قرص گلوکوفاژ در دسته داروهای ضد دیابت قرار دارد و ناباروری مرتبط به سطح انسولین را درمان می کند. البته تأثیر آن در کاهش وزن و لاغری نیز با کاهش میل به غذا ملموس است. این دارو به دستور پزشک در کنار سایر داروهای ضد دیابت یا انسولین و یا به تنهایی مورد استفاده قرار گرفته و می تواند با عوارض بسیار جدی از قبیل ایجاد اسیدوز لاکتیک، ظهور علائم شبه آنفولانزا و حتی در برخی موارد افزایش وزن همراه باشد.
منع مصرف قرص گلوکوفاژ
مصرف در بارداری و شیردهی گلوکوفاژ
- داروی متفورمین در شیرمادر نیز ترشح میشود ولی این میزان به قدری کم است که نمیتوان آن را در افزایش گلوکز نوزاد موثر دانست.
- مبتلایان به دیابت نوع 2 میتوانند همزمان با مصرف این دارو باردار شوند.
- این دارو معمولا برای درمان تخمدان پلی کیستیک نیز تجویز میشود.
- با مصرف متفورمین خطر سقط جنین کاهش می یابد.
- این دارو برای زنان باردار مجاز است و خطری برای مادر و جنین ایجاد نمیکند.
هشدارها قرص گلوکوفاژ
- در افراد مسن به دلیل احتمال وجود بیماری های اختلال عملکرد کلیوی و عروق محیطی دارو باید با احتیاط مصرف شود.
- در شرایطی مانند استفراغ، اسهال، فلج معده، انسداد روده و دیگر شرایطی که جذب غذا را به تأخیر می اندازد، ممکن است تغییر مقدار مصرف دارو لازم بوده و یا انسولین جایگزین آن شود.
- مصرف این دارو قرص باید به مدت ۲ روز قبل از جراحی یا استفاده از مواد حاجب برای آزمایشات پزشکی قطع شود.
- در صورت بروز علائم اسیدوز لاکتیک ( اسهال، درد و کرامپ های عضلانی، ضعف و خواب آلودگی، تنفس کوتاه و سریع، خستگی ) و یا استفراغ سریعاً به پزشک مراجعه شود.
تداخلات دارویی گلوکوفاژ
از جمله دارو هایی که ممکن است با قرص متفورمین تداخل در مصرف داشته باشند عبارتند از:
- دیگوکسین
- مرفین
- وانکومایسین
- رانیتیدین
- سایمتیدین
- آمیلوراید
- پروکائین آمید
- تریامترن
- کینین
- تری متوپریم
- بلوک کننده های کانال کلسیم
نکات مربوط به نحوه ی مصرف قرص گلوکوفاژ
- مصرف منظم قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ در کنار سایر موارد شامل ورزش، رژیم غذایی مناسب و کنترل وزن می تواند بسیار موثر باشد. قرص گلوکوفاژ معمولاً همراه غذا استفاده می شود و بعضی از اشکال آن (نوع آهسته رهش یا XR) ممکن است فقط یک بار هنگام شام میل شود.
- نوع آهسته رهش نباید پیش از قورت دادن جویده یا گاز زده شود زیرا شکسته شدن قرص ممکن است منجر به رها شدن مقدار زیادی از دارو در یک زمان کوتاه شود و احتمال ایجاد هیپوگلیسمی را بالا ببرد.
- با استفاده از سنجش منظم قند، می توان به مقدار مطلوب قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ و این که آیا این دارو به تنظیم قند خون کمک کرده است یا نه، پی برد. همچنین گاه لازم است در فواصل ویزیت بیمار، عملکرد کلیوی بیمار نیز با سنجش BUN و کراتینین مورد ارزیابی قرار گیرد.
- نکته: در موارد بیماری شدید، مصدومیت یا انجام جراحی ممکن است مقدار نیاز به قرص گلوکوفاژ متفاوت باشد. گاه در این موارد لازم است پزشک برای دوره ای مصرف قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ را قطع و از موارد جایگزین استفاده کند که در این موارد بهترین جانشین، انسولین تزریقی است.
- هنگامی که یک وعده ی غذایی فراموش شود، هنگام ورزش شدید و نیز نوشیدن الکل باید دقت بیشتری انجام شود زیرا این موارد می توانند در همراهی با مصرف متفورمین سبب تشدید هیپوگلیسی شوند.
- در موارد کاهش قند خون باید منابع غنی از قند شامل آب پرتقال، ژل گلوکز، آب نبات یا شیر در دسترس باشد. در موارد هیپوگلیسمی شدید که شخص قادر به خوردن و آشامیدن نیست، باید از تزریق عضلانی گلوکاگون یا تزریق گلوکز وریدی استفاده شود.
- در مواقعی که یک نوبت قرص گلوکوفاژ ۵۰۰ فراموش می شود، باید بلافاصله همراه با یک وعده ی غذایی سبک مصرف شود. در صورتی که به زمان وعده ی بعدی رسیده ایم، باید دوز قبلی را حذف کرد و هیچ گاه دوبرابر مصرف نشود.
- نکته: الکل قند خون را کاهش داده و ریسک اسیدوز لاکتیک را بالا می برد به همین خاطر باید از نوشیدن الکل در هنگام مصرف متفورمین اجتناب شود.
عوارض جانبی قرص گلوکوفاژ
مصرف قرص گلوکوفاژ نیز مانند تمام دارو های دیگر، علاوه بر فواید و مزایایی که برای درمان بیماری دارد ممکن است باعث بروز عوارضی نیز در فرد شود. در وعده های اولیه ، این قرص ممکن باعث ایجاد ناراحتی های گوارشی مانند درد معده و یا مشکلات روده شود به همین دلیل اغلب پزشکان توصیه می کنند، بیماران گلوکوفاژ را بعد از غذا بخورند . گرچه با مصرف زیاد سبزیجات، مصرف دارو پس از غذا، خواب کافی و ورزش می توان عوارض مصرف قرص گلوکوفاژ را کم کرد. اما از جمله عوارضی که مصرف قرص گلوکوفاژ ممکن است در افراد ایجاد کند عبارتند از:
- سوء هاضمه
- افسردگی
- احساس ناخوشی عمومی
- خواب آلودگی
- احساس گرسنگی
- احساس خستگی و ضعف غیرمعمول
- اضطراب
- اختلال در صحبت کردن
- پهلو درد و کمر درد
- اختلال در تمرکز حواس
- تهوع
- سرفه و گرفتگی صدا
- حالت خس خس سینه
- تب و لرز
- تاری دید
- احساس گرما
- کم شدن قدرت بدنی
- مشکلات در دفع ادرار
- عصبی شدن
- کاهش اشتها
- تعریق زیاد
- درد عضلانی
- اسهال
- عرق سرد
- تنفس سریع و غیر عمیق
- سوزش ادرار
- دیدن کابوس های شبانه
- کوتاهی تنفس
- بالا رفتن ضربان قلب و نبض
- احساس تنگی در قفسه سینه
- تنگی نفس
- قرمزی پوست صورت، گردن و بالاتنه
- اختلالات رفتاری
- لرزش بدن
- تشنج
- اغما
- سردرد
- بی قراری
- گیجی
- تنگی نفس
- چرت زدن
- پوست سرد و رنگ پریده
- سرگیجه
میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر قرص گلوکوفاژ
