آشنایی با اسبک یا انگشتی در خودرو

موتور خودرو نقش اصلی را در حرکت اتومبیل ها ایفا نموده و برای انجام این کار از قطعات مختلفی که در آن به کار رفته است استفاده می کند. تعداد این قطعات زیاد بوده و هر یک موظف به انجام وظیفه ای خاص در خودرو می باشند. از جمله این قطعات می توان به میل سوپاپ خودرو، میل لنگ، فلایویل، انگشتی و … اشاره کرد. در این مطلب می خواهیم شما را با انگشتی موتور آشنا کرده و به شرح وظایف و ساختاری که دارد بپردازیم. علاوه بر آن با توجه به این که این قطعه دائما در حال کار کردن می باشد و ممکن است دچار خرابی های متعددی گردد در ادامه به این که علت خرابی انگشتی های موتور چیست نیز خواهیم پرداخت.البته پیش از پرداختن به این موارد، نحوه عملکرد موتورهای درون سوز را به طور کلی توضیح خواهیم داد.

موتورهای درون سوز چگونه کار می کنند؟

یک پیشرانه احتراقی، از بخش های مختلفی هم چون بلوک سیلندر، میل لنگ، یاتاقان ها، شاتون، پیستون و سرسیلندر تشکیل شده است. در این میان، سرسیلندر خود شامل قطعاتی هم چون سوپاپ، میل سوپاپ، انگشتی (در برخی موتورها) و تاپت یا تایپیت خواهد بود.

با به چرخش درآمدن کلید استارت، فلایویل که به میل لنگ متصل است، شروع به گردش می کند و شاتون پیستون های متصل به میل لنگ را درون سیلندر به حرکت درمی آورد. هم زمان، میل سوپاپ نیز که معمولا به واسطه زنجیر یا تسمه نیروی مورد نیاز خود را از میل لنگ تامین می کند، به گردش درمی آید و نیروی دریافتی را از طریق انگشتی یا استکانی، به انتهای ساق سوپاپ ها انتقال می دهد.

بدین ترتیب و با توجه به محاسبات انجام شده، طی زمان های مقرر، سوپاپ های هوا باز می شوند و هوای مورد نیاز موتور که در میانه راه با سوخت ترکیب شده است، وارد سیلندر خواهد شد. در این لحظه، پیستون در پایین قرار دارد و پس از بالاآمدن، ترکیب هوا و سوخت را به شدت متراکم خواهد کرد. این ماده متراکم، توسط جرقه شمع منفجر می شود و پیستون را مجددا به سمت پایین می راند. سوپاپ دود در مرحله بعدی باز خواهد شد و پس از بالاآمدن مجدد پیستون، گازهای حاصل از احتراق از طریق اگزوز خارج خواهند شد. این فرایند مکش، تراکم، انفجار و تخلیه، به طور مداوم در پیشرانه انجام می شود و میل لنگ را به گردش درمی آورد. توان حاصل از گردش میل لنگ هم به وسیله گیربکس به چرخ ها منتقل می شود و اتومبیل به حرکت در می آید.

اسبک یا انگشتی چیست و چه کاری در خودرو انجام می دهد؟

در بعضی از خودروها بادامک های میل بادامک به واسطه انگشتی یا اسبک با انتهای ساق سوپاپ در تماس هستند. به این معنی که حرکت میل بادامک و بادامک ها از طریق این قطعه به سوپاپ ها منتقل می شود. این قطعه که اسبک، انگشتی یا چکشی نامیده می شود مانند اهرمی میان بادامک ها و ساق سوپاپ عمل می کند و حرکت چرخشی میل بادامک را به حالت ضربه چکشی بر سوپاپ ها اعمال می نماید. به این ترتیب که با چرخش میل بادامک بادامک به یک سمت چکشی برخورد می کند و این سمت بالا می رود. سمت دیگر چکشی نیز به واسطه بالا رفت سمت دیگر پایین آمده و به انتهای ساق سوپاپ نیرو وارد می کند و آن را به سمت پایین هدایت می نماید. با چرخش بادامک، سمت بالا رفته پایین می آید و سمت دیگر بالا می رود. ساق سوپاپ آزاد شده و سوپاپ توسط فنر خود به بالا برمی گردد. انگشتی دارای یک سوراخ در میانه بدنه اهرمی خود است. از این سوراخ که بوش اسبک نامیده می شود میل اسبک عبور می کند. اسبک خود به وسیله یک پین مفصلی و یا شافت اسبکی به میل اسبک متصل است. بین اسبک ها روی میل اسبک، فنرهایی تعبیه می شود که از لقی و حرکت افقی آن ها جلوگیری می کند. میل اسبک نیز توسط اتصالات مخصوصش روی سر سیلندر سوار می شود. مدار روغن سیستم روانکاری موتور، روی میل اسبک روغن ریخته و این روغن درون بوش های انگشتی نیز نفوذ کرده ضمن کاهش اصطکاک، لقی احتمالی آن ها را نیز می گیرد. به این ترتیب انگشتی روی میل اسبک حرکتی الاکلنگی دارد.

ساختار انواع انگشتی در خودروهای مختلف متفاوت است. در واقع این ساختار باید با توجه به دیگر قطعات موتور تنظیم شود. به این ترتیب زاویه دور سر آن نسبت به بوش مرکز و طول هر سمت بسته به فاصله میل بادامک با سوپاپ ها و طول ساق سوپاپ تغییر می کند. عامل تعیین کننده دیگر در ساختار انگشتی هر موتور، تایمینگ سوپاپ های آن است. انگشتی را در انگلیسی Rocker Arm یا چکشی سوپاپ می گویند. اسبک را از جنس آهن، آلومینیوم و یا چدن می سازند.

تاپت چیست و چه کاربردی در موتور خودرو دارد؟

نحوه آرایش و قرارگیری میل سوپاپ در موتورهای احتراق داخلی خودروها، به دو شکل سوپاپ رو و سوپاپ زیر است. تاپت Tappet در آرایش سوپاپ رو یا میل بادامک رو مورد استفاده قرار می گیرد و نیروی بادامک را به سوپاپ منتقل می کند. نحوه استفاده از تاپت به دو شکل است:

• انتقال نیروی بادامک به ساق سوپاپ مستقیما از طریق تاپت
• انتقال نیروی بادامک به تاپت و سپس انگشتی و در نهایت ساق سوپاپ

تاپت گاهی قطعه ای استکانی شکل است که بین بادامک و ساق سوپاپ قرار می یگرد و لقی احتمالی آن ها را فع می کند. در این حالت تاپت از بالا، سطحی محدب دارد که محل تماس بادامک است و از پایین سطحی توخالی که محل قرار گیری ساق سوپاپ است. گاهی نیز تاپت ها غلطکی هستند. این قطعه روی بلبرینگ های سوزنی ساچمه ای سوار شده و با حرکت بادامک و تماس آن حرکت می کند و ساق سوپاپ را به حرکت در می آورد. تاپت های غلتکی اصطکاک و هدررفت انرژی را کاهش می دهند. برا جلوگیری از چرخش تاپت های غلتکی دوسمت آن ها برای ثابت نگه داشتن شان هنگام حرکت بالا و پایین کمی صاف در نظر گرفته می شود.

همچنین تاپت ها دو نوع روغنی و مکانیکی دارند که در نوع روغنی یا هیدرولیکی از فشار روغن موتور برای حفظ تماس بادامک با تاپت استفاده می شود. مزیت تاپت های هیدرولیکی کاهش صدای ناشی از برخورد، لقی و اصطکاک قطعات است.

چرا انگشتی های موتور خراب می شوند

انگشتی ها یا اسبک ها قطعاتی حساس می باشند و به دلیل این که در هنگام کار کردن موتور دائما در حال فعالیت می باشند امکان خراب شدن و یا ساییدگی آنها بسیار وجود دارد. مشکلات بسیاری ممکن است در انگشتی های موتور ایجاد گردد که به آنها می پردازیم:

• ترک خوردن اسبک یا انگشتی های موتور: این مشکل یکی از خرابی های رایج در انگشتی های موتور می باشد که در بسیاری از مواقع توصیه می شود نسبت به تعویض اسبک اقدام نمایید.
• کچل شدن سر اسبک: گاهی ممکن است سر اسبک یا انگشتی ها در اصطلاح دچار کچلی شوند که این مشکل ممکن است بسیار اندک بوده و یا مقدار آن زیاد باشد. در صورتی که کچل شدن سر اسبک به میزان اندکی باشد می توان آن را سنگ زده تا ترمیم گردد اما در صورت زیاد بودن مشکل، بهتر است نسبت به تعویض انگشتی اقدام نمود. اما دلیل کچلی سر اسبک چیست؟ دلیل این امر را می توان به لق بودن بیش از حد اسبک و سوپاپ دانست که سبب می شود روغن به اندازه کافی بین اسبک و سر سوپاپ نرسد.
• ساییدگی بوش اسبک: یکی دیگر از مشکلات رایجی که در انگشتی های موتور ممکن است به وجود آید و نیاز به تعویض اسبک داشته باشد ساییدگی بوش اسبک و یا گشاد کردن آن می باشد. این مشکل سبب می شود که روغن از پهلوی انگشتی خارج شده و فشار روغن پایین بیاید. در این هنگام باید این قطعه را به سرعت تعویض نمود که برای انجام این کار نیاز است تا بوش اسبک قدیمی را با استفاده از پیچ گوشتی خارج نموده و بوش جدید و سالم را با استفاده از مقداری روغن چرب کرده و با استفاده ز یک گیره در سر جای خود قرار دهید. برای این که این کار به راحتی صورت گیرد می توان بوش اسبک را مدت زمانی در روغن داغ قرار داده تا جای گذاری آن با سرعت بیشتری انجام گیرد.

نحوه تشخیص خراب شدن انگشتی های موتور

همانطور که گفته شد اسبک یا انگشتی در موتور خودروها نقش مهمی را ایفا نموده و در صورتی که این قطعه دچار خرابی شود باید به سرعت توسط تعمیرکار تعویض گردد. اما چگونه متوجه شویم که انگشتی های موتور دچار مشکل شده اند و نیاز به تعویض دارند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که در صورتی که نوک انگشتی ها دچار خوردگی شوند باعث می شود تا هنگامی که موتور کار می کند صداهایی غیر طبیعی از آن به گوش برسد و سبب مشکل شدن فیلرگیری نیز می گردد.

همچنین در صورتی که محل قرار گرفتن میل اسبک و پایه میل اسبک دچار خوردگی شود علاوه بر ایجاد سر و صدای زیاد، باعث می شود تا فشار روغن کاهش یافته و همچنین روغن ریزی در موتور را داشته باشیم.

آشنایی با وظایف اگزوز در خودرو