کیست چیست؟
دندانپزشکان از اصطلاح «ضایعه» برای مواردی که در رادیوگرافی ها (عکس های فک و دندان شما) می بینند استفاده می کنند. کیست در اصل یک اصطلاح پاتولوژیک است؛ یعنی در واقع تشخیص قطعی کیست بر اساس شواهدی که زیر میکروسکوپ دیده می شود مسجل می شود؛بنابراین در بیشتر موارد اطلاع واژهٔ کیست تا زمانی که جواب پاتالوژیست به دستمان نرسد یعنی بعد از خارج شدن با جراحی و فرستادن به پاتولوژیست،اطلاق درستی نیست؛ اما در مواردی با توجه به تکنولوژی های جدید و نه چندان معمول (مانند استفاده از رادیوگرافی CBCT یا با استفاده از سونوگرافی) امکان تشخیص نسبتاً قطعی قبل از خارج کردن برای کیست های ناحیه فک و صورت و دندانی وجود دارد؛بنابراین استفاده از اصطلاح ضایعه درست است و نه کیست. کیست در واقع یک حفرهٔ توخالی به صورت کیسه مانند یا حاوی مایع (مواد نیمه جامد) با دیواره یا غشای متمایز از بافت اطراف است.
کیست ها چند نوع هستند؟
کیست های ناحیه فک (در سینوس ها و بافت نرم ناحیه دهان و صورت تقسیم بندی کیست ها متفاوت است) به طور کلی به دو نوع کیست ها با منشأ التهابی و کیست های با منشأ تکاملی تقسیم می شوند.کیست های منشأ التهابی که به خاطر پوسیدگی یا ضربه به دندان ها یا عفونت دندان ترمیم شده ممکن است ایجاد شوند موضوع صحبت ما هستند که شایع ترین آن ها کیست رادیکولار یا پری آپیکال (کیست مربوط به ریشهٔ دندان) است.طبقه بندی کلی کیست ها پیچیده و طولانی است و سایرکیست های غیر التهابی و خارج استخوان فکین موضوع صحبت ما نیستند
انواع کیست دندان و لثه
در اینجا به 5 دسته اصلی کیست دندان و لثه اشاره می کنیم:
- کیست هایی که قبل از بیرون آمدن دندان عقل ایجاد می شوند. این کیست ها موجب از بین رفتن استخوان دندان و فرسودگی دندان مجاور می شود. که معمولا با کشیدن دندان عقل به طور کامل رفع خواهند شد.
- کیست های رویشی از انواع دیگر کیست های دندانی هستند که قبل از بیرون آمدن دندان های اصلی ایجاد می شوند. این کیست ها معمولا زمانی که دندان در حال عبور از استخوان فک و بافت لثه ای است، در کودکان بروز می کند. این کیست ها پس از رویش دندان به طور خود به خود از بین می روند.
- کیست های پری آپیکال از انواع کیست های دندانی و لثه هستند. آنها معمولا در اطراف ریشه دندان آسیب دیده تشکیل می شوند. دلیل ایجاد آن عفونت کردن دندان آسیب دیده است. اگر عفونت به طور تخصصی درمان نشود و بیمار فقط به مصرف آنتی بیوتیک بسنده کند. ممکن است بعد از مدتی کیست در انتهای ریشه دندان تشکیل شود. دندان های عفونی یا باید عصب کشی و درمان شوند و یا اینکه در صورت گستردگی عفونت دندان و از دست رفتن ریشه، دندان کشیده شود.
- کیست هایی که از نوع پری آپیکال هستند. و پس از کشیدن دندان به طور کامل از بین نمی روند، به عنوان کیست های باقیمانده شناخته می شوند.
- کیست های پریودنتال از خطرناک ترین نوع کیست های دندانی می باشند. زیرا این کیست ها معمولا بدون درد هستند. آنها با عکس برداری ( با پرتو ایکس) تشخیص داده می شوند. اما اگر به موقع درمان نشوند می توانند موجب از بین رفتن استخوان فک شوند. این کیست ها معمولا با استفاده از جراحی تخریب و درمان می شوند.
عوارض کیست دندان چیست؟
یکی از سوالاتی که معمولا برای بیماران کیست دندان رخ می دهد، این است که در صورت عدم درمان کیست، چه اتفاقی می افتد و چه عوارضی متوجه آنها می شود. در ادامه با برخی از عوارض عدم درمان کیست دندان آشنا خواهیم شد:
- از آنجایی که کیست های دندانی عفونی هستند می توانند موجب درد های شدید در دهان و دندان بیمار شوند.
- از دیگر عوارض معمول کیست های دندانی می توان به عدم عملکرد نرمال میان دندان و لثه ها اشاره نمود.
- این کیست ها می توانند با فشار های ناشی از عفونت و باکتری به دندان های سالم و مجاور دندان آسیب دیده نیز فشار وارد کرده و موجب خرابی آنها نیز شوند.
- اگر کیست دندان بر روی فک ایجاد شود. می تواند با جابه جا کردن بافت های طبیعی لثه و فک موجب فرسودگی و از بین رفتن کامل دندان شود.
- از آنجایی که کیست های دندانی روی لثه و در انتهای ریشه دندان تشکیل می شوند. اگر درمان نشوند می توانند به دندان فشار وارد کنند. در نهایت موجب لق شدن و افتادن دندان می شوند.
- اگر کسیت دندان پس از تشخیص به سرعت درمان نشود. در مواقعی که بیمار تحت فشار عصبی باشد ، می تواند موجب بروز بی حسی در اجزای صورت بیمار شود.
- انبساط استخوان فک یکی دیگر از عوارض ایجاد کیست های دندانی است. که می تواند کاملا بدون درد باشد. اما موجب فرسودگی استخوان فک در بلند مدت شود. و در نهایت فک را ضعیف می کند.