اکتینیک کراتوز (AK) به لکه های خشن، خشک و کوچک بر روی پوست گفته می شود که به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می شود. علاوه بر این با بالا رفتن سن، برخی از افراد شاهد ایجاد لکه های خشن و پوسته پوسته بر روی دست، بازو و یا صورت خود می شوند. این نقاط اکتینیک کراتوز یا همان لکه های خورشیدی یا لکه های سن نامیده می شوند. این لکه های معمولا در مناطقی از پوست که بیشتر در معرض نور خورشید هستند، مانند روی دست دیده می شود. کراتوز اکتینیک (AK)، یک بیماری پوستی بسیار شایع است. در ادامه این مطلب مجله پیام سلامت پیرو مطالب در مورد مراقبت از پوست، در مورد علائم، عوامل خطر، درمان و پیشگیری از اکتینیک کراتوز صحبت خواهیم کرد.
AK زمانی رخ می دهد که سلول های پوستی به نام کراتینوسیت شروع به رشد غیر طبیعی کرده و موجب تغییر رنگ پوست شده و ایجاد پوسته پوسته می کند. تکه های پوستی ایجاد شده می توانند در رنگ های زیر باشند:
- قهوه ای
- قهوه ای مایل به زرد
- خاکستری
- صورتی
این لکه ها معمولا در بخش های زیر که بیشتر در معرض نور خورشید است ایجاد می شوند:
- دست ها
- بازوها
- صورت
- پوست سر
- گردن
در اغلب موارد، لکه های ایجاد شده توسط اکتینیک کراتوز سرطانی نیستند. درست است که محل پیدایش این لکه های تقریبا با محل ایجاد کارسینوما سلول سنگفرشی (SCC) یکی است اما این لکه های معمولا به بافت های مجاور حمله نمی کنند. با این حال زمانی که اکتینیک کراتوز بدون درمان رها شود حدود ۱۰ درصد از مبتلایان به آن می توانند به SCC نیز مبتلا شوند. SCC دومین نوع شایع سرطان پوست است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
تشخیص لکه های غیر سرطانی از سرطانی دشوار می باشد. بنابراین بهترین راه این است که جدیدترین تغییرات پوستی توسط پزشک ارزیابی شود. مخصوصا اگر ضایعات تداوم داشته، رشد کند و یا دچار خونریزی شود.
علل اکتینیک کراتوز
اکتینیک کراتوز در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه های فرابنفش شدید و مستمر حاصل از خورشید و یا تخت های سولار که به منظور برنزه کردن استفاده می شود ایجاد می گردد.
هر کسی می تواند به اکتینیک کراتوز مبتلا شود. اما برخی شرایط افراد را بیشتر مستعد ابتلا به اکتینیک کراتوز می کند:
کراتوز پیلاریس چیست؟
- سن بالای 40 سال
- زندگی کردن در مناطق آفتابی
- داشتن سابقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید شدید یا آفتاب سوختگی
- داشتن موهای بلوند یا قرمز و یا چشمان روشن یا آبی
- اگر قرار گرفتن در معرض آفتاب منجر به ایجاد کک و مک و یا سوختگی شود
- داشتن سابقه شخصی در ابتلا به اکتینیک کراتوز و یا سرطان پوست
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف در نتیجه شیمی درمانی، لوکمیا، ایدز و یا دریافت داروهایی که برای پیوند عضو استفاده می شود
تشخیص
اگر فرد مبتلا به کراتوز اکتینیک باشد، پزشک تنها با یک معاینه ساده به احتمال زیاد آن را تشخیص خواهد داد. اگر شکی وجود داشته باشد، وی آزمایش های دیگری مانند نمونه برداری از پوست، انجام خواهد داد. این نمونه برداری معمولاً توسط پزشک و در مطب وی پس از چندین تزریق انجام خواهد گرفت. حتی پس از درمان، پزشک احتمالاً از فرد خواهد خواست تا پوست وی حداقل هر سال یک بار از نظر وجود علائم سرطان بررسی شود.
درمان
کراتوز اکتینیک برخی اوقات خود به خود ناپدید می شود، اما معمولاً پس از قرار گیری در معرض نور خورشید دوباره عود می کند. به دلیل اینکه نمی توان گفت کدام لکه یا زخم تبدیل به سرطان خواهد شد، لکه های کراتوز اکتینیک معمولاً برای پیشگیری برداشته می شوند.
دارو درمانی
اگرفرد لکه های متعددی دارد، بهتراست همه ی منطقه درگیر درمان شود. داروهایی که می تواند برای این کار تجویز شوند عبارتنداز:
- پماد فلورویوراسیل
- پماد ایمیکویمود
- ژل دیکلوفناک
این پمادها ممکن است برای چند هفته سبب قرمزی، پوسته پوسته شدن یا سوزش شوند.
فوتودینامیک درمانی
در درمان فوتودینامیک، پزشک محلولی شیمیایی را به ناحیه آسیب دیده می زند که آن را به نور حساس می سازد. سپس وی آن قسمت را در معرض نور مصنوعی قرار می دهد تا سلول های آسیب دیده پوست را از بین ببرد. عوارض جانبی این درمان شامل قرمزی، تورم و حس سوزش در طول درمان می باشند.
