آیا اوراق مشارکت و اوراق قرضه اسلامی هستند؟
در اوراق مشارکت سرمایه گذار، با خرید این اوراق ، در پروژه معینی مثل احداث جاده، نیروگاه و... مشارکت کرده و طبیعتا، در سود آن پروژه سهیم خواهد شد. بنابراین، پشتوانـه اوراق مشارکت، یک دارایـی مشخص، مثل نیروگاه، جاده، سـد و یا یک خط تولیـد است. اما در اوراق قرضه، این چنیـن نیست. از اسم این اوراق هم مشخص است که منتشرکننده اوراق از سرمایه گذار، پول قرض می کند، اما این که این پول با چه هدفی و برای چه کاری قرض می شود، مشخص نیست. بنابراین، خریدار اوراق قرضه در واقع، پول خود را بابت کاری که نمی داند چیست، در اختیار منتشرکننده اوراق قرار داده و ناشر اوراق نیز به وی، سـود می پردازد.
این اولین نکته ای بود که اوراق قرضه را غیرشرعی می کند چرا که براساس تعالیم اسلامی ربا که یکی از بزرگترین گناهان به شمار می آید زمانی اتفاق می افتد که فردی چیزی اعم از پول یا غیر از آن را به کسی قرض دهد و شرط کند که موقع پس دادن باید بیشتر از اندازه اصل سرمایه را به فرد برگرداند. مثلا فردی 100 هزارتومان به کسی قرض بدهد و شرط کند که هنگام پس دادن پول باید 120 هزار تومان پرداخت کند. آنچه که در اوراق قرضه اتفاق می افتد دقیقا همین حالت است.
اوراق بهادر چیست و انواع آن کدامند؟دومین نکته این است که در اوراق قرضه مشخص نیست که منتشرکننده (ناشر) این اوراق، پول را برای چه کاری صرف خواهد کرد. چه بسا پول ناشی از فروش اوراق قرضه، صرف کارهایـی شود که ازنظر اسلام، جایز نیست اما در اوراق مشارکت، پروژه ای که قرار است تأمین مالی برای آن انجام شود، کاملا مشخص و مورد تأئید بوده و به سرمایه گذاران از قبل، اعلام می شـود.
بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که برای انتشار اوراق مشارکت، شرکت یا دستگاهی که قصد انتشار این اوراق را دارد، ابتدا باید طرح توجیه اقتصادی درباره پروژه ای که قرار است اوراق مذکور، برای تأمین مالی آن منتشر شود، تهیه نماید. تنها درصورت تأئید این طرح توسط نهادهای مربوط مثل بانک مرکزی و سازمان بورس، شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را خواهد داشت. همچنین نرخ سود علی الحساب اوراق مشارکت نیز براساس طرح توجیه اقتصادی و البته، در چارچوب سیاست های پولی و مالی کشور، تعییـن و به سرمایه گذاران اعلام می شود. بدین ترتیب مشخص است که نظارت لازم بر این مساله از سوی نهادهای مسؤول صورت می گیرد.
نکته: ناشر اوراق مشارکت باید پس از پایان طرح و در سررسید نهایی اوراق، سود قطعی طرح را محاسبه کرده و درصورتی که سود قطعی از سود پرداختی به سرمایه گذاران بیشتر باشد، مابه التفاوت را به آنان پرداخت نماید. البته، درصورتی که سود قطعی پروژه، از سود علی الحساب پرداختی کمتر باشد، جبران مابه التفاوت برعهده ضامن اوراق اوراق مشارکت بوده و ضرر و زیانی از این بابت، متوجه خریدار این اوراق نیست.
بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که برای انتشار اوراق مشارکت، شرکت یا دستگاهی که قصد انتشار این اوراق را دارد، ابتدا باید طرح توجیه اقتصادی درباره پروژه ای که قرار است اوراق مذکور، برای تأمین مالی آن منتشر شود، تهیه نماید. تنها درصورت تأئید این طرح توسط نهادهای مربوط مثل بانک مرکزی و سازمان بورس، شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را خواهد داشت. همچنین نرخ سود علی الحساب اوراق مشارکت نیز براساس طرح توجیه اقتصادی و البته، در چارچوب سیاست های پولی و مالی کشور، تعییـن و به سرمایه گذاران اعلام می شود. بدین ترتیب مشخص است که نظارت لازم بر این مساله از سوی نهادهای مسؤول صورت می گیرد.
نکته: ناشر اوراق مشارکت باید پس از پایان طرح و در سررسید نهایی اوراق، سود قطعی طرح را محاسبه کرده و درصورتی که سود قطعی از سود پرداختی به سرمایه گذاران بیشتر باشد، مابه التفاوت را به آنان پرداخت نماید. البته، درصورتی که سود قطعی پروژه، از سود علی الحساب پرداختی کمتر باشد، جبران مابه التفاوت برعهده ضامن اوراق اوراق مشارکت بوده و ضرر و زیانی از این بابت، متوجه خریدار این اوراق نیست.
