کیست چیست؟
دندانپزشکان از اصطلاح «ضایعه» برای مواردی که در رادیوگرافی ها (عکس های فک و دندان شما) می بینند استفاده می کنند. کیست در اصل یک اصطلاح پاتولوژیک است؛ یعنی در واقع تشخیص قطعی کیست بر اساس شواهدی که زیر میکروسکوپ دیده می شود مسجل می شود؛بنابراین در بیشتر موارد اطلاع واژهٔ کیست تا زمانی که جواب پاتالوژیست به دستمان نرسد یعنی بعد از خارج شدن با جراحی و فرستادن به پاتولوژیست، اطلاق درستی نیست؛اما در مواردی با توجه به تکنولوژی های جدید و نه چندان معمول (مانند استفاده از رادیوگرافی CBCT یا با استفاده از سونوگرافی) امکان تشخیص نسبتاً قطعی قبل از خارج کردن برای کیست های ناحیه فک و صورت و دندانی وجود دارد.بنابراین استفاده از اصطلاح ضایعه درست است و نه کیست. کیست در واقع یک حفرهٔ توخالی به صورت کیسه مانند یا حاوی مایع (مواد نیمه جامد) با دیواره یا غشای متمایز از بافت اطراف است.
عوارض کیست دندان چیست؟
یکی از سوالاتی که معمولا برای بیماران کیست دندان رخ می دهد، این است که در صورت عدم درمان کیست، چه اتفاقی می افتد و چه عوارضی متوجه آنها می شود. در ادامه با برخی از عوارض عدم درمان کیست دندان آشنا خواهیم شد:
- از آنجایی که کیست های دندانی عفونی هستند می توانند موجب درد های شدید در دهان و دندان بیمار شوند.
- از دیگر عوارض معمول کیست های دندانی می توان به عدم عملکرد نرمال میان دندان و لثه ها اشاره نمود.
- این کیست ها می توانند با فشار های ناشی از عفونت و باکتری به دندان های سالم و مجاور دندان آسیب دیده نیز فشار وارد کرده و موجب خرابی آنها نیز شوند.
- اگر کیست دندان بر روی فک ایجاد شود. می تواند با جابه جا کردن بافت های طبیعی لثه و فک موجب فرسودگی و از بین رفتن کامل دندان شود.
- از آنجایی که کیست های دندانی روی لثه و در انتهای ریشه دندان تشکیل می شوند. اگر درمان نشوند می توانند به دندان فشار وارد کنند. در نهایت موجب لق شدن و افتادن دندان می شوند.
- اگر کسیت دندان پس از تشخیص به سرعت درمان نشود. در مواقعی که بیمار تحت فشار عصبی باشد ، می تواند موجب بروز بی حسی در اجزای صورت بیمار شود.
- انبساط استخوان فک یکی دیگر از عوارض ایجاد کیست های دندانی است. که می تواند کاملا بدون درد باشد. اما موجب فرسودگی استخوان فک در بلند مدت شود. و در نهایت فک را ضعیف می کند.
کیست همان عفونت است؟
کیست همان عفونت نیست. کیست ها می توانند که عفونی بشوند که در این صورت درد هم می توانند ایجاد کنند.آبسه های عفونی که با تورم همراه هستند و فیستول های چرکی که از آن ها ترشحات چرکی خارج می شود کیست نیستند. هر چند که عفونت می تواند از طریق مکانیسم هایی با تحریک دسته ای از سلول ها، به ایجاد کیست منجر بشود ولی این دو، مقوله های متفاوت از هم هستند.
بعد از گذشت مدتی از یک پوسیدگی یا ضربه منجر به مرگ پالپ (محتویات کانال های عصبی) دندان، ممکن است که در پای ریشه یک ضایعه تشکیل شود.
در بیشتر موارد این ضایعه که فقط در رادیوگرافی های دندانی مشاهده می شود، یک گرانولوم است (و نه کیست یا آبسه). گرانولوم می تواند در آینده تبدیل به کیست شود یا حتی می تواند تبدیل به آبسه هم بشود. ولی دردناک نیست و شاید در ضربه دندان اندکی درد یا حس متفاوت داشته باشد.
فرق آبسه با کیست چیست؟
آبسه یک حالت التهابی کلینیکی است که دندان پزشک با معاینه آن را تشخیص می دهد. آبسه در عکس رادیوگرافی اغلب ممکن است دیده نشود. آبسه به تنهایی بعد از مرگ پالپ (عصب) دندان و عفونی شدن کانال های دندان می تواند به وجود آمده باشد یا بعد از وجود یک کیست یا گرانولوم ایجاد شده باشد.
در درجهٔ اول وقتی با ضایعه ای مواجه هستیم نمی دانیم که واقعاً کیست هست یا نه!شیوع کیست های حقیقی بالا نیست بنابراین برای درمان ابتدا به سراغ درمان منشأ (دندان) می رویم. برای ددندان پزشک در مرحلهٔ درمان فرقی نمی کند که آن چه ر عکس رادیوگرافی می بیند کیست باشد یا گرانولوم …، چرا که در مرحله درمان اولیه بیشتر موارد فقط درمان ریشه مشکل را حل می کند.بعد از درمان منشأ احتمالی که یک دندان پوسیده یا ضربه دیده یا پرشده است، معمولاً منتظر می مانیم که ضایعه به سمت کوچک شدن برود. درمان دندان دو راه دارد، اولی درمان ریشه (عصب کشی) است و راه دوم حذف صورت مسئله با کشیدن دندان است.بعد از درمان ممکن است نیاز باشد که شما چند ماه بعد مراجعه کنید تا نتیجهٔ درمان بررسی شود.
در بررسی روند درمان ممکن است که نیاز به خارج شدن ضایعه (تا اینجا هم کیست نیست!) وجود داشته باشد که در این حالت درمان جراحی برای شما انجام می شود. یا اینکه روند درمان مطلوب باشد و همان درمان قبلی کافی باشد و کار بیشتری انجام نشود.