به گزارش سرویس تغذیه پایگاه خبری ساعدنیوز، پروتئین ها مولکول های بزرگی هستند که از واحدهای کوچکتری به نام اسیدهای آمینه (Amino Acids) تشکیل شده اند. این اسیدهای آمینه به صورت یک زنجیره به یکدیگر متصل هستند که به زنجیره پپتیدی معروف است.
مولکول های بزرگ پروتئین در واقع زنجیره ای از اسیدهای آمینه متصل به هم هستند
این مولکول ها نقش های حیاتی زیادی در بدن ایفا می کنند. ساخت و ترمیم بافت ها، تنظیم فرآیندهای متابولیکی و رساندن انرژی به بدن در شرایط خاص از جمله نقش های کلیدی این ترکیبات آلی در بدن است.
استفاده از پروتئین در انواع رژیم های غذایی بسیار مهم و حیاتی است. به طوری که در هر نوع رژیم غذایی، درصدی از آن برای پروتئین برای لاغری در نظر گرفته می شود. یکی از مزایای استفاده از این ترکیب جلوگیری از تحلیل عضلات در هنگام کاهش وزن و لاغری است.
مصرف منابع پروتئین مختلف در رژیم غذایی ضروری است، زیرا این منابع در بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن نقش دارند و به عملکرد بهینه بدن کمک می کنند. از ساخت عضلات و ترمیم بافت ها گرفته تا تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت استخوان ها از جمله تاثیرات مثبت این منابع بر روی بدن است. بنابراین گنجاندن منابع مختلف پروتئینی در رژیم غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هر فرد باید به صورت روزانه مقداری بین 0.8 الی 1 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن مصرف کند.
هر فرد با توجه به سن، جنسیت و شرایط جسمانی بایستی مقدار معینی پروتئین را به صورت روزانه مصرف کند. میزان مصرف بر اساس هر کیلوگرم وزن بدن محاسبه می گردد. به عنوان مثال فردی با وزن 70 کیلوگرم در صورتی که ورزشکار باشد باید روزانه بین 84 الی 119 گرم پروتئین مصرف کند. در جدول زیر میزان پروتئین توصیه شده برای هر گروه جمعیتی ذکر شده است.
گروه جمعیتی | میزان پروتئین توصیه شده به گرم (میزان * وزن بدن) |
بزرگسالان کم تحرک | 0.1-0.8 |
بزرگسالان با فعالیت بدنی متوسط | 1.0–1.2 |
بزرگسالان ورزشکار | 1.2–1.7 |
بزرگسالان مسن (بالای 65 سال) | 1.2–1.5 |
زنان باردار و شیرده | 1.1–1.5 |
نوجوانان 14 الی 18 سال | 1.0–1.3 |
کودکان 4 الی 13 سال | 0.95–1.2 |
کودکان 1 الی 3 سال | 1.1–1.3 |
در مثالی دیگر در صورتی که شما دارای 70 کیلوگرم وزن و جزو گروه جمعیتی بزرگسالان با فعالیت بدنی متوسط باشید باید عدد 1.0 را در وزن خود ضرب کنید (1.0 * 70) که عدد 70 به دست می آید. یعنی شما باید روزانه به مقدار 70 گرم پروتئین دریافت کنید.
استفاده از منابع پروتئین برای بدن انسان بسیار ضروری و حیاتی است. پروتئین یکی از سه ماکرونوترینت اصلی (در کنار کربوهیدرات و چربی ها) است و نقش های متعددی در بدن ایفا می کند. مهم ترین دلایل استفاده از پروتئین عبارتند از:
ساخت و ترمیم بافت ها و عضلات
تولید آنزیم و هورمون
تقویت سیستم ایمنی
حفظ سلامت استخوان ها
حفظ سلامت پوست، مو و ناخن
مدیریت وزن و احساس سیری
حفظ انرژی پایدار
حفظ عملکرد مغز و سیستم عصبی
کمک به رشد کودکان و نوجوانان
کاهش خطر بیماری های مزمن (دیابت نوع 2 یا بیماری های قلبی)
پروتئین به عملکرد بهینه ارگان ها و عضلات بدن کمک می کند.
پس استفاده از منابع پروتئینی می تواند تاثیرات چشمگیری بر سلامت ما بگذارند و در صورتی که ما به مقدار کافی پروتئین مصرف نکنیم همیشه مریض و دارای ضعف بدن هستیم. در ادامه مواد غذایی دارای پروتئین را ذکر خواهیم کرد.
حال با توجه به اینکه با تاثیرات مثبت پروتئین بر روی بدن آشنا شدید، وقت آن است تا بدانید پروتئین کافی را از چه طریقی می توانیم تامین کنیم. منابع مختلفی برای تامین این ترکیب وجود دارند که به دو دسته گیاهی و حیوانی تقسیم می شوند.
در هر دسته مقدار پروتئینی که به دست می آید متفاوت است و باب میل دسته افراد مختلفی می باشد. به عنوان مثال ممکن است فردی وگان باشد و تامین پروتئین از طریق مصرف گوشت برای او خوشایند نباشد. در ادامه انواع منابع پروتئینی را شرح خواهیم داد.
منابع پروتئین گیاهی شامل غذاهایی هستند که پروتئین بالایی دارند و برای افرادی که رژیم غذایی گیاهخواری یا وگان دارند مناسب هستند. البته هر فردی با هر نوع سلیقه می تواند از این منابع استفاده کند. بهترین منابع پروتئین گیاهی عبارتند از:
عدس
توفو (پنیر سویا)
سویا
کینوا
لوبیا قرمز و سیاه
نخود
دانه چیا
کدو
بادام
تخم کدو تنبل
بادام زمینی
بروکلی
جو دوسر
برنج قهوه ای
کنجد
گردو
فندق
عدس می تواند یک منبع پروتئین ساده و ارزان برای استفاده باشد. عدس جزء دستهی حبوبات محسوب می شود و دارای مقادیر زیادی فیبر، آهن و فولات نیز هست. فیبر بالا همچنین می تواند باعث احساس گرسنگی به مدت زیاد شود. مقدار پروتئین موجود در عدس 9 گرم در هر 100 گرم پخته است.
عدس از حبوبات ارزشمند، ارزان و منبع خوبی برای پروتئین است.
پنیر توفو یکی از مشتقات سویاست که جز یکی از منابع پروتئین محبوب در آسیای شرقی می باشد. این پنیر دارای چربی کم و دارای مقادیر بالای کلسیم و آهن است. مقدار پروتئین موجود در توفو بین 8 الی 12 گرم در هر 100 گرم است.
سویا یکی از غنی ترین منابع پروتئین گیاهی در دنیا به شمار می رود. به همین دلیل در بسیاری از محصولات موجود در بازار، جایگزین گوشت و مناسب رژیم های گیاهخواری می باشد. مقدار پروتئین موجود در سویا بین 36 الی 40 گرم در هر 100 گرم است.
کینوا جزء یکی از معدود منابع پروتئین است که حاوی تمامی اسیدهای آمینه ضروری برای بدن است. کینوا دارای مقادیر بالای فیبر، منیزیم و آهن است و می تواند در بسیاری از رژیم های غذایی استفاده شود. مقدار پروتئین موجود در آن بین 4 الی 5 گرم در هر 100 گرم است.
لوبیا قرمز و سیاه نیز می تواند در دسته منابع پروتئین گیاهی پرخاصیت قرار بگیرد. لوبیا علاوه بر اینکه سرشار از فیبر و آنتی اکسیدان است، به بهبود سلامت دستگاه گوارش نیز کمک می کند. مقدار پروتئین موجود در آن 8 گرم در هر 100 گرم پخته است.
نخود هم جز محبوب ترین منابع پروتئین گیاهی محسوب می شود. این حبوبات ارزشمند علاوه بر پروتئین دارای فیبر، انواع ویتامین ها و مواد معدنی مانند منگنز و فولات نیز می باشد و مقدار پروتئین در آن 9 گرم در هر 100 گرم پخته است.
از جمله منابع پروتئین گیاهی که خاصیت کاهش کلسترول بد خون را نیز دارد، دانه چیا می باشد. این دانه منبع غنی امگا 3 نیز می باشد که مانع از جذب چربی توسط رگ های بدن می شود. مقدار پروتئین دانه چیا 17 گرم در هر 100 گرم است.
کدو می تواند جزو دسته منابع پروتئین ارزان قرار بگیرد. کدو دارای چربی های سالم، منیزیم، آهن و روی است. مقدار پروتئین موجود در کدو 19 گرم در هر 100 گرم است.
بادام جزو دسته آجیل ها و از جمله محبوب ترین منابع پروتئین گیاهی محسوب می شود. این مغز دارای مقادیر بالای ویتامین E و چربی های سالم است. مقدار پروتئین موجود در بادام 21 گرم در هر 100 گرم است.
به صورت کلی کدوها برای بدن مفید هستند و حتی تخم کدو تنبل نیز جز منابع پروتئین گیاهی محسوب می شود. این تخم ها دارای منیزیم، زینک و آنتی اکسیدان ها هستند که به سلامت عمومی بدن کمک می کنند. مقدار پروتئین آن نیز 19 گرم در هر 100 گرم است.
برخی از آجیل ها علاوه بر اینکه جزو منابع پروتئینی خوب محسوب می شوند، دارای خواص فراوان دیگری نیز هستند. بادام زمینی علاوه بر این مورد دارای چربی های سالم، فیبر و ویتامین B3 نیز می باشد. مقدار پروتئین در هر 100 گرم از آن 25 گرم است.
همگی از خواص فراوان بروکلی خبر داریم اما شاید ندانید که این ماده غذایی یکی از منابع پروتئین گیاهی خوب محسوب می شود. بروکلی دارای ویتامین سی و مواد آنتی اکسیدانی است. مقدار پروتئین آن 2.8 گرم در هر 100 گرم است.
جو دوسر نیز یکی از مواد غذایی مناسب برای رژیم های غذایی است و می تواند جزو منابع پروتئینی نیز محسوب شود. این ماده غذایی برای سلامت قلب و بهبود سیستم گوارشی بسیار مفید است. مقدار پروتئین آن 2.5 گرم در هر 100 گرم پخته است.
برنج قهوه ای معمولا توسط ورزشکاران حرفه ای استفاده می شود و جایگزین برنج سفید است. این برنج علاوه بر اینکه جزو غلات کامل محسوب می شود و دارای مواد معدنی مانند منیزیم و فسفر نیز است، یکی از منابع پروتئین عالی نیز به حساب می آید. مقدار پروتئین در هر 100 برنج قهوه ای مساوی با 3 گرم است.
کنجد نیز یکی از قدیمی ترین و محبوب ترین منابع پروتئین گیاهی است. این دانه علاوه بر این موضوع دارای مقادیر بالایی از چربی سالم، کلسیم و آهن نیز می باشد. مقدار پروتئین آن 20 گرم در هر 100 گرم است.
آجیل ها و مخصوصا گردو یکی از محبوب ترین منابع پروتئین به شمار می آیند. همه دوست دارند مقداری گردو در برنامه صبحانه خود داشته باشند. این آجیل علاوه بر امگا 3 و ویتامین ها دارای مقدار بالای منگنز، مس و ویتامین ای است. مقدار پروتئین گردو در هر 100 گرم مساوی با 16 گرم است.
در یک رژیم غذایی سالم همیشه خوردن آجیل در نظر گرفته می شود. فندق در دسته بندی منابع غذایی با پروتئین بالا دسته بندی می شود. این مغز سرشار از چربی های سالم است و به سلامت قلب و مغز انسان کمک می کند. مقدار پروتئین آن 15 گرم در هر 100 گرم است.
برای اینکه راحت تر مقدار پروتئین در منابع پروتئینی گیاهی را به دست آورید جدولی را تهیه کردیم تا با مرور آن بتوانید سریع تر و راحت تر با این منابع غذایی گیاهی آشنا شوید.
منبع غذایی | مقدار پروتئین در هر 100 گرم |
عدس پخته | 9 گرم |
توفو | 8 الی 12 گرم |
سویا | 36 الی 40 گرم |
کینوا پخته | 4 الی 5 گرم |
لوبیا قرمز و سیاه پخته | 8 گرم |
نخود پخته | 9 گرم |
دانه چیا | 17 الی 20 گرم |
کدو | 19 گرم |
بادام | 21 گرم |
تخم کدو تنبل | 19 گرم |
بادام زمینی | 25 گرم |
بروکلی پخته | 2.8 گرم |
جو دوسر پخته | 2.5 گرم |
برنج قهوه ای پخته | 2.5 الی 3 گرم |
کنجد | 18 الی 20 گرم |
گردو | 15 الی 16 گرم |
فندق | 14 الی 15 گرم |
به عنوان انسان، ما از منابع مختلفی غذای خود را تامین می کنیم و نیازهای بدن خود را برآورده می سازیم. بخشی از نیازهای بدن ما از طریق غذاها و خوراکی هایی تامین می شوند که از طریق حیوانات یا به اصطلاح جانوری تامین شده است. منابع پروتئین حیوانی نیز از این دسته می باشند و می توانند نیاز بدن ما به پروتئین را تامین کنند. بهترین منابع پروتئین حیوانی (جانوری) عبارتند از:
سینه مرغ
فیله گوشت گاو
ماهی سالمون
تخم مرغ
فیله ماهی
ماهی تن
گوشت گوسفند
ماهی قزل آلا
پنیر چدار
ماست یونانی
گوشت بوقلمون
شیر
جگر گاو
کالباس
کنسرو ماهی ساردین
پنیر موزارلا
تخم مرغ آبپز
سینه مرغ که در کشور ما نیز مصرف بالایی دارد یکی از منابع پروتئین بدون چربی است که برای ساخت و ترمیم عضلات بسیار مفید و موثر است. این غذا همچنین منبع خوبی از ویتامین ب 6 و نیاسین است. مقدار پروتئین آن در هر 100 گرم مساوی با 31 گرم است.
مرغ و به خصوص سینه مرغ یکی از منابع غنی پروتئین برای افراد و ورزشکاران می باشد.
یکی از منابع پروتئین حیوانی که به تولید گلبول قرمز خون نیز کمک می کند فیله گوساله است. این غذا پروتئین بالا و چربی نسبتا کمی دارد و همچنین غنی از آهن و ویتامین ب 12 می باشد.
ماهی همیشه بهترین منابع پروتئین حیوانی برای انسان بوده اند. در مصاحبه ای کریستیانو رونالدو، بازیکن مطرح فوتبال به این موضوع اشاره کرد که بیشتر رژیم غذایی او را ماهی ها و غذاهای دریایی تشکیل می دهند. ماهی سالمون حاوی اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین دی و سلنیوم است. مقدار پروتئین موجود در ماهی سالمون در هر 100 گرم مقدار 20 گرم می باشد.
تخم مرغ در تمامی رژیم های غذایی به عنوان منبع پروتئین حیوانی شناخته می شوند. تخم مرغ یکی از در دسترس ترین و ارزان ترین روش ها برای تامین پروتئین بدن است. این غذا تمامی اسیدهای آمینه ضروری برای بدن را تامین می کند و همچنین حاوی ویتامین های D، ویتامین A و ویتامین B12 است.
فیله ماهی نیز جزو منابع پروتئین حیوانی محسوب می شود. اما مقدار آن در ماهی های مختلف فرق می کند. در بازار 3 نوع فیله ماهی قزل آلا، سالمون و تن وجود دارند که مقدار پروتئین در آنها بین 18 الی 25 گرم است.
ماهی تن یا همان تن ماهی که در تمامی فروشگاه ها و سوپرمارکت ها به صورت کنسرو شده وجود دارد یکی از منابع پروتئین حیوانی محسوب می شود دارای اسیدهای چرب امگا 3 است. این غذا همچنین دارای ویتامین های گروه ب، آهن و منیزیم نیز می باشد. مقدار پروتئین موجود در آن نیز 23 گرم در هر 100 گرم است.
گوشت گوسفند از دیرباز در رژیم غذایی انسان ها وجود داشته و دارد. گوشت گوسفند جزو منابع پروتئین حیوانی است و همچنین دارای مقادیر بالای ویتامین ب 12 می باشد. این نکته را مد نظر داشته باشید به دلیل که گوشت گوسفند دارای چربی های اشباع است باید از مصرف زیاد آن امتناع نمود. مقدار پروتئین آن در 100 گرم مساوی با مقدار 25 گرم است.
ماهی قزل آلا نیز مانند ماهی سالمون جزو یکی از منابع پروتئین حیوانی سالم و دارای چربی سالم محسوب می شود. این ماهی دارای اسیدهای چرب امگا 3 است که به سلامت مغز و قلب کمک می کند. مقدار پروتئین موجود در آن 22 گرم در هر 100 گرم است.
پنیر چدار، یکی از انواع پنیرهای پر پروتئین است که در جدول منابع پروتئین حیوانی جای میگیرد. این پنیر حاوی کلسیم و ویتامین د فراوان نیز می باشد. مقدار پروتئین آن 25 گرم در هر 100 گرم است.
ماست یونانی به دلیل فرآیند تصفیه ای که طی آن آب کش می شود، غلظت پروتئین بیشتری نسبت به ماست معمولی دارد و به هضم بهتر و سلامت گوارش کمک می کند. ماست یونانی یک منبع پروتئین حیوانی محسوب می شود و دارای 10 گرم از این ترکیب در هر 100 گرم است.
یکی از منابع پروتئین جانوری که داری چربی کم است، گوشت بوقلمون است. این غذا دارای ویتامین های گروه ب و مواد معدنی نظیر سلنیوم و فسفر است. این غذا دارای 29 گرم پروتئین در هر 100 گرم است.
همگی افراد از خواص شیر به عنوان یک منبع پروتئین حیوانی خبر داریم و سعی می کنیم در طول هفته از آن مصرف کنیم. شیر دارای مقادیر بالای کلسیم و ویتامین دی است که به سلامت استخوان ها کمک می کند. مقدار پروتئین آن 3 گرم در هر 100 گرم است.
جگر گاو جز منابع پروتئین حیوانی است، اما باید در مصرف آن اعتدال را رعایت نمود به دلیل اینکه دارای مقادیر بالای کلسترول در خود است. مقدار پروتئین آن 20 گرم در هر 100 گرم است.
کالباس به شرطی که به صورت خانگی و بهداشتی تهیه شود می تواند جزو دسته بندی منابع پروتئینی جانوری محسوب شود. فقط باید در هنگام ساخت آن از چربی و نمک بسیار کمی استفاده کرد. مقدار پروتئین آن 15 گرم در هر 100 گرم است.
ماهی ساردین، به دلیل داشتن استخوان های نرم منبع غنی کلسیم است و میتواند به سلامت استخوان ها کمک کند. این غذا همچنین جزو منابع پروتئین حیوانی محسوب می شود و دارای 25 گرم پروتئین در هر 100 گرم است.
پنیرها به طور معمول جزو منابع غنی پروتئین حیوانی محسوب می شوند و دارای مقادیر زیاد کلسیم نیز هستند. اما در این بین پنیر موزارلا دارای چربی کمتری نسبت به سایر پنیرها می باشد. مقدار پروتئین آن 28 گرم در هر 100 گرم است.
یکی از منابع پروتئین حیوانی که خیلی سریع تهیه می شود و دارای مقادیر بالای پروتئین نسبت به وزن خود است تخم مرغ آب پز است. خواص آن مشابه تخم مرغ خام است با این تفاوت که به دلیل پخته شدن هضم آن آسان تر است. مقادیر پروتئین آن در هر 100 گرم نیز مقدار 12 گرم است.
تخم مرغ یکی از بهترین منایع پروتئینی است و آب پز آن به راحتی قابل هضم است.
مقادیر پروتئین در غذاهای حیوانی متفاوت هستند و در قسمت بالا برای شما توضیح داده شد برای اینکه راحت تر مقدار پروتئین موجود در این غذاها را متوجه شوید در قسمت پایین جدولی برای نشان دادن مقادیر آن برای شما تهیه کرده ایم:
منبع غذایی | مقدار پروتئین در هر 100 گرم |
سینه مرغ پخته | 31 گرم |
فیله گوساله پخته | 26 گرم |
ماهی سالمون پخته | 20 گرم |
تخم مرغ | 13 گرم |
فیله ماهی | بین 18 الی 25 گرم |
ماهی تن پخته | 23 گرم |
گوشت گوسفند پخته | 25 گرم |
ماهی قزل آلا پخته | 22 گرم |
پنیر چدار | 25 گرم |
ماست یونانی کم چرب | 10 گرم |
گوشت بوقلمون پخته | 29 گرم |
شیر | 3 گرم |
جگر گاو | 20 گرم |
کالباس | 15 گرم |
کنسرو ماهی ساردین | 25 گرم |
پنیر موزارلا | 28 گرم |
تخم مرغ آب پز | 12 گرم |
تفاوت هایی بین منابع پروتئین گیاهی و حیوانی وجود دارند. جدای از بحث اینکه انتخاب دسته بندی میتواند سلیقه ای باشد (بر اساس نوع رژیم غذایی یا وگان بود فرد) تفاوت های بنیادی مختلفی بین این دو دسته وجود دارند. این تفاوت ها میتوانند بر اساس مقدار پروتئین و کیفیت آن و یا غیره باشند. در ادامه تفاوت های بین این دو را ذکر خواهیم کرد.
منبع: پروتئین های گیاهی از منابعی مانند حبوبات، دانه ها، آجیل ها، غلات کامل و سبزیجات تامین می شوند. اما پروتئین های حیوانی از منابعی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی به دست می آیند.
به طور کلی کیفیت پروتئین حیوانی از پروتئین گیاهی بالاتر است.
ترکیب های اسید آمینه: در واقع ترکیب های اسید آمینه، رشته هایی هستند که با تجمع آنها مولکول های بزرگ پروتئین به وجود می آیند. اما منابع پروتئین گیاهی مقدار اسید آمینه کمتری نسبت به نوع حیوانی دارند. بسیاری از پروتئین های گیاهی ناقص هستند به این معنی که ممکن است یک یا چند اسید آمینه ضروری را نداشته باشند.
کیفیت پروتئین: کیفیت پروتئین در نوع گیاهی بسیار پایین تر از نوع جانوری است. به عنوان مثال پروتئین های موجود در ذرت و برنج به تنهایی نمی توانند نیازهای اسید آمینه ضروری را تامین کنند.
محتوای چربی و کالری: پروتئین های گیاهی معمولا چربی های سالم تری نسبت به نوع حیوانی دارند و چربی های حیوانی معمولا اشباع شده هستند و کالری بالاتری دارند.
آثار بر سلامتی: پروتئین های گیاهی به دلیل داشتن فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی و کمتر بودن چربی های اشباع تاثیرات منفی کمتری و حتی نزدیک به صفر برای بدن دارند.
بدن انسان برای انجام صحیح فعالیت های روزانه خود به منابع پروتئین نیاز دارد. این موضوع از دو طریق گیاهی و حیوانی تامین می شود. اما تفاوت هایی بین این دو وجود دارند و باید تعادل در استفاده از هر دو رعایت شود تا بدن بتواند به قدر کافی پروتئین خود را تامین کند. هر فردی با توجه به سن و شرایط جسمانی خود باید مقدار معینی از ترکیب را به صورت روزانه دریافت کند تا بدنی سالم و قوی داشته باشد.
برای دنبال کردن اخبار مربوط به حوزه تغذیه کلیک کنید