روغن سیاه دانه هزاران سال است که کاربردهای دارویی، خوراکی دارد و حتی در تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. این روغن با خواص و ترکیبات ویژه خود موجب تسکین و کاهش التهابات خواهد شد به همین دلیل بسیاری از مردم از روغن سیاه دانه به عنوان آسپرین یا ایبوپروفن مصرف می کنند. همچنین دارای موادی است که می تواند به محافظت از سلول ها در برابر آسیب کمک کند.
گیاه سیاه دانه
سیاه دانه گیاهی گل دار و کوچک است که معمولاً در جنوب غربی آسیا، خاورمیانه، جنوب اروپا و شمال آفریقا می روید و رشد می کند. سیاه دانه ممکن است باعث تأثیرات مثبتی در بدن مانند تقویت سیستم ایمنی، مبارزه با سرطان، جلوگیری از بارداری، کاهش تورم و جلوگیری از واکنش های آلرژیک به عنوان یک آنتی هیستامین باشد.
معمولاً از گیاه سیاه دانه برای درمان مشکلاتی مانند آسم، تب یونجه، دیابت، فشار خون بالا، اگزما، کاهش وزن و تسکین دردهای قاعدگی استفاده می کنند.
ماده مؤثر اصلی روغن سیاه دانه تیموکینون است. تیموکینون ترکیبی با اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد باکتریایی و ضد سرطان است. این روغن همچنین حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع مانند اسید لینولئیک، اسید اولئیک و برخی اسیدهای چرب اشباع است. اسید لینولئیک یکی از اسیدهای چرب ضروری برای بدن است که در بدن تولید نمی شود.
روغن سیاه دانه و عناصر موجود در آن
یک نوع درختچه گلدار کوچک با گل های بنفش یا سفید رنگ در شرق اروپا، خاورمیانه و غرب آسیا می روید. این درختچه ها دارای میوه های سیاه و کوچکی هستند که هزاران سال است توسط مردم بومی این مناطق مورد استفاده قرار می گیرند. دانه های این میوه در آشپزی و برای تهیه نان و ترشی به کار گرفته می شوند. طعم اصلی سیاه دانه تلخ است. به همین دلیل از پونه کوهی و زیره برای بهتر شدن مزه این دانه های پرخاصیت استفاده می شود.
سیاه دانه با عناوینی مانند زیره سیاه و دانه پیاز سیاه نیز شناخته می شود. این دانه دارای خواص آنتی اکسیدان است و هرگونه التهاب داخلی بدن و پوست را التیام می بخشد. و اما یکی از محصولات سیاه دانه روغن آن است که کاربردهای خاص خودش را دارد.
مهم ترین خواص روغن سیاه دانه
از فواید زیادی که روغن سیاه دانه برای سلامتی دارد، ۶ تا از ویژگی های بازدارنده ی آن که در مقالات علمی آمده اند، عبارت اند از پیشگیری از سرطان، دیابت، چاقی، ریزش مو، اختلالات پوستی و عفونت هایی مانند عفونت ناشی از استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین.
مبارزه با سرطان
دانشمندان اهل کرواسی فعالیت ضدتوموری تیموکینون و نیموهیدروکینون را در موش ها بررسی کردند و دریافتند که ۲ فیتوکمیکال موجود در روغن سیاه دانه می توانند میزان سلول های سرطانی را تا ۵۲٪ کاهش دهند.باتوجه به اینکه سیاه دانه غنی از این ترکیبات است، می تواند به کمک مکانیسم های زیر موجب پیشگیری و درمان سرطان شود:
- مبارزه با تکثیر سلول های سرطانی؛
- القای آپوپتوز (مرگ برنامه ریزی شده ی سلول)؛
- جلوگیری از رشد سرطان در داخل چرخه ی سلولی؛
- تولید انواع اکسیژن فعال؛
- ضدمتاستاز (جلوگیری از گسترش و مهاجرت سلول های سرطانی از یک بافت به بافت های دیگر)؛
- ضدرگ زایی (جلوگیری از ایجاد رگ های خون رسان در درون تومورها و جلوگیری از رشد آنها).
براساس مطالعه ای تأثیرات تیموکینون در مقابله با سرطان روده ی بزرگ، پروستات، پانکراس و ریه در موش ها بررسی شد. این مطالعه نشان داد ترکیب تیموکینون با داروهای رایج شیمی درمانی، تأثیر شیمی درمانی را افزایش داده و از سمی بودن آن می کاهد.
سلامت کبد
کبد یکی از مهم ترین اعضای بدن است. تقریبا تمامی سموم در کبد تجزیه می شوند. صفرای تولیدشده از کبد، کلید هضم چربی هاست و موجب شادابی و سلامت روح و جسم تان می شود.
در کسانی که براثر عوارض جانبی داروها، سوءمصرف نوشیدنی های الکلی یا به خاطر بیماری ها با ضعف عملکرد کبد مواجه هستند، روغن سیاه دانه می تواند به طور شگفت انگیزی سرعت بهبود کبد را افزایش دهد. در مطالعه ای تازه دانشمندان کشف کردند روغن سیاه دانه به عملکرد و سلامت کبد کمک می کند و از آسیب های وارد بر آن و بیماری های کبدی جلوگیری می کند.
پیشگیری از دیابت
براساس مقاله ای که اخیرا در مجله ی غدد درون ریز و متابولیسم به چاپ رسید، محققان هندی کشف کردند که روغن سیاه دانه می تواند سلول های بتای پانکراس را تا حدی احیا کند، غلظت انسولین سرم را کاهش بدهد و گلوکز بالارفته ی سرم را بکاهد. این موضوع بسیار بااهمیت است. زیرا با این تفاسیر سیاه دانه یکی از محدود مواد طبیعی است که می تواند از دیابت نوع اول و دیابت نوع دوم پیشگیری کند.براساس مطالعه ای سیاه دانه مانند داروی دیابت «متفورمین» می تواند تحمل فرد نسبت به گلوکز را افزایش دهد، اما عوارض جانبی چشمگیری ندارد و خاصیت سمی کمی دارد. این موضوع اهمیت زیادی دارد، زیرا متفورمین که به طور رایج برای درمان دیابت نوع دوم تجویز می شود، می تواند موجب بروز عوارض جانبی زیر شود:
- نفخ؛
- یبوست/اسهال؛
- قرمزی پوست؛
- سوء هاضمه/تولید باد؛
- سوزش معده؛
- سردرد؛
- تغییراتی در ناخن؛
- ایجاد طعم فلزی در دهان؛
- درد عضلات؛
- معده درد.
کاهش وزن
مجله ی دیابت و اختلالات متابولیکی مطالعه ای را به چاپ رساند که در آن از گیاهانی که خاصیت ضدچاقی دارند، نام برده شد. در این بین نام روغن سیاه دانه نیز به عنوان یکی از مؤثرترین درمان های طبیعی به چشم می خورد.سیاه دانه با خاصیت ضدالتهاب خود به همان شکلی که به درمان دیابت کمک می کند، به کاهش وزن کمک می کند. با کاهش محرک های افزایش وزن، روغن سیاه دانه به میلیون ها نفر برای کاهش وزن کمک می کند. تأثیر سیاه دانه در کاهش وزن به روش های زیر انجام می شود:
- کاهش اشتها؛
- کاهش جذب گلوکز در روده؛
- کاهش سطح گلوکز خون؛
- کاهش کلسترول؛
- کاهش تری گلیسرید.
کاهش ریزش مو
یکی از بهترین خواص روغن سیاه دانه توانایی آن در کاهش و جلوگیری از ریزش مو است. کسی دقیقا نمی داند این ویژگی روغن سیاه دانه برای چیست، اما به احتمال قوی این ویژگی به خاطر خاصیت آنتی اکسیدانی و ضدمیکروبی آن است. سیاه دانه با تقویت فولیکول های مو، موجب استحکام ریشه ی مو می شود.
سلامت پوست
ملانین در شبکیه، مشیمیه و اپیدرم تولید می شود. این رنگدانه از پوست در برابر آسیب ها محافظت می کند. ملانین باعث ایجاد رنگ خاص چشم و پوست می شود. روغن سیاه دانه با تنظیم تولید ملانین می تواند به سلامت و جوانی پوست و سلول های آن کمک کند.به عنوان مثال در مطالعه ای که پژوهشگران ایرانی انجام دادند، مشاهده شد که تأثیرگذاری سیاه دانه در بهبود کیفیت پوست و کاهش شدت اگزما روی دست به اندازه ی کرم پوستی بتامتازون است. باتوجه به اینکه روغن سیاه دانه تقریبا عوارض جانبی ای ندارد، می تواند گزینه ای بسیار مناسب در برابر درمان های دارویی برای اختلالات پوستی باشد.
مبارزه با عفونت ها (ناشی از استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین)
در میان تمام میکروب های مقاوم به آنتی بیوتیک که روغن سیاه دانه می تواند نابود کند، استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین یکی از مهم ترین هاست. این باکتری در بیمارستان های سراسر جهان مشکلات جدی ایجاد کرده است. زیرا عفونت های معمولی ناشی از استاف ها کم کم درحال مقاوم شدن در برابر آنتی بیوتیک های رایج هستند. افراد مسن بیشتر درمعرض خطر قرار دارند. زیرا این باکتری عمدتا به وسیله ی روش های تهاجمی مانند عمل های جراحی، لوله های داخل وریدی (تزریق سرم یا دارو به داخل ورید بیمار) و مفاصل مصنوعی گسترش می یابند. باتوجه به ضعف دستگاه ایمنی افراد مسن و افزایش جمعیت این افراد، عفونت های ناشی از این باکتری به مشکلی جدی برای سلامت عمومی تبدیل شده است.
خوشبختانه یکی از مهم ترین خواص روغن سیاه دانه مبارزه با باکتری استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین است. دانشمندان پاکستانی چندین سویه از استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متی سیلین را بررسی و کشف کردند که همه ی آنها به روغن سیاه دانه حساس اند و مصرف روغن سیاه دانه موجب می شود روند انتشار آنها آهسته یا متوقف شود.
عوارض جانبی روغن سیاه دانه
بیش از 600 مقاله علمی در مورد اثربخشی روغن سیاه دانه منتشر شده است. بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت معتقدند خواص و کاربردهای این روغن تقریباً بی نهایت است. نکته کلیدی برای درک اینکه چرا روغن سیاه دانه برای بدن بسیار مفید است، این است که از مواد مغذی زیادی تشکیل شده است که به بهبود سلامت عمومی بدن کمک می کند. و نکته جالب اینکه این روغن با وجود تمام فوایدی که دارد، تقریباً هیچ عارضه جانبی از آن گزارش نشده است.
فقط و فقط در استفاده از این روغن باید سه نکته زیر را مدنظر داشته باشید:
- این روغن را فقط بر روی پوست بدن و درجهت تسکین درد می توان به کار برد.
- قبل از استفاده از این روغن بهتر است با یک مشاور روغن تراپی صحبت کنید. چرا که افراد مختلف ممکن است واکنش های متفاوتی به دریافت این روغن و یا هر محصول طبیعی دیگری نشان دهند.
- رمز اثربخشی این روغن و هر محصول طبیعی دیگری مداومت در استفاده است.
آشنایی با خواص بی نظیر خردل برای سلامتی
