مصاحبه اختصاصی ساعد نیوز با استاد مهری باقری، چهره ماندگار زبان و ادب فارسی

  دوشنبه، 24 شهریور 1399 ID  کد خبر 100904
دکتر مهری باقری : مصاحبه اختصاصی ساعد نیوز با استاد مهری باقری، چهره ماندگار زبان و ادب فارسی
ساعد نیوز در یک مصاحبه اختصاصی با استاد مهری باقری زبان شناس و متخصص تاریخ و ادب فارسی، استاد ممتاز دانشگاه تبریز و مؤلف نخستین کتاب واج شناسی تاریخی زبان فارسی در ایران و رئیس بنیاد پژوهشی شهریار تبریز درباره جایگاه شهریار در تاریخ ادبیات فارسی و اهمیت این شاعر بلندآوازه آذربایجان در تحول شعر فارسی در ایران از ایشان سؤالاتی را مطرح کرد.

استاد مهری باقری متولد 1324 در تهران، جزو برجسته ترین ادب پژوهان و زبانشناسان معاصر در ایران است. ایشان در سال 1380 به دلیل خدمات فرهنگی و تألیف کتاب های متعدد علمی در زمینه ادبیات فارسی به عنوان چهره ماندگار تقدیر شدند. ایشان آثار متعددی را در طول فعالیت دانشگاهی شان به عنوان استاد ممتاز گروه زبان های باستانی دانشگاه تبریز منتشر ساخته اند از جمله کتاب واج شناسی تاریخی زبان فارسی در ایران که نخستین کتاب منسجم در حوزه مورد نظر است. مقدمات زبان شناسی به قلم ایشان به چاپ بیستم رسیده است. تاریخ زبان فارسی دیگر کتاب ممتاز استاد مهری باقری در زمینه تخصصی ایشان است. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی شرح حال ایشان را به پاس خدمات فاخر فرهنگی ایشان منتشر ساخته است. در آستانه بزرگداشت شهریار و ادب فارسی این استاد فرهیخته در مقام رئیس بنیاد پژوهشی شهریار در مصاحبه اختصاصی با ساعد نیوز به سؤالات ما پاسخ دادند:

ساعد نیوز: استاد، لطفاً مختصری در زمینه تحصیلات و کارهای علمی خودتان بفرمائید؟

استاد مهری باقری: من در سال 1347 از دانشگاه تهران مدرک لیسانس ادبیات فارسی دریافت کردم. در سال 1350 فوق لیسانس زبان شناسی و زبان های باستانی را از دانشگاه تهران اخذ کردم. در سال 1355 هم مدرک دکترای ادیان و عرفان را از دانشکده الهیات دانشگاه تهران دریافت کردم. در دانشگاه هامبورگ آلمان رشته فیلولوژی زبان های ایرانی را خواندم و در آنجا نیز تدریس کردم. رشته فیلولوژی، رشته ای است که به ریشه لغات می پردازد. یکی از زمینه ای تحقیقاتی بسیار بکر و کمتر کار شده در ایران است. من کتاب واج شناسی تاریخی زبان فارسی را در همین زمینه منتشر کردم. مرحوم دکتر محمد معین کتاب برهان قاطع را در همین زمینه مطالعاتی منتشر کردند. ایشان در اصل کاری را که هنینگ در زمینه ریشه شناسی تاریخی قرار بود در ایران برای دولت ایران انجام دهند را تمام کرد. دکتر معین عمر خودش را صرف این مطالعات کرد. دکتر بهمن سرکاراتی همسر من، زمانی که ریاست گروه زبان های ایرانی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بر عهده داشتند، در این زمینه تحقیقات زیادی را صورت دادند. دکتر سرکاراتی روی افعال کار کردند. بعد از ایشان، آقای دکتر حسن دوست، کار ایشان را ادامه دادند و فرهنگ ریشه شناختی زبان فارسی را به تنهایی منتشر کردند که کتاب سال ایران شد و کتاب بسیار ارزشمندی است.

ساعد نیوز: استاد، بنیاد پژوهشی شهریار که حضرتعالی، ریاست آن را به عهده دارید، چه برنامه ای برای روز شهریار دارد؟

استاد مهری باقری: ما در بنیاد پژوهشی شهریار با همکاری سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری تبریز برنامه ای را از یک سال پیش برای این روز تدارک دیده بودیم یک کنفرانس دو روزه در 26 و 27 شهریور ماه به دبیری علمی دکتر صدری نیا از دانشگاه تبریز. از تمام دانشگاه ها هم برای شرکت در این همایش دعوت گرفته بودیم. حتی دانشگاه زاهدان هم اعلام آمادگی کرده بود که در این برنامه شرکت کند. متأسفانه شیوع کرونا باعث لغو این برنامه شده است. البته ما در بنیاد پژوهشی شهریار، پیش از همه گیری کرونا، کلاس های رایگان را برگزار می کردیم که یکی از موادی که در این کلاس ها تدریس می شد همین مبحث شهریارشناسی است.

ساعد نیوز: استاد، به اعتقاد حضرتعالی، میراث اصلی شهریار در ادبیات فارسی چیست؟

استاد مهری باقری: تمام آثار و اشعار شهریار جزو میراث او محسوب می شوند. حتی ممکن است یک شعری از ایشان فقط شش مصراع داشته باشد ولی در این شش مصراع دنیایی از مفاهیم انتقال داده شده باشد. نمی شود گفت که فقط مجموعه حیدر بابا یا شعر خان ننه یا یک اثر خاص از شهریار، میراث اوست. درباره ادبیات نمی شود کمی صحبت کرد. چرا که یک شاعری مثل حافظ با یک دیوان، می تواند دنیا را فتح کند. اصلاً قدرت ادبیات در همین است. خود شهریار اگر پزشک می شد، هرگز به این شهرتی که اکنون دارد نمی رسید. این طالع و بخت بلند شهریار بود که او را به ملک ادبیات رهنمون شد. ادبیات و شعر، احساس و فکر شهریار را ماندگار کرد. من خودم یادم می آید که وقتی در دانشکده پرستاری درس ادبیات می گفتم، در یک آمفی تئاتر مثلاً 90 نفر شاگرد داشتم. با خواندن یک منظومه اتمسفری ایجاد می شد که شاهد بودم که جمعیت دیگری هم به کلاس می آمد و جا برای نشستن نبود. این قدرت ادبیات است. احساسات آدمی را هدف قرار می دهد و دل انسان را تسخیر می کند. این قدرت ادبیات است که می تواند از یک انسان معمولی یک شخصیت فرهنگی و سرمایه ملی مثل شهریار تولید کند. نام شهریار تا سده های متمادی باقی خواهد ماند و این را به ادبیات و شعر مدیون است.

ساعد نیوز: استاد تم اصلی شعر شهریار بی شک عشق و نوستالژی است، این عشق چگونه می تواند بعد اجتماعی پیدا کند؟

استاد مهری باقری: اصلاً در شعر شهریار شما با یک باغی مواجهید که این باغ پنجره های متعددی دارد. این که از کدام پنجره باغ شهریار را به تماشا بنشینید، بسته به انتخاب شما دارد. البته از هر پنجره ای که به این باغ نظر کنید، با منظره ای متفاوت مواجه خواهید بود. این هنر اصلی این شاعر است. تصویرسازی های بسیار عالی. فولکولور بخشی لاینفک از شعر شهریار است. فولکولور می تواند زمینه ای برای کندوکاو در مسائل اجتماعی باشد. وقتی شهریار می گوید که "ایلش سنه چای دمیشم"، این برآمده از یک فرهنگ عمیق مهماندوستی و عشق و محبت است. این که می گوید "شهر تبریز است و جان قربان مهمان می کند/ سرمه چشم از غبار پای مهمان می کند" این برآمده از یک فرهنگ عمیق است. اگرچه این فرهنگ ممکن است در کشاکش و چالش های اجتماعی به محاق برود و دچار عسرت شود ولیکن این ذات فرهنگی همیشه پابرجاست. شما می بینید که شهریار با یک مصرع یا یک بیت، شما را به سوی یک دنیای فرهنگی و تاریخی متفاوت راهنمایی می کند و این هنر ادبیات است. این که شما شعر او را می شنوید و دلگرم می شوید، این گرمی در ذات شعر نهفته است چون مأوای این شعر دل است.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
داریوش ارجمند: خانومه میره وزنه بردار میشه 2 سال دیگه نه رحم داره نه تخمدان همشو عمل میکنه میریزه دور! من پدر سنتی رو دوست دارم تا پدری که سفره عرق پهن میکنه+فیلم (523 نظر) عکسی از اولین روز مادر شدن فرح پهلوی/ قرق بیمارستان و نمایش زندگی سلطنتی... (236 نظر) ساده زیستی رهبر انقلاب به روایت تصویر / از عینک شکسته و کفش ساده تا سفره غذای ساده در کنار سیاستمداران (222 نظر) مادر علی دایی: پسرم به بیمارستانها گفته اگه کسی توان مالی نداشت به من خبر بدین؛ به هر نیازمندی که من بگم به حسابش پول واریز می‌کنه +ویدیو (212 نظر) سفره غذای ساده و دورهمی صمیمی رهبر معظم انقلاب با فرماندهان ارشد سپاه+عکس/ آقا هم مثل همه روی زمین غذا می خورد (179 نظر) محمدرضا گلزار: تا میتونین دعا کنین تا میتونین نماز بخونید؛ آدم بی‌اعتقاد هیچ چیز در زندگیش نداره+ویدیو (176 نظر) نگاهی به لباس عروس های زنان شاه پهلوی؛ از لباس عروس 30 کیلویی ثریا اسفندیاری تا پیراهنی مزین به پرهای لک‌لک آفریقایی! / به نام مردم به کام خاندان منحوس پهلوی+عکس (173 نظر) مهنوش صادقی همسر دوم مهدی هاشمی: 20 سال با مهدی هاشمی رابطه داشتم و گلاب آدینه خبر داشت (170 نظر) داریوش ارجمند: من مختار رو خوب میشناسم! مختار خیلی علیه السلام نیست/ اصلا از مختار و فریبرز عرب نیا خوشم نمیاد! (157 نظر) خنده رهبر انقلاب از پیشنهاد عجیب احمدی‌نژاد: ساخت اتوبان از فرودگاه امام به مسجد جمکران تا امام زمان در ترافیک و شلوغی اتوبان قم گیر نکنند! (146 نظر) نگاهی به مجلل ترین مدرسه در سوئیس که بچه های پهلوی در آنجا درس خواندند/ زمانی که بچه های مردم از امکانات کم تحصیلی هم برخوردار نبودند! (124 نظر) علی دایی: همسرم بهترین مشاورم هست؛ ویلای به شکل توپ در کلاردشت ندارم؛ میلیون‌ها علی دایی هم برای مردم کم است+عکس (117 نظر) تصویری از اعلامیه ترحیم همسر تایلندی یوسف تیموری/ روحش شاد و یادش گرامی (116 نظر) آلبوم تصاویر آذری جهرمی به مناسبت سالروز تولدش ؛ از استایل دامادی در شب عقد و سفر به حافظیه و تخت جمشید با اهل و عیال تا موتورسواری کنار دریا و دوشیدن شیر گوسفند (94 نظر) فوتبالیست ملی‌پوشی که صاحب 7 هزار راس گوسفند است؛ استخدام 10 چوپان برای نگهداری از گوسفندان (75 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
سیما خضرآبادی: من هیج عنوان پرسپولیسی نیستم ولی عاشق رنگ قرمزم
فال قهوه با نشان روز پنجشنبه 29 شهریور ماه 1403
فال حافظ با تفسیر روز پنجشنبه 29 تیر 1403 + فیلم
4 هنرمند محبوب ایرانی که همسر خارجی دارند/ از ازدواج ساعد سهیلی با دختر فرانسوی تا زن هندی بنیامین بهادری+عکس
فال روزانه پنجشنبه 29 شهریور ماه 1403
فال شمع روزانه پنجشنبه 29 شهریور 1403
فال انبیاء روزانه پنجشنبه 29 شهریور 1403
فال ابجد روزانه چهارشنبه 29 شهریور 1403
برگزاری مسابقات فوتبال جام شهدای خدمت در ارومیه
بیوگرافی و زندگی خصوصی محمدرضا هلال زاده، ضیا سریال طوبی و همسرش+تصاویر جذاب و دیدنی
عموی تتلو: تتلو گیاهخوار است، ماموران زندان هم برای گیاهخواری او شرایط را فراهم می‌کنند
آتش سوزی کارخانه تولیدی فولاد در تیکمه داش + فیلم
اهدای زمین به آموزش و پرورش شهرستان مرند
از پرستاری تا طبابت/کتاب"سمفونی موگادیشو" خاطرات من از سومالی است
نجات معجزه آسای مرد 55 ساله از چاه 35 متری در مرند
منتخب روز   
توئیت جدید پزشکیان به زبان کُردی و عربی +عکس وزیر اسبق کشور: رهبر معظم انقلاب یک دوره تندخوانی شرکت کردند و یک کتاب 300 صفحه‌ای را در یک شب می‌خوانند+ویدیو نیکی کریمی از مهمترین اتقاق زندگی اش پرده برداشت ؛ خانم بازیگر : پدرم مرا به این سمت سوق داد تاج گل اعیانی با گل‌های سفید و سیاه محمدباقر قالیباف در مراسم ختم پدر خداداد عزیزی+عکس استاندار بصره راننده شخصی مسعود پزشکیان در سفر به این شهر شد+عکس/ چهره خندان رئیس جمهور سوار بر BMW جمله امروز پزشکیان که گفت «خیلی خراب نکردم که؟» در فرهنگ آذری زبان ها یعنی چه؟ +عکس کیک تولد خاص و شکلاتی شهاب حسینی برای تولد 13 سالگی پسرش با طرح مورد علاقه اش / مبارکا باشه+عکس خاطره خنده دار مهران مدیری : یه آقایی با کیف سامسونِت و کت و شلوار آبی استخری اومد صداشو کلفت کرد مغرورانه گفت آقای مدیری من برای اینکه وارد سینما شم باید چیکار کنم گفتم باید بلیط بخری+ویدئو کیک تولد خاص و شکلاتی همسر هاشمی رفسنجانی برای تولد 82 سالگی یارش با طرح مورد علاقه اش / مبارکا باشه+عکس تصویر رهبر معظم انقلاب در دستان وزیر کودک‌کش+عکس انتشار غزل جدیدی از رهبر معظم انقلاب + فیلم/ دیدن این ویدیو با صدای دلنشین رهبری رو از دست ندید نگاهی به کیک تولد 44سالگی شهاب حسینی با دیزاین خاص در خانه اش/مبارکا باشه +عکس