سایکوتراپی یا روان درمانی به فرآیندهای درمانی گفته می شود که با هدف حل مشکلات و درمان اختلالات روان شناختی، بر رفتار و فرآیند روانی انسان اثر مثبت می گذارند. هدف از روان درمانی بهبود سلامت روان، حل مشکلات تا حد امکان، کاهش رفتارهای ناراحت کننده،تغییر باورها، افکار یا احساسات و بهبود روابط فردی و مهارت های اجتماعی است.روان درمانی اثربخش ترین راهکار برای درمان اختلالات روان شناختی است. در درمان بیش تر اختلالات روان شناختی، دارو درمانی نقش مکمل و روان درمانی نقش اصلی درمان را بازی می کند؛ پس نمی توانیم نقش این نوع درمان را نادیده بگیریم .به عبارتی بدون روان درمانی اختلالات روانی درمان نمی شوند.
هدف سایکوتراپی
اگر از مشکلات روانی رنج می برید بهترین کار مراجعه به روان درمانی است.سایکوتراپی به شما آموزش میدهد که چطور اتفاقات گذشته را درک کنید و متوجه تاثیر آنها بر روی احوال و رفتارتان بشوید و خودتان را با زمان حال تطبیق بدهید.هدف از سایکوتراپی تغییر الگوهای آسیب زا رفتاری ، بهبود حس ارزشمندی ، حل و فصل تعارضات فردی است.ممکن است فرد در جلسات اول احساس استرس داشته باشد ولی روان درمانگر میتواند با روشهایی اعتماد او را نسبت به خود جلب کند.هر چه بیمار احساس راحتی و صمیمیت بیشتری با درمانگر خود داشته باشد. جلسات روان درمانی مفیدتر برگزار خواهد شد.
کاربردهای سایکوترپی
کاربرد اصلی سایکوتراپی برای درمان مشکلات زیر است :
- اسکیزوفرنی
- افسردگی
- اعتیاد
- اختلالات و مشکلات شخصیتی
- مشکلات اضطرابی از جمله فوبیا ، وسواس و پانیک
- پرخوری یا بی اشتهایی عصبی
انواع سایکوتراپی
انواع گوناگونی از روان درمانی یا سایکوتراپی مؤثر وجود دارد. برخی از انواع برای درمان وضعیت های مشخصی به کار می روند و تأثیرگذارتر نیز هستند.در برخی روش های سایکوتراپی ، روان درمان گر از تلفیق چند روش استفاده می کند. متخصص برای انتخاب درمان باید خواسته ها و وضعیت فرد را بررسی کند.علی رغم وجود روش های مختلف درمانی، برخی از انواع ثابت شده تر هستند:
1- روان بین فردی
در این سبک از درمان، بر روی زندگی فعلی و روابط درون خانواده، محیط کار و محیط اجتماع تمرکز می شود. در این روش درمانی فرد یاد می گیرد که چگونه شیوه ای را که با دیگران تعامل می کند مورد ارزیابی قرار دهد و راهبردهایی را برای حل مشکلات بین فردی بیاموزد. موضوعات رایج درمانی معمولا مربوط به مشکلات مربوط به تعامل با افراد مهم زندگی، مسایل مربوط به داغدیدگی های حل نشده، مشکلات موجود در محیط کار وغیره می شود.
2- رفتار درمانی
هدف رفتار درمانی تغییر رفتارهای ناسالم وناخواسته از طریق دادن پاداش، تقویت و حساسیت زدایی است. حساسیت زدایی یا درمان مواجهه ای فرایندی است که در آن فرد با موضوعی که او را مضطرب می کند مواجهه می شود و با پاسخ های ناخواسته به مقابله می پردازد. در رفتار درمانی معمولا به همکاری افراد دیگر به خصوص اعضای مهم خانواده و دوستان نزدیک مراجع نیاز است.
3- شناخت درمانی
هدف شناخت درمانی شناسایی و تصحیح الگوهای فکری تحریف شده است که منجر به بروز عواطف و رفتارهای مشکل ساز می شود. در شناخت درمانی سعی بر این است که الگوهای فکری متعادل تری جایگزین این الگوهای فکری مخرب شوند. همانند رفتار درمانی در درمان شناختی نیز تمرکز بر روی مشکلات فعلی مراجع است تا تعارضات مربوط به گذشته فرد.
4- درمان شناختی – رفتاری (CBT)
این نوع از روان درمانی شامل ترکیب درمان رفتاری و درمان شناختی است و هدف آن شناسایی باورها ورفتارهای ناسالم و منفی و جایگزین کردن آنها با رفتارها و باورهای سالم تر است. شکل معمول CBT جلسات 45 دقیقه ای هفتگی است و در این درمان به مراجع تکالیف مختلف خانگی داده می شود.رویکردهای شناختی رفتاری برای درمان مسائل خاص می توانند بسیار اثربخش باشند. در بیشتر مواقع، روش های شناختی و رفتاری برای درمان یک اختلال با یکدیگر ترکیب می شوند. مثلا درمانگری که به درمان مراجعه کننده ای مبتلا به اضطراب اجتماعی می پردازد، هم به او در شکل دادن الگوهای فکری دقیق تر کمک می کند و هم بر روی رفتارهای خاصی، نظیر کناره گیری اجتماعی، تمرکز می نماید.
5- درمان روانکاوانه
روانکاوی یکی از رایج ترین سبک های روان درمانی است که بر پایه نظریه روان تحلیل گری بنا شده است. در این نظریه اعتقاد بر این است که رفتار انسان توسط تجارب گذشته او تعیین می گردد. روانکاوان اعتقاد دارند که رویدادهای کودکی و احساسات، افکار و انگیزه های ناخودآگاه در بیماری ذهنی و رفتارهای ناسازگارانه، نقش دارند.تمرکز این درمان به روی افزایش آگاهی مراجع از رفتارها و افکار ناهشیار و بدست آوردن بینشی درباره احساست و انگیزه هایش است. درمانگران در این شیوه درمانی از تکنیک های مختلفی اعم از کاوش تجارب زندگی فرد، مقابله با هیجان ها، باورها ورفتارها و تفسیر افکار ورفتارها استفاده می کنند. مراجع معمولا روانکاو خود را چند بار در هفته و برای چندین سال باید ملاقات كند.
با وجودی که انتقادات زیادی از این روش درمان به عمل آمده و بسیاری آن را پرهزینه، زمانبر و معمولا ناکارآمد می دانند اما این روش دارای مزایایی نیز هست. درمانگر محیط غیرانتقادی، راحت و همدلانه ای را فراهم می سازد که شخص مراجعه کننده، خود را برای نشان دادن و آشکار ساختن احساسات یا اعمالی که به استرس یا تنش در زندگیش انجامیده، راحت حس می کند. در بیشتر مواقع، همین در میان گذاشتن این عوامل فشار روحی با یک نفر دیگر، خود می تواند اثر مثبتی داشته باشد.
چه کسی می تواند سایکوتراپی را انجام دهد؟
روان درمانی فرآیندی کاملا تخصصی نیست. هر روان شناس برای اینکه بتواند به عنوان روان درمانگر کار کند باید سال ها در دانشگاه آموزش ببیند و در کار با درمانجویان تجربه به دست آورد تا بتواند در این راه پیروز باشد. توجه داشته باشید که روان پزشکان برای درمان دارویی اختلالات روانی آموزش دیده اند و همانند روان شناسان توانایی روان درمانی اختلالات روانی را ندارند.
برای انتخاب بهترین درمانگر به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
- ابتدا باید دقت کنیم که ترجیح می دهیم درمانگر ما خانم باشد یا اقا؛ و بعد به ویژگی های بعدی توجه کنید.
- درمانگر باید به شما آرامش و حس اعتماد دهد که بتوانید به راحتی و بدون پرده مشکلات خود را با او در میان بگذارید و نگران قضاوت های او نباشید.
- علاوه بر این ها باید فردی با تجربه و سواد کافی باشد و مهارت لازم برای انجام فرایند درمان را داشته باشد.
- دارای پروانه کسب و مجوز درمان گری باشد.
آشنایی با تکنیک های خانواده درمانی مینوچین
