آشنایی و خواص گیاه عشقه در طب سنتی

معرفی گیاه عشقه

عشقه یا عشبه با نام علمی Hedera helix، از پیچ های همیشه سبز است که علاوه بر زیبایی بی نظیرش، فواید درمانی بسیاری دارد. در طب سنتی از این گیاه برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می شود اما بهتر است، استفاده از این گونه را تحت نظر پزشک انجام دهید چرا که مقادیر بالای آن خطرناک است و می تواند عوارض جانبی داشته باشد.

• جنسنوید (با نشان Rg1)
• گلوکان (پانکراس)
• پلی ساکارید 2-3DPG
• پپتید
• مالتول از عناصر ترکیبات شیمیایی اصلی موجود در عشقه آسیایی هستند.

انواع گونه های عشقه

• Hedera helix “Pedata:این نوع گونه با ارتفاع 4 متر و دارای برگهای 5 لوبی، به رنگ سبز ـ خاکستری متالیک با رگههای سفید ـ خاکستری میباشد. این گونه به سرما مقاوم بوده و در محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب بهتر رشد می کند. این گونه برای پوشش زمین مناسب نمیباشد.
• Hedera helix “Gracilis:این گونه دارای ارتفاع 5 متر و برگهایی با لوبهای نوک تیز به رنگ سبز تیره میباشد که نسبت به کاهش دما بسیار مقاوم بوده و در محیط نیمه سایه و خاک بازهکشی خوب بهتر رشد می کند. این گونه برای پوشش زمین مناسب نمیباشد.
• Hedera helix “Woener:این گونه که ارتفاع آن به 4 متر و گستردگی آن به 3 متر هم می رسد، نسبت به کاهش دما بسیار مقاوم بوده و در محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب رشد بهتری دارد. این گونه دارای برگ های ضخیم سبز خاکستری با رگه های کمرنگ بوده که در زمستان ارغوانی میشوند. این گونه برای دیوارهای شمالی و شرقی بسیار مناسب است.
• Hedera helix“ Nigra:این نوع عشقه که ارتفـاع و میزان گستـردگی آن به 2/1 متـرمیرسد و برای دیوارهـای شـمالی کوتاه مناسـب است، دارای برگهای بسیار متراکم و کوچک و به رنگ سبز تیره بوده و نسبت به سرما مقاوم است و محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب را ترجیح میدهد.
• Hedera helix “Atropurpurea:این گونه که ارتفاع آن به 4 متر و میزان گستردگی آن به 5/2 متر می رسد، برای دیواره های سایه مناسب است و دارای برگهای بسیار متراکم، 5 لوبی و به رنگ سبز تیره میباشد. این گیاه نسبت به سرما مقاوم بوده و در محیط نیمه سایه و خاک با زهکشی خوب بهتر رشد می کند.
• Hedera helix “Adam:این گونه که ارتفاع آن به 2/1 متر و میزان گستردگی آن به یک متر میرسد، دارای برگهای متراکم و کوچک و به رنگ سبز روشن با حاشیه کرم مایل به زرد میباشند که در گلخانه به صورت مداوم رشد میکند و نسبت به سرما نیمه مقاوم بوده و آفتاب کامل و خاک بازهکشی خوب را ترجیح میدهد.
• Hedera helix “Eva:این گیاه که ارتفاع آن به 2/1 متر و میزان گستردگی آن به یک متر میرسد، برای دیوارهای گرم مناسب است و در گلخانه به طور مداوم رشد می کند. این گیاه دارای برگهای کوچک سه لوبی به رنگ سبز مایل به خاکستری با حاشیه کرم میباشد. این نوع عشقه به کاهش دما مقاومت نسبی داشته اما در آفتاب کامل به همراه خاک با زهکشی خوب بهتر رشد می کند.
• Hedera helix “Anne Marie:این گونه که اغلب در گلخانه و به عنوان گیاه آپارتمانی کشت میشود و برای دیوارهای گرم مناسب است،ارتفاع آن به 2/1 متر و میزان گستردگی آن به یک متر میرسد و دارای برگهای 6 لوبی متوسط به رنگ خاکستری مایل به سبز روشن با حاشیه کرم میباشد. این گیاه نسبت به کاهش دما مقاومت نسبی دارد اما در فضای باز در زمستان آسیب میبیند و آفتاب کامل به همراه خاک با زهکشی خوب را ترجیح می دهد.
• Hedera helix “Galcier:این گونه که برای پوشش زمین و دیـوارها مناسب است، دارای برگهای مثلثی به رنگ نقرهای، سبز مایل به خاکستری با یک حاشیه سفید باریک میباشد و ارتفـاع آن به 3 مترو میـزان گستردگی آن به 2 متر میرسد. این گونه نیز به سرما مقاوم بوده اما در آفتاب کامل و خاک با زهکشی خوب بهتر رشد می کند.
• Hedera helix “Heise:این گونه که ارتفاع آن به 30 سانتی متر و گسترگی آن به 60 سانتی متر می رسد، دارای برگهای کوچک به رنگ سبز خاکستری با رگه های کرم میباشد ونسبت به کاهش دما مقاوم بوده و در محیط نیمه سایه با خاک زهکشی خوب رشد بهتری دارد. این گونه جهت پوشش زمین و محوطه های سرپوشیده و بسته مناسب است.

خواص گیاه عشقه

• گیاه دارویی عالی:طبق مطالعه ای که انجام شد، عصاره گیاه پیچک یا عشقه در برابر التهاب و آرتروز از بدن محافظت می کند همچنین حاوی آنتی اکسیدان است و خاصیت ضد حساسیت و ضد اسپاسم دارد و می تواند سرفه را تسکین دهد و برای آسم، آلرژی و برونشیت مفید است.عشقه برای درمان سوختگی، عفونت، درد مفاصل، تورم و درد عصبی استفاده می شود و مصرف عصاره آن عملکرد ریه را بهبود می بخشد.
• کمک به سم زدایی بدن:بررسی ها ارتباط بین عملکرد کبد و کیسه صفرا و استفاده از برگ عشقه را نشان می دهد و این به اندام ها کمک می کند تا عملکرد بهتری داشته باشند و سموم را از بدن به طور موثرتری آزاد کنند در نتیجه خون را تصفیه کرده و فشار روی این سیستم های حیاتی را کاهش می دهد.
• کمک به مراقبت از پوست:قرن ها، افراد از برگ پیچک یا عشقه برای تسکین درد و عفونت زخم های سوزان روی پوست استفاده می کردند زیرا خواص ضد باکتریایی خاصی در برگ های آن وجود دارد که علاوه بر ماهیت محافظتی، ساپونین های موجود در برگ ها می تواند به تسکین ناراحتی و تحریک پسوریازیس، اگزما، آکنه و سایر بیماری های مرتبط با پوست کمک کند.
• درمان زخم:عشقه برای درمان زخم ها مفید است. جهت درمان زخم ها برگ عشقه را به مقدار 15 گرم در یک لیتر آب دم کرده و از آن جهت شستشوی زخم ها استفاده می کنید.
• برطرف کردن گرفتگی:برگ عشقه معمولاً برای از بین بردن احتقان و التهاب مجاری تنفسی استفاده می شود آنها به عنوان یک خلط آور عمل می کنند و می توانند خلط و مخاط در سیستم برونش را از بین ببرند همچنین با از بین بردن باکتری ها می توانند سلامت کلی را بهبود بخشیده و دوره نقاهت را کاهش دهند.
• خاصیت ضد سرطانی:خواص زیاد برگ عشقه نشان دهنده فعالیت آنتی اکسیدانی قابل توجهی است که ممکن است توانایی بالقوه ای برای جلوگیری از گسترش یا توسعه سرطان داشته باشند. برگ عشقه با از بین بردن احتمالی رادیکال های آزاد و جلوگیری از جهش و آپوپتوز به محافظت از بدن در برابر طیف گسترده ای از بیماری های مزمن از جمله سرطان کمک می کند.
• محرک جنسی:عشقه به دلیل وجود ساپونین های استروئیدی در آن به عنوان محرک جنسی استفاده می شود.
• افزایش انرژی:عشقه سبب افزایش بازدهی فیزیکی یا فکری، پیشگیری از مرض یا بهبود مقاومت بدن در قبال فشار روحی می شود. برای این منظور1 تا 2 گرم ریشه تازه یا 0/6 تا 2 گرم ریشه خشک عشقه یا 200 تا 600 میلی گرم عصاره مایع آن را روزانه به مدت 15 تا 20 روز مصرف و سپس به مدت دو هفته مصرف آنرا قطع کنید. افراد مسن باید روزانه دو بار 0/5 گرم عشقه را به مدت سه ماه مصرف کرده و سپس مصرف آنرا متوقف کنند یا به مدت یک ماه روزانه دو بار 0/5 گرم عشقه مصرف و سپس دو ماه وقفه ایجاد نمایند.
• خاصیت آنتی باکتریال:عشقه علاوه بر خواص ضد باکتریایی بالقوه ، دارای خواص ضد کرم و ضد انگلی نیز می باشد که شاید آن را برای از بین بردن کرم های روده و همچنین شپش سر ایده آل کند. باعشقه می توانید روده های خود را پاکسازی کنید و همچنین می توانید عصاره یا جوشانده آن را به صورت موضعی روی موها بمالید تا از شر شپش های ناراحت کننده و خارش خلاص شوید!
• بهبود کیفیت هوا:در بسیاری از مطالعات ثابت شده است عشقه یکی از بهترین گیاهان تصفیه کننده هوا است و می تواند بنزن، تولوئن، اکتان و تری کلرواتیلن را از بین ببرد. این گیاه برای بهبود سلامت تنفسی به ویژه برای افرادی که مبتلا به آلرژی و آسم هستند بسیار مفید است.
• کمک در از بین بردن کپک ها:گیاه عشقه می تواند ذرات کپک را کاهش دهد. کپک ها لکه های سبز و سیاه رایجی هستند که در محیط های مرطوب به ویژه گوشه و لوله های زیرزمین خانه ها یافت می شوند و می توانند برای افرادی که از آلرژی به کپک رنج می برند بسیار خطرناک باشند.
• مرطوب کردن هوای داخل خانه:گیاه عشقه بالاترین میزان تراوش را دارد که سطح رطوبت یک اتاق کوچک را به شدت افزایش می دهد همچنین مونوکسید کربن هوای داخل خانه را کاهش می دهد. می توانید گیاه پیچک را در یک گلدان آویزان پرورش دهید و کیفیت هوایی که تنفس می کنید را بهبود بخشید.
• گیاه کم مراقبت:گیاه عشقه می تواند با هر نوع خاکی سازگار شود، این گیاه شرایط نور کم را به خوبی تحمل می کند پس می توانید آن را به شکل دلخواه برش دهید و در هر جایی که می خواهید، قرار دهید.
• پناهگاه طبیعت:همانطور که عشقه متراکم می شود، پناهگاهی امن برای بسیاری از پرندگان و گونه های جانوری ارائه می دهد و به آنها کمک می کند لانه کنند و به خواب زمستانی بروند همچنین یک گیاه عالی برای دعوت پرندگان به باغ خود برای ساختن لانه است.
• ایمن برای سایر گیاهان و درختان:اعتقاد بر این است که پیچک یا گیاه عشقه می تواند در محیط بومی خود مهاجم باشد اما به راحتی می توانید با نگهداری منظم از این اتفاق جلوگیری کنید.
• کمک به حفظ حریم خصوصی:از آنجایی که این گیاه رشد می کند و در کوتاه ترین زمان به شکل متراکم می رسد، می تواند یک جایگزین طبیعی عالی برای ایجاد حریم خصوصی باشد! آن را در نزدیکی محلی که می خواهید بپوشانید رشد دهید که از حریم خصوصی شما محافظت کند.
• پنهان کردن دیوارها و حصارهای زشت:به سادگی می توانید عشقه انگلیسی را پرورش دهید و با دسته انبوه برگ های آن تمام دیوارهای زشت و حصار شکسته را در کمترین زمان ممکن بپوشانید.

دیگر خواص دارویی گیاه عشقه

• درمان سیاه سرفه، التهاب نای، برونشیت های مزمن
• درمان روماتیسم و نقرس
• درمان ترشحات مهبلی
• پایین آوردن فشار خون
• افزایش میزان توانایی، قوت و شادابی
• رفع مشکل عدم تمرکز
• افزایش میزان مقاومت بدن
• مبارزه با هر نوع فشار روحی

مقدار مناسب عشقه برای استفاده

به هنگام مصرف عشقه از فرآورده های استاندارد آن استفاده نمایید. عشقه سفید یا قرمز که به طور استاندارد حاوی 1/5 درصد جنسنوسید بوده و با علامت Rg1 مشخص شده است، مناسب است. مقدار مناسب عشقه برای استفاده 1 تا 2 گرم ریشه تازه، 0/6 تا 2 گرم ریشه خشک شده یا 200 تا 600 میلی گرم عصاره مایع است.

احتیاط و مضرات گیاه عشقه

1. عشقه می تواند سبب افزایش احساس نگرانی، افزایش ضربان قلب و مشکلات خواب شود.
2. افراد مبتلا به بیماری قلبی، دیابت و فشار خون پایین باید در مصرف عشقه احتیاط کنند.
3. از مصرف عشقه در صورت ابتلا به هر نوع بیماری جدی بپرهیزید.
4. در صورت بارداری و شیردهی از مصرف عشقه پرهیز کنید.
5. عشقه می تواند اثرات سولفات فنلزین 0ناردیل یا سایر داروهای ضد روانی یا داروهای فشارخون یا دیابت را افزایش دهد.
6. عشقه با استرویید تداخل پیدا می کند.
7. این گیاه دارای ماده سمی در ریشه و برگ است پس در استعمال موضعی نیز باید دقت کرد.
8. در صورت استفاده از دارو پبرای مصرف عشقه با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

نحوه تکثیر و شرایط نگهداری گیاه عشقه

• خاک مناسب گیاه عشقه:عشقه انواع مختلف خاکهای دارای زهکش خوب را تحمل میکند اما در خاکهای غنی و آلی سریعتر ریشه دوانی مینمایند. می توان از خاک برگ و پیت ماس و یا شن در ترکیب مخلوط بستر کاشت استفاده کرد.
• دمای مناسب گیاه عشقه:پاپیتال دارای برگ سبز محیط سایه و پاپیتال که دارای برگ ابلق خواهان نور بیشتری بوده و آفتاب را ترجیح می دهند اما در کل برای این گیاه محیطی نیمه سایه یا سایه بر روی دیوارهای شمالی و شرقی مناسب است.
• آبیاری گیاه عشقه:این گیاه معمولاً در طی فصول گرم هفته ای دو بار و در زمستان هفته ای یک بار به آبیاری نیاز دارد. درشرایط کم باران و درجه حرارت بالا مقاوم بوده اما در صورت آبیاری عمیق رشد گیاه بهتر و انبوه تر خواهد بود. خشکی زیاد گیاه باعث کندی رشد و آبیاری زیاد و سبب زردی برگها و ریزش آنها میگردد. در صورت آبیاری بیش از اندازه علاوه بر سیاه شدن برگ ها بیماری پوسیدگی ساقه نیز شیوع می یابد. با افزایش گرما در تابستان باید گیاه را روزانه غبار پاشی کرد و یا از روش زیرگلدانی حاوی سنگریزه و آب استفاده کرد. ته گلدان حاوی گیاه نباید با آب در تماس باشد.

• کوددهی گیاه عشقه:کودها را در طی فصل رشد هر ماه یک مرتبه و مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده کود باید استفاده کرد. برای افزایش رشد رویشی گیاه می توان از کودهای حاوی نیتروژن استفاده کرد.
• تکثیر:از اواسط بهار تا اواخر تابستان پاپیتال را می توانید تکثیر کنید اما اگر گیاهی مقاوم تر می خواهید، این کار را در بهار انجام دهید. برای تکثیر عشقه قلمه های ساقه ای و یا انتهایی گیاه را با یک چاقوی تیز به طول 10تا 12 سانتیمترجدا کنید و در گلدانی با قطر دهانه 9 سانتیمتر، حاوی کمپوست بذر و قلمه بکارید. سپس خاک را آبیاری کرده و قلمه ها را با کیسه پلاستیکی بپوشانید، پس از یک ماه کیسه را بردارید گلدان را در نور غیر مستقیم و دمای محیط 18 تا 20 درجه سانتیگراد قرار دهید.
  خاصیت باور نکردنی گیاه سوسنبر در طب سنتی