به گزارش سرویس پوست و مو پایگاه خبری ساعدنیوز، بسیاری از ما تجربه ناخوشایند خارش پوست را داشتهایم، اما زمانی که این خارش با غروب آفتاب شروع شده و در طول شب شدت مییابد، میتواند به یک مشکل جدی تبدیل شود که کیفیت خواب و در نتیجه، کیفیت زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار میدهد. خارش شبانه که در علم پزشکی به آن "پروریتوس شبانه" (Nocturnal Pruritus) گفته میشود، یک شکایت رایج است. اما سوال اصلی اینجاست: چرا این اتفاق دقیقاً در زمانی که بدن ما به استراحت نیاز دارد، رخ میدهد؟ در این مطلب به شکل عمیق به بررسی علت خارش بدن در شب و مؤثرترین راههای درمان خارش شدید بدن میپردازیم.
قبل از پرداختن به بیماریها، باید بدانیم که بدن ما به طور طبیعی در شب مستعد خارش بیشتر است. چندین عامل فیزیولوژیک در این امر دخیل هستند:
ریتم شبانهروزی بدن (Circadian Rhythm): دمای بدن و جریان خون به پوست در عصر و شب افزایش مییابد که این گرما میتواند حس خارش را تشدید کند. از طرفی، بدن در شب هورمونهای ضدالتهابی کمتری مانند کورتیزول تولید میکند و همزمان، سیتوکینهای بیشتری که عامل التهاب هستند، آزاد میشوند.
از دست دادن آب از طریق پوست: در طول شب، پوست آب بیشتری را از دست میدهد (Transepidermal Water Loss). این امر منجر به خشکی بیشتر پوست و در نتیجه افزایش حساسیت و خارش میشود.
کاهش محرکهای خارجی: در طول روز، مشغلههای کاری و فکری باعث میشوند کمتر به خارش توجه کنیم. اما در سکوت و آرامش شب، کوچکترین حس خارش برجستهتر و آزاردهندهتر به نظر میرسد.
اگر خارش شما شدید، مداوم و فراتر از دلایل طبیعی بالاست، ممکن است ناشی از یکی از موارد زیر باشد:
این گروه شایعترین علت خارش بدن در شب هستند:
خشکی پوست (Xerosis): سادهترین و رایجترین دلیل، به خصوص در فصول سرد و خشک سال.
اگزما (درماتیت آتوپیک): یک بیماری التهابی مزمن پوست که با خشکی و خارش شدید، به ویژه در شب، همراه است.
پسوریازیس: در این بیماری خودایمنی، سلولهای پوست با سرعت زیادی تکثیر میشوند و لکههای ضخیم، قرمز و خارشدار ایجاد میکنند.
کهیر (Urticaria): برجستگیهای قرمز و خارشدار که میتوانند در شب ظاهر شده یا تشدید شوند.
گال (Scabies): عامل آن یک انگل میکروسکوپی است که در پوست نقب میزند. خارش ناشی از گال به طور مشخص در شب بسیار شدید و غیرقابل تحمل میشود.
ساس (Bedbugs): این حشرات در تختخواب پنهان میشوند و شبها برای تغذیه از خون بیرون میآیند و گزشهای خارشدار به جا میگذارند.
گاهی اوقات خارش پوست یک علامت هشداردهنده از یک مشکل داخلی است:
بیماریهای کلیوی و کبدی: نارسایی مزمن کلیه یا بیماریهای کبدی مانند سیروز میتوانند باعث تجمع سموم در خون و ایجاد خارش شدید در سراسر بدن شوند.
مشکلات تیروئید: کمکاری یا پرکاری تیروئید با ایجاد تغییراتی در پوست، میتواند منجر به خشکی و خارش شود.
کمخونی فقر آهن: یکی از علائم کمتر شناخته شده کمبود آهن، خارش پوست است.
سرطانها: در موارد نادر، برخی سرطانها مانند لنفوم و لوسمی میتوانند خود را با خارش عمومی بدن نشان دهند.
اختلالات نورولوژیک: بیماریهایی مانند اماس (MS) یا آسیبهای عصبی (نوروپاتی) میتوانند سیگنالهای اشتباهی به مغز ارسال کرده و باعث حس خارش شوند.
عوامل روانی: استرس، اضطراب و افسردگی میتوانند سیستم عصبی را تحریک کرده و باعث شروع یا تشدید خارش شوند که به آن "خارش سایکوژنیک" میگویند.
برای درمان خارش شدید بدن، ابتدا باید علت اصلی شناسایی شود، اما راهکارهای زیر میتوانند به تسکین فوری و کنترل آن کمک کنند:
درمانهای خانگی و پیشگیری:
پوست خود را مرطوب نگه دارید: بلافاصله بعد از حمام با آب ولرم، از کرمها و لوسیونهای مرطوبکننده فاقد عطر استفاده کنید.
محیط خواب را خنک کنید: دمای اتاق خواب را پایین نگه دارید و از پتوهای سبک و نخی استفاده کنید.
از لباسهای نخی و گشاد استفاده کنید: لباسهای پشمی و الیاف مصنوعی میتوانند پوست را تحریک کنند.
از دستگاه بخور سرد استفاده کنید: این کار به حفظ رطوبت هوای اتاق، به خصوص در زمستان، کمک میکند.
حمام با جو دوسر پرک (Oatmeal Bath): حمام با آب ولرم حاوی پودر جو دوسر کلوئیدی میتواند خاصیت ضدالتهابی و آرامبخش داشته باشد.
از خاراندن پرهیز کنید: میدانیم سخت است، اما خاراندن پوست چرخه خارش-خاراندن را تشدید کرده و خطر عفونت را افزایش میدهد. ناخنهای خود را کوتاه نگه دارید.
اگر خارش شما با راهکارهای خانگی بهبود نیافت یا با علائم زیر همراه بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید:
خارش بیش از دو هفته طول بکشد.
آنقدر شدید باشد که خواب و فعالیت روزانه شما را مختل کند.
با علائمی مانند تب، کاهش وزن بیدلیل، خستگی شدید یا تعریق شبانه همراه باشد.
تمام بدن را درگیر کرده باشد بدون آنکه علت مشخصی داشته باشد.
خارش شبانه بیش از یک مزاحمت ساده است؛ این عارضه میتواند نشانهای از تغییرات طبیعی بدن، یک بیماری پوستی قابل درمان یا حتی یک مشکل داخلی جدیتر باشد. با شناخت علت خارش بدن در شب و به کارگیری راهکارهای مناسب، میتوان این مشکل را به طور مؤثری مدیریت کرد. مهمترین قدم، توجه به علائم بدن و عدم نادیده گرفتن خارشهای مداوم و شدید است. با مراقبت صحیح از پوست و در صورت لزوم، مشورت با پزشک، میتوانید آرامش را به شبهای خود بازگردانید و از خوابی عمیق و راحت لذت ببرید.
برای مشاهده مطالب مرتبط با پوست و مو اینجا کلیک کنید
