سازمان غیرمتمرکز DAO چیست و چگونه کار می کند؟

بلاکچین می تواند نسخه های جدیدی از سازمان ها را فعال کند که قادرند بدون نیاز به هماهنگی توسط یک نهاد مرکزی به صورت مستقل فعالیت کنند. یکی از نمونه های هیجان انگیز کاربرد بلاک چین در امر مدیریت، سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) است. بیایید ببینیم که این سازمان چیست و چگونه کار می کند؟

سازمان غیرمتمرکز DAO چیست؟

سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) به سازمانی گفته می شود که به جای منابع انسانی، توسط کد و برنامه های کامپیوتری اداره میگردد. به همین سبب، توسعه دهندگان بلاکچین از این سازمان برای اداره امور مالی و شبکه خود بهره می برند.

سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) از طریق قراردادهای هوشمند می تواند با اطلاعات خارجی، کار و دستورات را بر اساس آن ها اجرا کند – به گونه ای که تمام این فرآیند از مرحله اجرا تا انتهای کار بدون دخالت منابع انسان انجام می شود. به عبارت دیگر، سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) مالکیت و اداره غیر متمرکز یک سازمان را ممکن می سازد.اعضای این سازمان وابسته به هیچ قرارداد رسمی یا غیر رسمی نیستند. آن ها در عوض با هدف مشترک و مشوق های شبکه ای که به قوانین اجماع گره خورده، تمامی امور را پیش می برند.

هنگامی که سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) مستقر می شود، نمی توان آن را توسط یک حزب واحد کنترل کرد، بلکه باید تمامی فرآیند امور را برعهده جامعه ای از شرکت کنندگان نظیر نودهای شبکه و ماینرها سپرد. چارچوب دائو (DAO) را می توان آخرین قطعه ای از یک پازل دانست که کل اکوسیستم بلاک چین را به سمت خودمختاری کامل و غیرمتمرکز سوق می دهد.

چرا به DAO نیاز داریم؟

یکی از مزایای اصلی یک سازمان خودگردان غیر متمرکز این است که نیازی به اداره شدن توسط شخص ثالث یا قدرت مرکزی را ندارد. چراکه این سازمان یک سیستم مالی غیر متمرکز است که روند معاملات را توسط نودهای شبکه اداره و آن ها را به میزان قابل توجهی ساده می کند.سازمان مستقل غیر متمرکز (DAO) از دفتر کل توزیع شده مبتنی بر بلاک چین استفاده می کند تا بتواند از طریق زمان بندی مطمئن، اطلاعات مبادلات مالی در سراسر اینترنت را به طور ایمن ردیابی کند. این سازمان همچنین نیاز به ثبت مکرر تعاملات بین طرفین در سوابق تراکنش مختلف را حذف می کند و در نتیجه هزینه های عملیاتی و معاملاتی را کاهش می دهد. در اصل، داده های بلاکچین به لطف قراردادهای هوشمند همتا به همتا می توانند جایگزین مناسبی برای اسناد عمومی شوند.

DAO چه عملکردی دارد؟

DAO مخفف (Decentralized Autonomous Organization) پلتفرمی است که به صورت یک سازمان خودمختار، طوری طراحی می شود که به صورت غیرمتمرکز و اتوماتیک عمل کند. چنین سازمانی با هدف برطرف کردن مشکلاتی مثل اختلاف در تصمیم گیری ها و تعیین سیاست های یک شرکت به وجود آمده است. این معضل زمانی به وجود می آید که یکی از اعضای شرکت قدرت تصمیم گیری مؤثرتری نسبت به سایرین داشته باشد و بتواند روی عملکرد و تصمیم دیگران تغییر ایجاد کند. مثلاً یک مدیر می تواند به نمایندگی از سایر سهامداران تصمیم گیری کند یا یک سیاستمدار به نمایندگی از طرف مردم حرف می زند و عمل خاصی را انجام می دهد.

در چنین مواردی، این امکان وجود دارد که نماینده ی مورد نظر، تصمیم های پرریسک تری نسبت به دیگران بگیرد و یا در جهت منافع شخصی خودش عمل کند. این اتفاق زمانی می افتد که قوانین موجود نتوانند به طور کامل، شخص یا نماینده ی مورد نظر را کنترل کنند.

تمام فعالیت ها و نوع ارتباط افراد در یک سازمان خودمختار غیرمتمرکز توسط یک پروتکل خودکار و متن باز کنترل می شود. استفاده از فناوری بلاک چین و قرارداد هوشمند و ابزاری مثل توکن باعث می شود که هزینه ها به شفاف ترین وجه ممکن کاهش یابند و اجماع در تصمیم گیری ها با استفاده از توکن های شبکه به رعایت عدالت کمک می کند.

ثبت همه ی فعالیت ها در دفترکل عمومی و قوانینِ مشخص، باعث می شود اعضای یک DAO برای ثبت بهترین عملکرد تلاش کنند و اطمینان داشته باشند که فعالیت هیچ کس با دیگری تداخل نخواهد داشت و همه چیز مطابق کدهای از پیش تعیین شده در قرارداد هوشمند اجرا می شود.

همانطور که گفتیم، پیاده سازی DAO توسط کدهای برنامه نویسی در قالب قرارداد هوشمند انجام می شود. حجم و پیچیدگی این کدها با توجه به وسعت خدمات پروژه و تعداد سهامداران متغیر است. یک DAO می تواند در حد یک شرکت کوچک و یا حتی در نقش یک کمپانی بزرگ چندملیتی ظاهر شود. ساختار مدیریت سنتی از بالا به پایین (سلسله مراتبی) در DAO از بین رفته و به جای آن از سیستم غیرمتمرکز و قوانین اجماع و نظرسنجی استفاده می شود.

انتقادات از سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO

تا ماه می ۲۰۱۶، اولین سازمان خودگردان غیر متمرکز درصد زیادی از تمام توکن های ETH را که تا آن زمان صادر شده بود، در اختیار داشت (به گزارش اکونومیست، تا ۱۴ درصد). با این حال، تقریباً در همان زمان، مقاله ای منتشر شد که به چندین آسیب پذیری امنیتی بالقوه در این سیستم می پرداخت و سرمایه گذاران را از رأی دهی به پروژه های سرمایه گذاری آتی این سازمان تا زمان حل این مشکلات، منع می کرد.

بعدها در ژوئن ۲۰۱۶، هکرها با بهره برداری از آسیب پذیری ها به DAO حمله کردند و حدود ۳٫۶ میلیون ETH را به سرقت بردند که در آن زمان حدود ۵۰ میلیون دلار ارزش داشت. این موضوع باعث ایجاد یک بحث و جدال گسترده در بین سرمایه گذاران سازمان خودگردان غیر متمرکز شد؛ به طوری که برخی راه های مختلفی را برای مقابله با هک پیشنهاد کردند و برخی دیگر خواستار انحلال دائمی DAO شدند. این حادثه همچنین در هارد فورک اتریوم که مدت کوتاهی پس از آن اتفاق افتاد، نقش بسیار مهمی داشت.

به گزارش مجله آی تریپل ئی اسپکتروم (IEEE Spectrum)، سازمان خودگردان غیر متمرکز در برابر خطاهای برنامه نویسی و بردارهای حمله آسیب پذیر بود. در واقع، این واقعیت که این سازمان در حال ترسیم قلمرو جدیدی برای مقررات و قوانین شرکتی بود، کمکی به این مشکل نمی کرد. تبعات و پیامدهای ساختاری این سازمان زیاد بود و سرمایه گذاران نگران بودند که در قبال اقدامات انجام شده توسط DAO، مسئول شناخته شوند.

فعالیت این سازمان خود گردان غیر متمرکز در مورد فروش یا عدم فروش اوراق بهادار نیز مبهم بود. علاوه بر این، در مورد نحوه عملکرد سازمان خودگردان غیر متمرکز در دنیای واقعی، سؤالات زیادی وجود داشت.

در ژوئیه سال ۲۰۱۷، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) با انتشار گزارشی ادعا کرد که DAO اوراق بهادار را به شکل توکن در بلاکچین اتریوم فروخته و این امر به معنای نقض قوانین اوراق بهادار ایالات متحده است.

پس از بحث بر سر آینده سازمان خودگردان غیر متمرکز و حادثه هک گسترده آن در اوایل تابستان، در سپتامبر سال ۲۰۱۶ چندین صرافی بزرگ توکن DAO را از فهرست خود خارج کردند و پایان این سازمان خودگردان غیر متمرکز را رقم زدند.

جوامع آنلاین مبتنی بر DAO

سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO تا اواسط سال ۲۰۲۰ احیا نشده بود. با این وجود، علاقه به این نوع سازمان ها همچنان در حال رشد است. در سال ۲۰۲۱، بنیاد میکر (Maker Foundation)، قهرمان حوزه DAO در صنعت کریپتو، اعلام کرد که به طور رسمی فعالیت های خود را به میکر دائو (MakerDAO) – توسعه دهنده استیبل کوین دای (DAI) – واگذار کرده و تا پایان سال منحل خواهد شد.

از سوی دیگر، با توجه به اینکه همه گیری COVID-19 بسیاری از ما را مجبور به کار در خانه و فاصله اجتماعی از عزیزان خود کرده است، ارتباط دیجیتال اکنون نقش مهمی در نحوه ارتباطات ما دارد. این موضوع، وابستگی بسیاری از کاربران به جوامع آنلاین را به همراه داشته است.

یک سازمان خود گردان غیر متمرکز یا دائو نیز اساساً یک سازمان قابل برنامه ریزی شامل افراد است که حول یک مأموریت مشترک شکل گرفته و یک جامعه آنلاین نوظهور را ایجاد می کنند. آنها به طور مشترک یک کیف پول رمزارزی چند امضایی را کنترل و اطمینان حاصل می کنند که اهداف آن –که توسط اعضای DAO تعیین شده است– برآورده شوند. حاکمیت DAOها و عملیات آنها در قراردادهای هوشمند نوشته شده که شامل عبارت های خودکار اگر-سپس (if-then) است. این موضوع، چنین سازمان هایی را شفاف و قابل حسابرسی می کند.

نکته قابل توجه در مورد DAOها و نقش آنها در جوامع آنلاین این است که از طریق آن، افراد در یک سطح وسیع با یکدیگر تعامل دارند و کارهای زیادی در این فضا انجام می شود. هر کسی، با صرف نظر از اینکه کجا باشد، می تواند در یک سازمان خودگردان غیر متمرکز شرکت کند. تنها چیزی که مورد نیاز است، استیکینگ سرمایه است و پس از آن، امکان تعامل با یک جامعه این چنینی فراهم می شود.

یک سازمان خود گردان غیرمتمرکز مانند یک باغ محصورشده نیست. به عبارت دیگر، شرکت کنندگان در این جامعه دارای انگیزه های درونی و بیرونی برای همکاری با سایر جوامع DAO برای تقویت قابلیت های یکدیگر و در عین حال، مشارکت در مالکیت و جهت گیری هر پروژه هستند. در DAO هیچ نهاد کنترل کننده مرکزی وجود ندارد و همه این حق را دارند که در مورد نحوه انجام امور نظر بدهند.

مزایای DAO

همان طور که قبلاً اشاره کردیم، سازمان خودمختار غیرمتمرکز برای حل مشکلاتی که در سازمان های متمرکز وجود دارد ایجاد شده اند. پس مزیت اصلی یک DAO این است که به هر سرمایه گذار این اختیار داده می شود که به طور عادلانه در فعالیت سازمان تأثیرگذار باشد. هیچ ساختار سلسله مراتبی در DAO وجود ندارد یعنی یک ایده می تواند توسط هر عضو مطرح شود و تمام اعضای سازمان می توانند آن را بررسی کرده و به آن رأی دهند.

تمام قوانین اجرایی از جمله سیستم رأی گیری از روز اول در دسترس اعضای سازمان قرار دارد و باعث می شود که هیچ اختلافی در اجرای امور پیش نیاید.برای مطرح کردن یک پیشنهاد جدید و همچنین رای دادن به یک طرح، باید مقدار مشخصی توکن مصرف کرد و این باعث می شود که اعضا قبل از هر گونه تصمیم، خوب آن را ارزیابی کنند و در نتیجه از اتلاف زمان برای بررسی طرح های نامناسب پرهیز می شود.در انتها اینکه تمام تراکنش های مالی سازمان در بلاک چین ثبت می شود و همه به طور شفاف می توانند اقدامات و هزینه های انجام شده را ببینند و در صورت تمایل در تصمیم گیری های آینده مداخله کنند.

معایب DAO

هم DAOها و هم بستری که آن ها از آن استفاده می کنند (بلاک چین)، عمر کوتاهی دارند و هنوز جزو فناوری های نوظهور به شمار می روند و طبیعی است که نقاط ضعف و در نتیجه منتقدان زیادی داشته باشند. خیلی ها معتقدند که جهان هنوز آمادگی پذیرش سازمان های خودمختار غیرمتمرکز را ندارد و اتفاقات زیادی باید رخ دهد تا این نگرش تغییر کند.

جدا از این مسائل، بحث های امنیتی مطرح است و با توجه به ماجرای پروژه ی The DAO این مسائل پیچیدگی زیادی داشته با یکی از اصول اساسی سازمان که «غیرقابل دستکاری بودن کد» می باشد، در تضاد است. به عنوان مثال در زمانی که هک The DAO در حال انجام بود، خیلی از اعضا متوجه این اتفاق شده بودند اما عملاً کاری از آن ها برنمی آمد و شبکه، هکر را به چشم یک عضو عادی می دید.

مشکل دیگری که یک پلتفرم DAO دارد این است که برای ارتباط با سایر مجموعه ها که خارج از محیط بلاک چین هستند، محدودیت های قانونی زیادی وجود دارد. دولت ها همیشه مایلند همه چیز را در کنترل خود داشته باشند و در بیشتر مواقع با انواع پلتفرم های غیرمتمرکز و مخصوصاً ارزهای دیجیتال مشکل دارند.

بهترین ارزهای DAO کدام اند؟

بر اساس رتبه بندی ارائه شده توسط وبسایت کوین مارکت کپ (Coinmarketcap)، در حال حاضر یونی سواپ (UNI) و پس از آن، میکر (MKR) و آوه (AAVE)، برترین ارزهای دیجیتال مبتنی بر DAO بر اساس ارزش بازار هستند.

سخن پایانی

در این مقاله به معرفی سازمان خود گردان غیر متمرکز یا DAO و همچنین، بررسی نگرانی های پیرامون چنین سازمان هایی پرداختیم.در حال حاضر، همکاری بین DAOها بیشتر یک موضوع رمزارز محور است. با این حال، قدرت واقعی نهفته در این سازمان ها زمانی نمود پیدا خواهد کرد که روش ها، مدل های مالکیت و ابزارهای ایجادشده توسط این جنبش، به جوامع بزرگ و کوچک در دنیای واقعی راه پیدا کنند.

در واقع، با وجود نگرانی ها و مسائل مربوط به قانونی بودن، امنیت و ساختار DAO، بسیاری از تحلیلگران و سرمایه گذاران بر این باورند که اهمیت این نوع سازمان در نهایت درک خواهد شد و حتی ممکن است جایگزین کسب وکارهای با ساختار سنتی شود. پیش بینی ها حاکی از آن است که طی پنج سال آتی، DAOها به آینده جوامع آنلاین تبدیل خواهند شد!

آشنایی با صرافی غیر متمرکز دودو (DODO)