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا سونوگرافی برای ارزیابی آسیب کبدی یا وجود سلول های سرطانی
- آندوسکوپی که شامل وارد کردن یک لوله باریک مجهز به نور به داخل یک شکاف کوچک است تا سیستم گوارشی قابل مشاهده بوده و نمونه کوچکی از آن تهیه شود تا وجود سرطان یا سایر شرایط ارزیابی گردد.
عوامل خطرساز یرقان یا زردی
یرقان اغلب در نتیجه یک اختلال زمینه ای اتفاق می افتد که یا باعث تولید بیش از حد بیلی روبین شده یا نمی گذارد کبد آن را دفع کند. هر دوی اینها منجر به رسوب بیلی روبین در بافت ها می شوند.
بیماری های زمینه ای که ممکن است باعث یرقان شود عبارتند از:
۱. التهاب حاد کبد: ممکن است توانایی کبد در ترکیب و ترشح بیلی روبین، اختلال ایجاد شده و در نتیجه تجمع بیلی روبین می شود.
۲. التهاب مجرای صفراوی: می تواند از ترشح صفرا و دفع بین بردن بیلی روبین جلوگیری کرده و باعث یرقان شود.
۳. انسداد مجرای صفراوی: مانع تنظیم بیلی روبین توسط کبد می شود.
۴. کم خونی همولیتیک: با شکسته شدن مقادیر زیادی گلبول های قرمز، تولید بیلی روبین افزایش می یابد.
۵. سندرم گیلبرت: این یک بیماری ارثی است که توانایی آنزیم ها در دفع صفرا را مختل می کند.
۶. کلستاز: جریان صفرا از کبد مختل می شود. صفرا حاوی بیلی روبین کونژوگه شده به جای دفع، در کبد باقی می ماند.
موارد نادر که ممکن است باعث یرقان شود شامل موارد زیر است:
۷ سندرم کریگلر-نجار: یک بیماری ارثی است که باعث اختلال در آنزیم خاص مسئول پردازش بیلی روبین می شود.
۸. سندرم دوبین جانسون: نوعی یرقان مزمن ارثی است که از ترشح بیلی روبین کونژوگه از سلول های کبد جلوگیری می کند.
۹. یرقان کاذب: یک نوع زردی بی ضرر است. زرد شدن پوست ناشی از بتاکاروتن اضافی است، نه بیلی روبین. معمولاً از خوردن مقادیر زیادی هویج، کدو تنبل یا خربزه ناشی می شود.
درمان بیماری آسم چیست؟
