گیاه سماق کاربردها و خواص درمانی فراوانی دارد. در این مطلب شما را با خواص سماق، ارزش غذایی این میوه پرخاصیت آشنا خواهیم کرد. سماق از خانواده ی بِری های قرمز شناخته می شود. وقتی که سماق پودر شده و به غذا اضافه شود، رنگ قرمز و طعمی ترش به غذاها می افزاید.سماق از ادویه های مهم در آشپزی مدیترانه ای و خاورمیانه ای است. از آن برای طعم دارکردن گوشت ها یا تهیه ی سس ها استفاده می شود. اما بهترین روش مصرف سماق، افزودن آن به غذا درست پیش از صرف آن است.
نکاتی جالب درباره ی سماق و خواص سماق
- تقریبا ۲۵۰ گونه سماق در سرتاسر جهان وجود داشته است.
- سماق درطول تاریخ به عنوان گیاهی دارویی به کار می رفته است؛
- همچنین از آن در تولید رنگ و به عنوان افزودنی در تنباکو استفاده می شده است.
- سماق از تیره ی پسته ایان (یکی از تیره های گیاهی) است و در آسیای شرقی، آمریکای شمالی، شمال شرق استرالیا، جنوب آفریقا و خاورمیانه یافت می شود.
- بومیان آمریکا از سماق به عنوان دارویی قابض، غرغره ای برای سرفه، درمانی برای سوزاک و درمان بواسیر و جزئی از تنباکو بهره می گرفتند.
کالری سماق چقدر است؟
سماق، مزه منحصر به فردی دارد که معمولاً به تند و کمی میوه ای و کمی شبیه لیمو توصیف می شود. و دارای یک مزه متمایز برای غذاها می باشد. در حقیقت تحقیقات اخیر نشان می دهد که سماق می تواند اثر قدرتمندی روی کنترل قند خون، سلامت قلب، پیش گیری از بیماری ها و حتی تسکین درد داشته باشد.ادویه ای است که برای طعم دادن به غذاها و سالادها استفاده می شود. کالری سماق در 100 گرم 349 کالری میباشد.
مواد مغذی سماق و مصارف پزشکی طبیعی
همانند دیگر گیاهان و ادویه های دارویی، سماق کالری کم، اما ویتامین C بالایی دارد و باعث ایجاد یک آنتی اکسیدان مهم برای کمک به مبارزه با بیماری ها و بهینه سازی سلامتی می شود.
به طور خاص، سماق غنی از پلی فنول ها و فلانوئیدها است، مانند:گالیک اسید، متیل گالات، کامپرلو و کورستین ؛ هم چنین حاوی تانین است که به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کند و ممکن است خواص ضد سرطانی نیز داشته باشد.
ارزش غذایی سماق
براساس مقاله ای که در مجله ی علوم زیستی اُردن به چاپ رسید، سماق:
- سرشار از ویتامین A و C است که از میوه و دانه های آن منشأ می گیرد؛
- سرشار از مواد معدنی ای مانند کلسیم، منیزیم و پتاسیم است؛
- به خاطر وجود اسیدهای آلی مانند اسید سیتریک، اسید مالیک و اسید تارتاریک ترش است؛
- به خاطر وجود تانن ها طعم گسی دارد.
خواص سماق
سماق از خانواده ی بِری های قرمز شناخته می شود. البته نباید سماق معمولی را با سماق سمی اشتباه گرفت. در اثر تماس با سماق سمی، جوش هایی روی پوست ایجاد می شود. سماق، با اینکه بومی خاورمیانه بوده، اکنون در بسیاری از مناطق جهان یافت می شود. وقتی که سماق پودر شده و به غذا اضافه شود، رنگ قرمز و طعمی ترش به غذاها می افزاید. سماق از ادویه های مهم در آشپزی مدیترانه ای و خاورمیانه ای است. از آن برای طعم دارکردن گوشت ها یا تهیه ی سس ها استفاده می شود. اما بهترین روش مصرف سماق، افزودن آن به غذا درست پیش از صرف آن است.
۱. کاهش قند خون در مبتلایان به دیابت نوع ۲
یکی از مهم ترین خواص سماق، کاهش قند خون است. در مقاله ای که در سال ۲۰۱۴ در مجله ی تحقیقات علوم دارویی ایران به چاپ رسید، تأثیر خواص سماق بر بیماران دیابتی بررسی شد. دانشمندان ایرانی و آمریکایی در این پژوهش، تأثیر سماق را بر سطح قند خون، آپولیپوپروتئین B، آپولیپوپروتئین A-۱ و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ بررسی کردند.
در یک مطالعه ی بالینی ۳ماهه، ۴۱ بیمار دیابتی بررسی شدند. به گروهی از آنان، روزانه ۳ گرم پودر سماق و به گروهی دیگر دارونما (چیزی مانند دارو و بدون اثر واقعی) داده شد. نمونه های خون افراد قبل و بعد از مطالعه بررسی شد. سطح قند خون، هموگلوبین گلیکوزیله و آپولیپوپروتئین B (که جزء اصلی کلسترول بد خون (LDL) است) در افرادی که در این مدت سماق مصرف کرده بودند، کاهش چشمگیری نشان می داد.
همچنین نتایج این پژوهش نشان می داد سطح آپولیپوپروتئین A-۱ که از اجزای مهم در کلسترول خوب خون (HDL) است، افزایش یافته است. همچنین سطح ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) نیز در بیماران با مصرف سماق افزایش یافت. ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) هرچه بیشتر باشد، عوارض ناشی از دیابت در بیماران کاهش می یابد. پژوهشگران با مشاهده ی اطلاعات حاصل، نتیجه گیری کردند که سماق روی قند خون، آپولیپوپروتئین B، آپولیپوپروتئین A-۱ و ظرفیت آنتی اکسیدانی تام (TAC) در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ اثر مثبتی دارد.
۲. خواص سماق در درمان سنتی دیابت در خاورمیانه
یافته های پژوهشی دیگر در سال ۲۰۱۳ در مجله ی گیاهان دارویی و معطر ایران به چاپ رسید. از دیگر خواص سماق می توان به درمان دیابت اشاره کرد. در این پژوهش، دانشمندان به مدت ۴ هفته به ۳۱ بیمارِ مبتلا به دیابت نوع ۲، روزانه سه بار یک کپسولِ گیاهی حاوی سماق دادند. هدف این بود که تأثیر سماق را روی قند خون بررسی کنند. این کپسول محتوی موادی از جمله گیاه خرفه پَرپَهَن، انار و سماق سیسیلی بود. این مواد به طور سنتی در خاورمیانه برای درمان دیابت مصرف می شده اند. پژوهشگران براساس این یافته ها نتیجه گیری کردند که مصرف این کپسول ها بدون بروز عوارض جانبی در کاهش قند خون ناشتا و قند خون پس از صرف غذا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ مؤثر است.
۳. خاصیت آنتی اکسیدانی
از دیگر خواص سماق، باید به خاصیت آنتی اکسیدانی آن اشاره کرد. بنابر پژوهش های انجام شده روی ۲ گونه سماق، این گیاه خاصیت آنتی اکسیدانی شگفت انگیزی دارد. چنان که می دانید بدن تان برای خنثی کردن آثار مخرب رادیکال های آزاد، به آنتی اکسیدان ها نیاز دارد. رادیکال های آزاد مولکول های ناپایداری هستند که در بروز پیری و بیماری های مزمن مؤثرند.
براساس مقاله ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله ی شیمی مواد غذایی به چاپ رسید، سماق آمریکایی در افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی مؤثر است. سماق آمریکایی، بومیِ مناطق شرقی آمریکای شمالی است و میوه ی آن توسط بومیان برای درمان بیماری های گوناگون استفاده می شده است. پژوهشگران درباره ی خاصیت آنتی اکسیدانی سماق آمریکایی به نکات زیر اشاره کرده اند:
- فعالیت آنتی اکسیدانی سماق آمریکایی از اغلب میوه ها و سبزیجات رایج بیشتر است؛
- بیشتر فعالیت آنتی اکسیدانی سماق آمریکایی به خاطر وجود پلی فنول هایی مانند آنتوسیانین ها و سایر فلاونوئیدهاست؛
- سماق آمریکایی محتوی گروه خاصی از آنتوسیانین های محتوی آگلیکون به نام آنتوسیانیدین هاست.
در پژوهشی که نتیجه ی آن در سال ۲۰۱۴ در مجله ی بیوشیمی مواد غذایی به چاپ رسید، ظرفیت آنتی اکسیدانی عصاره ی چند چاشنی مختلف، از جمله عصاره ی مایع سماق سیسیلی (.Rhus coriaria L) بررسی شد. زرشک، هل، فلفل سیاه، رازیانه، برگ بو، جوز هندی، فلفل قرمز، زردچوبه و خردل سفید سایر موادی بودند که در این پژوهش بررسی شدند. تمرکز مطالعه بر این بود که کدام یک از این مواد می تواند به عنوان یک نگهدارنده ی طبیعی در صنایع غذایی به کار رود. در پایان این پژوهش، یافته های زیر حاصل شد:
- سماق سیسیلی بالاترین ظرفیت آنتی اکسیدانی را دارد. پس از آن برگ بو و زرشک قرار دارند؛
- برگ بو و سماق بالاترین میزان جزء فنولی را دارند؛
- سماق و زرشک بیشترین فعالیت ضدباکتریایی را علیه باکتری های بیماری زای موجود در غذاها نشان می دهند.
۴. خاصیت ضد قارچی و ضد تصلب شرایین
یکی از مهم ترین خواص سماق خاصیت ضد میکروبی و ضد قارچی آن است. براساس پژوهشی که یافته های آن در سال ۲۰۱۱ در مجله ی علوم زیستی آلمان به چاپ رسید، دانه ی سماق سیسیلی دربرابر آسپرژیلوس فلاووس (گونه ای از قارچ) خاصیت ضد قارچی از خود نشان داد. این قارچ باعث بروز عفونت ریه در انسان شده که آسپرژیلوزیس نام دارد. این بیماری معمولا در افرادی که دستگاه ایمنی ضعیف دارند (مانند مبتلایان به ایدز یا کسانی که پرتودرمانی می کنند) بروز می کند.
دانشمندان دانشگاه مک گیل مونترال کانادا معتقدند سماق برای قلب مفید است. از دیگر خواص سماق می توان به کاهش خطر بروز تصلب شرایین (سختی سرخرگ ها) اشاره کرد. بنابر پژوهش های آنها سماق می تواند مانع از جابه جایی سلول های عضلات صاف رگ ها شود. این فرایند نقش مهمی در جلوگیری از بروز تصلب شرایین دارد. پس از عصاره گیری و خالص سازی تانن های موجود در پودر سماق، دانشمندان با ۱۰ غلظت مختلف از آن، میزان جابجایی سلول های عضلات صاف رگ ها را در موش ها بررسی کردند. پس از این مطالعه مشاهده شد میزان جابه جایی سلول های عضلات صاف رگ ها در موش ها ۶۲٪ کاهش یافت. دانشمندان نتیجه گرفتند تانن های استخراج شده از سماق می تواند مانع از بروز این فرایند شده و درنتیجه در درمان تصلب شرایین مؤثر باشند.
خواص سماق برای لاغری
هر روز ترفندهای جدیدی برای کاهش وزن و لاغری ظهور پیدا می کند و انواع و اقسام روش هایی معرفی می شوند که بتوانید بدون زحمت، بدون رژیم غذایی و بدون فعالیت بدنی، اندامی متناسب و موزون پیدا کنید. اما متاسفانه هیچ راه میان بر و هیچ ماده چربی سوزی که شما بتوانید تنها با خوردن آن به وزن ایده آل خود برسید، وجود ندارد و تکیه بر خواص سماق هم از همین قاعده پیروی می کند.سماق به هضم غذا کمک می کند و از مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ جلوگیری به عمل می آورد. به دلیل این اثرات، مانع از افزایش وزن ناخواسته ناشی از نفخ یا یبوست روی ترازو می شود.یکی دیگر از فواید سماق، اثر تنظیم کنندگی قند خون است. به همین دلیل مصرف سماق مخصوصا به افرادی که دچار ولع شیرینی هستند، توصیه می شود. اگر بتوانید از میل شدید به خوردن شیرینی جلوگیری کنید، مطمئنا گام بزرگی در کاهش وزن خود برداشته اید.سماق به سیرشدن سریع کمک می کند و خاصیت تخلیه گاز هم دارد. این خواص سماق مقدار کالری دریافتی را متعادل می کند؛ بنابراین مشاهده خواهید کرد که به مرور زمان از شر وزن اضافی خود خلاص می شوید.اگرچه تحقیقات نشان داده است که سماق دارای فعالیت ضد لیپاز است و آنزیمی دارد که تجزیه روغن ها و چربی ها را تسریع می کند و تا حدی مانع جذب چربی در روده کوچک می شود، اما شما نمی توانید برای کاهش وزن خود تنها به خواص سماق متکی باشید. خوردن سماق در کنار یک رژیم غذایی اصولی و درست که شما را در نقصان کالری قرار می دهد، در کنار ورزش و فعالیت بدنی، راز رسیدن به تناسب اندام است. متخصصان با تاکید بر این که مصرف سماق به تنهایی و بدون توجه به رعایت اصول تغذیه سالم، هیچ فایده ای برای کاهش وزن ندارد، بیان می کنند که در صورت مصرف همزمان با رژیم غذایی دقیق، می تواند بر کاهش وزن و لاغری تاثیرگذار باشد.
در مورد خواص نمک هیمالیا چه می دانید؟
