به گزارش سرویس طب سنتی و گیاهان دارویی پایگاه خبری ساعدنیوز، سرگیجه، احساس چرخش محیط به دور سر یا عدم تعادل، یکی از شایعترین مشکلاتی است که میتواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در حالی که پزشکی نوین به دنبال دلایل مشخصی مانند مشکلات گوش داخلی یا اختلالات عصبی میگردد، طب سنتی ایرانی با نگاهی کلنگر و ریشهای، علل متنوعتری را برای این عارضه در نظر میگیرد. از دیدگاه حکمای طب سنتی، سرگیجه (که در متون کهن "دوار" نامیده میشود) اغلب ناشی از سوءمزاج، به خصوص غلبه سردی و تری (بلغم) در مغز و اعضای رئیسه بدن است. در این مقاله، به بررسی جامع علت سرگیجه در طب سنتی و ارائه موثرترین راهکارهای درمان گیاهی سرگیجه و اصلاح سبک زندگی میپردازیم تا به شما در بازیابی تعادل و آرامش کمک کنیم.
طب سنتی ایران، سرگیجه را یک بیماری مستقل نمیداند، بلکه آن را نشانهای از یک ناهماهنگی در بدن تلقی میکند. مهمترین عواملی که از دیدگاه این مکتب طبی میتوانند منجر به بروز سرگیجه شوند عبارتند از:
غلبه اخلاط نامناسب: تجمع اخلاطی چون بلغم (سرد و تر) یا سودا (سرد و خشک) در مغز، میتواند جریان طبیعی انرژی و خون را مختل کرده و باعث احساس سنگینی سر، گیجی و دوار شود. این حالت به ویژه در افراد با مزاج بلغمی یا سوداوی شایعتر است.
مشکلات گوارشی و مشارکت معده: ضعف هضم و وجود بخارات و گازها در معده میتواند به سمت مغز حرکت کرده و ایجاد سرگیجه نماید. به همین دلیل، اصلاح رژیم غذایی یکی از اولین و مهمترین گامها در درمان است.
کمخونی و ضعف عمومی: کمبود خون باکیفیت (از نظر طب سنتی) یا آنچه در پزشکی نوین "آنمی" نامیده میشود، به دلیل عدم تغذیه کافی مغز، میتواند منجر به سرگیجه، به خصوص هنگام برخاستن ناگهانی شود.
اختلال در گوش داخلی: طب سنتی نیز به نقش گوش در حفظ تعادل واقف است و وجود رطوبت یا عفونت در گوش را یکی از دلایل سرگیجههای شدید و چرخشی میداند.
درمان سرگیجه در طب سنتی بر سه اصل استوار است: دفع مادهی بیماریزا، اصلاح مزاج و تقویت اعضای درگیر. در ادامه به مهمترین روشهای درمانی اشاره میشود:
طبیعت، گنجینهای از گیاهان دارویی را برای کمک به درمان سرگیجه در اختیار ما قرار داده است. برخی از موثرترین آنها عبارتند از:
زنجبیل: این گیاه شگفتانگیز با طبع گرم و خشک خود، به تحلیل رطوبت و بلغم اضافه کمک کرده و گردش خون را در مغز بهبود میبخشد. مصرف روزانه یک فنجان دمنوش زنجبیل و عسل میتواند در کاهش تهوع و سرگیجه بسیار موثر باشد.
اسطوخودوس (لاوندر): اسطوخودوس به عنوان یک آرامبخش قوی برای سیستم عصبی شناخته میشود. بوییدن عطر آن یا نوشیدن دمنوش اسطوخودوس میتواند به کاهش سرگیجههای ناشی از استرس و تنشهای عصبی کمک کند.
بابونه: این گیاه با خواص ضدالتهابی و آرامبخشی، به ویژه برای سرگیجههای ناشی از مشکلات گوارشی و اسپاسمهای عصبی مفید است.
جینکو بیلوبا: این گیاه با افزایش جریان خون به مغز و گوش داخلی، به بهبود عملکرد سیستم تعادلی کمک کرده و در درمان انواع سرگیجه، به خصوص در افراد مسن، موثر است.
از آنجایی که سرگیجه و غلبه بلغم ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند، اصلاح رژیم غذایی نقشی حیاتی در درمان ایفا میکند. رعایت نکات زیر ضروری است:
پرهیز از سردیها: مصرف مواد غذایی با طبع سرد مانند ماست، دوغ، خیار، گوجه، ماهی و ترشیها را به حداقل برسانید، به خصوص در وعده شام.
مصرف غذاهای گرم و لطیف: غذاهایی مانند آبگوشت، فسنجان (با بادام و گردو)، تخم مرغ عسلی و حریره بادام به گرم کردن مغز و تحلیل رطوبت کمک میکنند.
استفاده از عسل و شیرهها: گنجاندن عسل، شیره انگور یا شیره خرما در رژیم غذایی روزانه به تقویت عمومی بدن و کاهش ضعف و کمخونی کمک میکند.
علاوه بر تغذیه و گیاهان دارویی، برخی روشهای دستی نیز در طب سنتی برای درمان سرگیجه توصیه میشود:
روغنمالی: ماساژ ملاج سر با روغنهای گرم مانند روغن کنجد یا سیاهدانه قبل از خواب، به گرم شدن مغز و کاهش سرگیجههای ناشی از سردی کمک میکند.
بادکش درمانی: انجام بادکش گرم و خشک در ناحیه کتفها میتواند به دفع اخلاط مضر از بالاتنه و کاهش سنگینی و سرگیجه کمک کند. این کار حتما باید توسط متخصص انجام شود.
حجامت: در مواردی که سرگیجه ناشی از غلبه خون و فشار بالا باشد، حجامت عام یا حجامت سر تحت نظر طبیب متخصص میتواند راهگشا باشد.
خواب کافی و به موقع، پرهیز از تغییر وضعیتهای ناگهانی و مدیریت استرس از طریق تمرینات تنفس عمیق و آرامسازی، بخش مهمی از فرآیند درمان را تشکیل میدهند.
سرگیجه از دیدگاه طب سنتی، زنگ خطری است که بدن برای اعلام ناهماهنگی داخلی به صدا درمیآورد. با شناخت علت سرگیجه در طب سنتی که اغلب ریشه در سوءمزاج و سبک زندگی نادرست دارد، میتوان با راهکارهای ساده اما موثری همچون درمان گیاهی سرگیجه، اصلاح تغذیه و بهکارگیری تدابیر طبیعی، این عارضه آزاردهنده را کنترل و درمان کرد. بازگشت به اصول تغذیه سالم و استفاده از آموزههای غنی طب ایرانی، مسیری مطمئن برای دستیابی به تعادل، سلامتی پایدار و رهایی از سرگیجه است.
توجه: این مقاله جنبه اطلاعرسانی دارد و جایگزین مشاوره با پزشک متخصص طب سنتی نیست. برای تشخیص دقیق علت سرگیجه و دریافت برنامه درمانی متناسب با مزاج خود، حتما به یک طبیب حاذق مراجعه فرمایید.
برای دیدن مطالب مربوط به طب سنتی و گیاهان دارویی کلیک کنید
