آشنایی با رشته ورزشی بیلیارد

ورزش بیلیارد

کلمه ی Billiard ممکن است از واژه های فرانسوی Billart یا billette مشتق شده باشد.بیلیارد یک بازی چند صد ساله است.نشانه هایی وجود دارد که این بازی در قرن 13 میلادی بیرون از خانه ها انجام داده میشد.در قرن 15این بازی در در فرانسه انجام میشد و اسباب سرگرمی را برای اشراف زاده های آن دوره در فرانسه فراهم میکرد.فرانسوی ها این بازی را بر روی چمن انجام میدادند و از وسیله ی به نام Billart به معنی گرز برای بازی کردن استفاده میکردند.در آن دوران به طور کل قوانین و سبک این بازی با امروز متفاوت بود.در قرن 19 میلادی این بازی دستخوش تغییر شد و به شکل امروزی آن در آمد.فدراسیون مشخص برای بیلیارد تشکیل شد و مسابقات زیادی در سراسر دنیا برگزار شد.

تاریخچه ورزش بیلیارد در ایران

بازی بیلیارد در محیطی سرپوشیده و بر روی میز مستطیلی شکل که با پارچه ای سبز رنگ پوشیده شده است .به همراه گوی هایی با رنگ های مختلف و یک چوب که با آن به توپ ها ضربه می زنند انجام می شود.تاریخ دقیقی از اختراع این بازی در دست نیست اما بر طبق تحقیقات و گزارش ها در قرن ۱۶ میلادی و در فرانسه نوعی بازی شبیه به بیلیارد رواج داشته است.

بازی بیلیارد توسط روس و انگلیسی ها به ایران وارد شد.تا پیش از سال ۱۳۴۲ بیلیارد تنها توسط افراد به خصوصی مانند بازنشستگان ارتش، هنرمندان و نظامیان انجام می گرفت.اما از آن سال به بعد این بازی در مکان های عمومی مختلف مانند کلوپ های ورزشی راه پیدا کرده و به عمومیت رسید.در سال ۱۳۸۰ با تاسیس فدراسیون بولینگ و بیلیارد جمهوری اسلامی، بازی بیلیارد به صورت همگانی درآمده و به رسمیت رسید.

نورپردازی برای بیلیارد

بهترین نور برای میز بلیارد نور فلورسنت است.در مقایسه با لامپ های نئون قدیمی نور فلورسنت برای چشم بهتر و نیز از نظر اقتصادی باصرفه تر است زیرا دوام آن بیشتر است.تولیدکنندگان اکنون نور لامپ های فلورسنت را به جای لامپ های قدیمی پیشنهاد می کنند.به خاطر اینکه از ایجاد سایه توپ به خصوص در نزدیکی ریل کوتاه جلوگیری می شود.نور بلیارد باید در طول میز امتداد داشته باشد.این نور در دید واضح تر توپ ها و گوشه ها موثر است.

پوشش میز بلیارد و توپ ها

روزگاری پارچه بلیارد به طور معمول از جنس نمد بود اما امروزه این پوشش از جنس پشم شیشه یا پشم معمولی و یا مخلوط (پشم و نایلون) است.اگرچه می توانید میز خود را در هر رنگی که می خواهید خریداری کنید اما باید رنگی را انتخاب کنید که چشم را نزند.رنگ قرمز، ارغوانی و امثال اینها ممکن است در یک نگاه زیبا به نظر برسند اما خستگی چشم خیلی زود حادث می شود.

توپ بلیارد

زمانی توپ ها می بایست از عاج، ترکیبات دیگر و خاک رس ساخته می شدند اما امروزه جایگزین های پایدارتری دارند. توپ های آسیایی از رزین های پلی استری ساخته می شوند و این باعث می شود که برای تولید ارزان تر باشند. توپهای بیلیارد از نظر اندازه، طراحی و تعداد در هر نوع بازی متفاوتند.

چوب بلیارد

بازیهای بیلیارد عموما توسط میله ای چوبی به نام کیو cue انجام میشود.کیوهای مرغوب معمولا دو تکه و از جنس چوبهای جنگلی مانند افرا برای بیلیارد و چوب زبان گنجشک برای اسنوکر هستند. طول استاندارد یک چوب بیلیارد یک متر و 47 سانتیمتر است.چوب بیلیارد شامل نوک، بدنه و دسته است.

نوک:

قسمتی که مقداری سفید و با طولی تقریبا برابر 1.27 سانتیمتر است و یک قسمت کائوچویی در نوک.

بدنه:

قسمتی صاف و صیقلی، کم پهنا و بلند است در میانه.

دسته:

پرپهناترین قسمت که به صورت مخروطی به طرف میانه و نوک پیش می رود.

وزن:

معمولی ترین وزن برای چوب بیلیارد 510 تا 595 گرم است.

میز

میزهای بازی بیلیارد در اندازه ها و سبکهای متعددی تولید میشوند. به طور کلی میز این بازی مستطیل شکل و طول آن تقریبا دو برابر عرض آنهاست یک میز بیلیارد تقریبا برابر 137.155 سانتیمتر عرض و 274.23 سانتیمتر طول دارد و معمولا یک رویه سبز مخملی از جنس پلی استر و پشم روی آن را پوشانده و دارای 6 کیسه است که 4 تای آنها در گوشه ها و دوتای آنها در طرفین میز قرار گرفته اند.

راک

یک شیء سه گوش است که بازیکن از آن برای مرتب کردن توپ ها استفاده می کند. تمام توپ ها در راک قرار می گیرند.

گچ

وسیله دیگری که در طول بازی از آن استفاده می شود، گچ است. ما گچ را به نوک کائوچویی چوب خود می مالیم تا به ما کمک کند که چوب در زمان ضربه زدن به توپ بهتر بچسبد.

انواع بازی های بیلیارد:

بازی Fifteen-Ball Pool (بیلیارد 15 توپه)، با 15 توپ مورد نظر که اعداد یک تا 15 بر روی توپ ها نوشته شده بود انجام می شد.بازیکن بابت هر توپی که در حفره می انداخت براساس شماره روی آن امتیاز دریافت می کرد.مجموع شماره های توپ ها در یکسری 120 بود و کسی که نصف بیشتر این مجموع را به دست می آورد (حداقل 61 امتیاز) برنده محسوب می شد.

این بازی که به آن «بلیارد 61» می گفتنهد، در اولین مسابقات قهرمانی آمریکا در سال 1878 به کار برده شد و یک فرد کانادایی به نام سیریل داین قهرمان این مسابقات شد.در سال 1888 به این نتیجه رسیدند که عادلانه تر است امتیازها را براساس تعداد توپ هایی که به داخل حفره می اندازند حساب کنند نه براساس شماره ای که بر روی توپ نوشته شده است.بنابراین Continuous Pool (بیلیارد پیوسته) به عنوان یک بازی قهرمانی، جایگزین بازی 15 توپه شد.بازیکنی که آخرین توپ یک مجموعه را به داخل حفره بیندازد می تواند مجموعه بعدی را برای بازی شروع کند.جمع امتیازاتش به طور پیوسته از یک مجموعه به مجموعه دیگر ثبت می شود.اندکی بعد در سال 1890 بازی Eight Ball و به دنبال آن در سال 1910 بازی Straight Pool ابداع شد.حدود سال 1920 بازی Nine Ball اتبداع شد. از سال 1878 تا 1956 مسابقات قهرمانی بیلیارد به طور سالیانه برگزار می شد.بقیه ماه های باقیمانده حریفان یک به یک به مبارزه با یکدیگر می پرداختند.تا مدت ها واژه بیلیارد به تمام بازی هایی که بر روی یک میز با حفره یا بدون حفره انجام می شد، نسبت داده می شد.بعضی ها از بیلیارد فقط برداشت بازی های کاروم را داشتند و از Pool برای بازی های حفره دار استفاده می کردند.

نحوه ایستادن و ضربه زدن به توپ

یکی از مهمترین موارد کلیدی در یک اجرای شایسته نحوه قرار دادن پاها به ویژه پای عقب است. پای عقب برای بازیکنان راست دست، پای راست؛ و برای بازیکنان چپ دست، پای چپ است.

اگر پای عقب شما خیلی نزدیک به میز باشد، بدن شما دچار گرفتگی عضلانی می شود و نمی توانید چوب تان را آزادانه حرکت دهید. در نیتجه قادر به اعمال شایسته ضربه مورد نظر نخواهید بود. اگر پای شما خیلی عقب باشد، بدن تان خیلی به سمت جلو خم می شود و در وضعیت نافرمی قرار می گیرید و حرکت چوب تان محدود می شود.

قوانین بازی بیلیارد

قوانین حاکم بر بازی بیلیارد از حدود سال 1770 تا 1920 همان قوانین حاکم بر بازی بیلیارد در انگلستان بود. این بازی بر روی یک میز بزرگ به شکل مکعب مستطیل با سه توپ و شش حفره انجام می شد.

اشتیاقی که انگلیسی ها به بازی اسنوکر داشتند همانند اشتیاق آمریکایی ها به بازی بیسبال بود. به خاطر این اشتیاق، شما می توانید هر روز شاهد رقابتی در بازی اسنوکر در انگلیس باشید. آمریکایی ها سال هاست در این رشته فعال هستند و اینکه چطور بازی بیلیارد به آمریکا آورده شده کاملا مشخص نیست. روایت ها نشان می دهد که این بازی در سال 1580 توسط یک شخص اسپانیایی به خیابان آگوستین آورده شده است اما تحقیقات به عمل آمده نشان می دهد که در سال 1580 هیچ اثری از این بازی وجود نداشته و بیشتر احتمال می رود که این بازی توسط مهاجران انگلیسی و هندی به آمریکا وارد شده باشد.

در سال 1700 تعدادی از قفسه سازان آمریکایی تصمیم گرفتند میزهایی هر چند کوچک برای بازی بیلیارد بسازند. با وجود این بازی بیلیارد در سرتاسر کشورهای مستعمره گسترش پیدا کرد. مشهورترین آنها بسفورد، مکانی در نیویورک بود که به دلالان سهام اختصاص داده شده بود. بازی بیلیارد آمریکایی تا سال 1870 همان بازی بیلیارد 4 توپه بود که معمولا بر روی یک میز بزرگ 11 یا 12 فوتی با چهار حفره و چهار توپ که 2 توپ آن سفید و 2 توپ دیگر قرمز بودند انجام می شد.

اصطلاحات رايج در بيليارد

شما بايد اصطلاحاتي که در اين بازي به کار مي رود را به خاطر بسپاريد، زيرا اين اصطلاحات در طول بازي زياد به کار مي روند.

Cue Ball (پيتوک): يک توپ سفيد بدون شماره است که شما در بازي فقط حق ضربه زدن به اين توپ را داريد.

Object Ball (توپ هدف): اولين توپي که در طول بازي، پيتوک به آن ضربه مي زند.

Break: ضربه اي است که د رابتداي بازي زده مي شود. وقتي بازي شروع مي شود، بازيکني که از قبل تعيين شده به وسيله پيتوک اولين ضربه بازي را به سوي توپ هاي مرتب شده مي زند و به اين ترتيب بازي شروع مي شود. به اين عمل Break مي گويند.

Pocketing a ball: وقتي يک توپ داخل پاکت برود به اين عمل Sinking نيز گفته مي شود.

Scratch: هنگامي که شما هرگز نمي توانيد پيتوک يا توپ طرف مخالف را در پاکت کنيد، در غير اينصورت شما Scratch مي گيريد و جريمه مي شويد.

Frozen: وقتي که توپ هدف به توپ ديگري يا به ديواره ميز چسبيده باشد. ضربه زدن به اين توپ مقداري دشوار است.

Position Play: موقعيت بازي، سرعت لازم براي ضربه زدن، چرخش لازم و استراتژي بازي (به کدام توپ و از کجا ضربه بزنيم که بهترين موقعيت را براي ما فراهم کند.

Banking a shot: زماني که شما به پيتوک ضربه بزنيد و پيتوک شما به توپ هدف و توپ هدف به ديواره ميز برخورد کند و داخل يکي از پاکت ها برود. به اين معناست که شما يا خيلي خوب بازي مي کنيد و يا خيلي خوش شانس هستيد.

Combination: اين در زماني صورت مي گيرد که ما به پيتوک ضربه بزنيم و پيتوک به يکي از توپ هاي خودمان و آن توپ به توپ هدف ضربه بزند و آن را هدايت کند.

بازی مجدد

چنانچه بازیکنی به دلیل ارتکاب خطای حریف از او بخواهد که دوباره بازی کند، این درخواست قابل اجراست و نمی توان از آن چشم پوشی کرد ما بازیکن خاطی حق دارد تصمیم خود را عوض کند که:

• از چه نوع ضربه ای استفاده کند.
• کدام توپ در نوبت را برای ضربه زدن انتخاب کند و آن بازیکن در صورت پاکت کردن هر توپ با شرایط بالا امتیاز مربوطه را کسب خواهد کرد.

آشنایی با رشته ورزشی سوارکاری