اعسار چیست؟
اعسار به معنی رنج، سختی و نداشتن است و در اصطلاح حقوقی، زمانی که یک فرد به نوعی تمکن مالی ندارد یا دارای اموال و سرمایه ای است اما در وضعیتی قرار دارد که امکان دسترسی به آن ها را ندارد، این فرد دچار اعسار شده و قادر به پرداخت بدهی هایش نیست. طبق ماده یک قانون اعسار «معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی پرداخت هزینه محاکمه (هزینه دادرسی) یا دیون خود را ندارد». با توجه به این قانون ممکن است این فرد برای احقاق حقش قادر به پرداخت هزینه دادرسی نباشد و حتی نتواند وکیلی برای انجام کارهایش انتخاب کند که می تواند با مراجعه به مراجع قضایی، تقاضای وکیل معاضدتی کند.
معسر کیست؟
همانطور که در تعریف اعسار گفته شد ، اعسار یعنی اینکه کسی قادر به پرداخت بدهی خود نباشد . با توجه به تعریف اعسار در تعریف معسر می توان گفت که : " معسر کسی است که به واسطه نداشتن دارایی یا دسترسی نداشتن به مالش توانایی پرداخت هزینه دادرسی یا دیون خود را ندارد " . در این صورت فرد تمکن مالی برای اینکه بتواند دعوایی در دادگاه اقامه کند و یا اینکه برای خود وکیل اختیار کند ندارد . هم چنین ممکن است فرد قدرت پرداخت جریمه نقدی ای که به آن محکوم شده است را هم نداشته باشد . اثبات اعسار در دادگاه بر عهده مدعی است . اعسار به دو صورت مطلق و نسبی محقق می شود که در ادامه به آن می پردازیم
اعسار مطلق و نسبی چیست؟
اعساربه دوصورت مطلق و نسبی محقق می شود؛ اعسارمطلق وقتی است که شخص به طورکامل ازپرداخت محکوم به یا هزینه دادرسی عاجز و ناتوان بوده و یا درحال حاضر هیچگونه دسترسی به اموال و دارایی خود ندارد.خواه یکجا باشد و خواه به صورت اقساط. چنانچه فرد به طور یکجا و یک باره تمکن پرداخت محکوم به و یا هزینه دادرسی را نداشته باشد ولی قادر به پرداخت قسطی آن باشد گفته می شود که معسرنسبی است.
برای اثبات ادعای اعسار، مدعی باید حداقل چهار شاهد به دادگاه معرفی کند و شهود می بایست از وضع معیشتی و زندگی او مطلع باشند.
چه کسی می تواند دادخواست اعسار بدهد؟
هر فردی نمی تواند به ادعای این که دچار اعسار می شود به دادگاه دادخواست اعسار دهد. کسی می تواند ادعای اعسار کند که بدهکار باشد، اقامه دعوی از طرف مدعی و طلبکار علیه او شود، ادعای (اعسار) وی ثابت و حکم به نفع طلبکار صادر شود، رأی قطعی بر محکومیت بدهکار و اجرائیه از طرف دادگاه صادر شود. بعد از تحقیق شرایط یاد شده، مدعی اعسار می تواند با ارائه دادخواست در پی اثبات آن باشد.
معسر کسی است که جهت پرداخت هزینه دادرسی و دیون خود یا مالی ندارد یا اگر مالی دارد ، موقتاً به آن دسترسی ندارد.
اعسار از دو جنبه اعسار پرداخت هزینه دادرسی و اعسار در پرداخت دیون (محکوم به) قابل بررسی است.
چگونگی رسیدگی به دعوی اعسار
دعوی اعسار به دو طریق طرح دعوی اعسار از طریق دادخواست جداگانه مطرح می شود. به محض وصول دادخواست اعسار، مدیر دفتر ظرف دو روز پرونده را به نظر قاضی می رساند تا چنانچه قاضی شهادت شهود را در دادگاه ضروری بداند، طرفین دعوا همراه با شهود در دادگاه حاضر شوند. در هر صورت، شهود باید از وضع مالی و زندگانی مدعی اعسار و نیز مشخصات، شغل و وسیله امرار معاش وی آگاه باشند و در حضور قاضی با سوگند شهادت دهند. معافیت از هزینه دادرسی، برای هر دعوی به طور همزمان علیه یک نفر مطرح شود که در این صورت قبولی اعسار در یک دعوی در دعاوی دیگر نیز قابل استفاده است. حکم اعسار در تمام مراحل رسیدگی به یک پرونده قابل استفاده است مگر آنکه مدعی اعسار در جریان رسیدگی متمکن (دارا) شود که در این صورت موظف به پرداخت هزینه دادرسی است.
نحوه اجراي محكوميت هاي مالي
تا قبل از سال 1352 هجري شمسي، اشخاص به لحاظ محكوميت هاي مالي بازداشت و به ازاي هر 50 ريال، يك روز زنداني مي شدند. در سال 1352 هجري شمسي قانون ” منع بازداشت بدهكاران ” تصويب شد؛ به موجب اين قانون هيچكس به دليل عدم تمكن و نداشتن مال، براي پرداخت ديون زنداني نمي شد و درواقع ( المفلس في امان الله ) بود تا آنكه قانون مجازات اسلامي ( تعزيرات ) و پس از آن قانون نحوه اجراي محكوميت هاي مالي تصويب شد. به موجب اين قوانين ، با توجه به عرف قضايي ” يوم الادا ” چنانچه بدهكار معسر نباشد، بابت بدهكاري و اداي دين خود به ازاي هر 50 هزار ريال يك روز بازداشت مي شود. به موجب راي وحدت رويه ديوان عالي كشور كه اخيراً صادر شده و در حكم قانون مي باشد، ادعاي اعسار از محكوم عليه، قبل از شروع به اجراي حكم و توقيف شدن وي قابل استماع بوده و براي پذيرش و قابل رسيدگي بودن آن لازم نيست كه محكوم عليه با شروع به اجراي حكم قبلاً توقيف شده باشد. با تصويب اين راي، به نظر مي رسد كه تا حدودي از تراكم جمعيت و ازدحام زندان ها كاسته شود.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.
اعسار چیست؟ درخواست و حکم اعسار چیست؟
