عوارض و موارد مصرف قرص دی والبایوکس (سدیم والپروات)

دی والبایوکس (DIVALBIOX) نام تجاری سدیم والپروات از دسته ی داروهای ضد صرع می باشد و یکی از مهم ترین و موثرترین داروها در کنترل حملات تشنجی بیماری صرع در کودکان و بزرگسالان است با این وجود مصرف این دارو تنها به این مورد محدود نمی شود و در موارد متنوعی مانند پیشگیری از میگرن، بیماری های اعصاب روان مانند افسردگی و دردهای عصبی ناشی از دیابت نیز تجویز می شود.

تشنج یک حمله ی عصبی ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز می باشد.سدیم والپروات با کاهش فعالیت های الکتریکی غیرطبیعی مغز حملات تشنجی را کنترل می نماید.

عوارض جانبی قرص دی والبایوکس

شایع ترین: اختلالات گوارشی نظیر تهوع، استفراغ، سوء هاضمه، اسهال، کرامپ های شکمی و یبوست شایع ترین عوارض والپروات هستند. این عوارض بیشتر در ابتدای درمان رخ می دهند. استفاده از شکل آهسته رهش قرص دی والبایوکس مصرف همراه با غذا و شروع دارو با دوز کم این عوارض را کاهش می دهد.

مهم ترین : بروز نارسایی کبدی منجر به مرگ در بیماران تحت درمان با قرص دی والبایوکس و مشتقات آن مشاهده شده است. احتمال ایجاد مسمومیت کبدی مرگبار در کودکان کمتر از دو سال به مقدار قابل توجهی بیشتر است. به خصوص آن دسته از این کودکان که چند داروی ضدصرع مصرف می کنند، آنهایی که اختلالات تشنجی شدید همراه با عقب ماندگی ذهنی دارند و آنهایی که بیماری ارگانیک مغزی دارند. در این دسته از بیماران لاموتریژین را با احتیاط فراوان و به تنهایی تجویز کنید.

با افزایش سن بروز این عارضه به طور پیشرونده کاهش می یابد. این عارضه معمولاً طی 6 ماه اول درمان رخ می دهد. مسمومیت کبدی جدی یا مرگبار ممکن است با علایم غیراختصاصی نظیر فقدان کنترل تشنج، بی قراری، ضعف، لتارژی، ادم صورت، بی اشتهایی، زردی و استفراغ شروع شود. ممکن است آزمایش های بیوشیمیایی غیرطبیعی نباشند.

میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر قرص دی والبایوکس

سایر عوارض قرص دی والبایوکس

الف- حین درمان صرع

CNS: عوارضی نظیر آتاکسی؛ ترمور، سدیشن، لتارژی، کانفیوژن و به طور نادرتر کما گزارش شده است. البته این عوارض اعلب به دنبال شروع دارو با دوز بسیار زیاد، افزایش بسیار سریع دوز یا مصرف هم زمان سایر داروهای ضدصرع رخ می دهند. دمانس برگشت پذیر ناشی از آتروفی مغز نیز گزارش شده است.

ممکن است افزایش هوشیاری رخ دهد که معمولاً اثری مفید در نظر گرفته می شود؛ ولی گاهی عصبانیت، بیش فعالی و اختلالات رفتاری در کودکان گزارش نشده است.

سایر عوارض نورولوژیک عبارتند از : توهمات، آتاکسی، سردرد، نیستاگموس، دوبینی، آستریکسی، دیس آرتری، سرگیجه، هیپوسنتزی، سرگیجه، عدم هماهنگی، انسفالوپاتی همراه با تب (نادر به مدت کوتاهی بعد از شروع درمان تک دارویی یا والپروات و بدون بروز اختلال کبدی یا غلظت غیرطبیعی در سرم رخ داده است.)

پوستی: ریزش موقت مو (گاهی همراه با رشد مجدد موهای مجعد). راش پوستی ، حساسیت به نور، سندرم استیونس جانسون،

اندوکرین: عادت ماهانه ی نامنظم، آمنوره ی ثانویه، آزمایش های عملکردی غیرطبیعی تیروئید، تورم غده پاروتید، بزرگی پستان، گالاکتوره.

خونی: قرص دی والبایوکس فاز دوم تجمع پلاکتی را مهار می کند که ممکن است موجب تغییر زمان خونریزی (BT) شود. احتمال بروز ترومبوسیتوپنی با افزایش غلظت پلاسمایی کل قرص دی والبایوکس از 110mg/mL در زنان و 135meg/mL در مردان به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. سایر موارد عبارتند از :

کبودشدگی، تشکیل هماتوم، خونریزی واضح، لنفوسیتوز نسبی، ماکروسیتوز، کاهش فیبرینوژن، آنمی، سرکوب مغز استخوان، مسمومیت مغز استخوان که مصرف نوعی سندرم میلودیسبلاستیک است. پان سیتوینی، آنمی آپلاستیک، پورفیری حاد متناوب.

کبدی: افزایش جزیی AST، ALT و LDH (شایع و وابسته به دوز)، افزایش بیلی روبین سرم و تغییرات غیرطبیعی در سایر آزمایش های عملکرد کبد (گاهی).

متابولیک : هیپوناترمی، ترشح نامناسب ADH، سندرم فانکونی (نادر، بیشتر در کودکان مشاهده می شود)، هیپرگلیسیتمی (در بیمارانی که هیپوگلیسیتمی غیرکنونی قبلی دارند با مرگ همراه است).

در چند بیمار قرص دی والبایوکس تولید کلیوی آمونیوم را افزایش داده است و تولید اوره را مهار کرده است. ترکیب اثر این دو عمل ممکن است موجب مسمومیت کبدی شود. افزایش بی علامت آمونیوم شایع تر و در صورت بروز نیازمند کنترل بیشتر و در نظر گرفتن قطع دارو است.

روانی: افسردگی، سایکوز، عصبانیت، بیش فعالی، ناراحتی روانی، تخریب رفتاری

ب- حین درمان مانیا

تهوع (22%). خواب آلودگی (19%، سرگیجه و استفراغ (12%)، جراحت ناشی از تصادف (11%)، شکم درد و سوء هاشمه (9%)، راش (6%) عوارض جانبی زیر نیز گزارش شده اند (1 تا 5 درصد) :

قلبی عروقی : هیپرتانسیون، هیپوتانسیون، احساس تپش قلب، هیپوتانسیون وضعیتی، تاکی کاردی، آنومالی عروقی، وازودیلاسیون.

CNS: رویاهای غیرطبیعی، راه رفتن غیرطبیعی، بی قراری، آتاکسی، واکنش گاتاتونیک، کانفیوژن، افسردگی، دوبینی، توهمات، هیپرتونی، هیپوکینزی، بی خوابی، پارستزی، افزایش رفلکس ها، دیسکینزی تاخیری، اختلالات تفکر، سرگیجه.

پوستی: آلوپسی، خشکی پوست .

گوارشی : بی اشتهایی، بی اختیاری مدفوعی، نفخ شکم، گاستروانتریت.

ادراری تناسلی: دیس منوره، سوزش ادرار، بی اختیاری ادراری

حواس ویژه: دید غیرعادی، کری، خشکی چشم ها، اختلال گوش، درد گوش، درد چشم، وزوز گوش.

متفرقه : آکیموزه ادم، ادم محیطی، آرترالژی، آرتروز، کرامپ پا، انقباض عضلانی، تنگی نفس، رینیت، درد سینه، لرز، تب و لرز، کیست، عفونت، درد گردن، سفتی گردن.

موارد منع مصرف و تداخل دارویی قرص دی والبایوکس