اوراق بهادر چیست و انواع آن کدامند؟

دارایی های مشهود و نامشهود چیست؟

هر فردی دو نوع دارایی دارد یکی دارایی های مشهود و دیگری نامشهود. دارایی مشهود همان طور که از نام آن پیداست به صورت فیزیکی ملموس و قابل رویت است مثل وسایل نقلیه، مسکن و...
اما در مقابل دارایی که به صورت فیزیکی ملموس نیست را دارایی های نا مشهود یا مالی می گویند. مانند سرقفلی، برند، اوراق بهادار و...

اوراق بهادر چیست؟

اوراق بهادار نوعی ابزار مالی

همان طور که اشاره شد اوراق بهادار نوعی ابزار مالی است که یا موقعیت مالکیت فرد را در شرکت هایی که به طور عمومی در بورس معامله می شوند(سهام)، نشان می دهد، یا نشان دهنده نوعی رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا شرکت است (اوراق مشارکت) یا نماینده حقوق مالکیتی است که به صورت اختیار خرید یا فروش نمایش داده می شود. در واقع اوراق بهادار از هر نوع(سهام، اوراق قرضه و مشارکت یا اختیار معامله) که باشد، نوعی ارزش مالی را به نمایش می گذارد. هر ورقه بهادار می تواند در وجه حامل بوده، یعنی مالکیت آن با حامل این اوراق باشد، و یا با نام باشد که در این صورت تنها فردی که این اوراق با نام وی ثبت شده است مالک این اوراق خواهد بود.
با توجه به تعاریف گفته شده اوراق بهادار را بر اساس نوع دارایی می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:

• اوراق حقوق صاحبان سهام (سهام عادی، حق تقدم سهام و …)
• اوراق بدهی (اوراق مشارکت، اوراق قرضه، صکوک و …)
• ابزارهای مشتقه (اختیار معامله، قراردادهای آتی و …)

در این مطلب قصد داریم با ماهیت انواع این اوراق بهادار آشنا شویم و در ادامه با مقایسه انواع اوراق بهادار کاربرد آن ها را به عنوان ابزاری برای سرمایه گذاری تشریح نماییم.

اوراق حقوق صاحبان سهام

به طور کلی سهام بیان گر میزان مالکیت فرد از یک دارایی است. برای مثال فرض کنید ارزش روز شرکتی یک میلیارد تومان باشد. اگر مالکیت این شرکت به صورت مساوی در اختیار ۵ نفر باشد، در واقع هر یک از آن ها ۲۰% از مالکیت سهام شرکت را در اختیار دارند. حال فرض کنید مالکیت شرکت مذکور بین هزاران نفر تقسیم شود. مثلا یک میلیون برگه سهم ۱۰۰۰ تومانی که هر فرد تعدادی برگه سهم داشته باشد. در این صورت هر فرد به اندازه تعداد برگه سهمی که در اختیار دارد مالک شرکت است و می تواند در امور مربوط به شرکت تاثیرگذار باشد. این تعریف به نوعی یک تعریف ساده از سهام می باشد.
برای تقسیم بندی انواع سهام دسته بندی های زیادی ارائه شده است. همان طور که در تعریف اوراق بهادار نیز گفته شد، سهام می تواند با نام و یا بی نام (در وجه حامل) باشد. همچنین سهام از نظر منشأ آورده سرمایه گذار به دوسته ی سهام نقدی و سهام غیرنقدی تقسیم می شود. در قانون تجارت آمده است که “سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی، که مشخص کننده میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب آن در شرکت سهامی است. ورقه سهم سند قابل معامله ای است که نماینده تعداد سهام تحت تملک صاحب آن در شرکت سهامی می باشد.”

انواع سهام

سهام عادی

معمول ترین نوع سهام است که تعداد آن برای هر شرکت بستگی به میزان سرمایه شرکت دارد. تعداد سهام هر شرکت برابر است با سرمایه ثبت شده شرکت تقسیم بر ارزش اسمی هر سهم. طبق قانون تجارت، در شرکت های سهامی عام ارزش اسمی سهام نباید بیش تر از ده هزار ریال باشد. این عدد در بازار سرمایه (بورس) معمولا ۱۰۰۰ ریال است.

سهام ممتاز(ترکیبی)

درصورتی که برای بعضی از سهام شرکت با رعایت مقررات مزایائی قائل شوند، اینگونه سهام، سهام ممتاز نامیده می شود. امتیازات در نظر گرفته شده برای دارندگان این سهام باید در مجمع عمومی شرکت به تصویب اکثریت سهامداران برسد. برای مثال یکی از امتیازات این نوع سهام می تواند اختصاص سود ثابت به دارندگان آن باشد.

حق تقدم سهام

هنگامی که شرکتی قصد انجام افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده را داشته باشد، نوعی اوراق بهادار به سهامداران آن تعلق می گیرد که اولویت مشارکت در افزایش سرمایه شرکت را به آن ها می دهد. این اوراق قابل معامله بوده و حق تقدم سهام نامیده می شود.

سهام جایزه

اگر شرکتی افزایش سرمایه از محل سود انباشته و یا تجدید ارزیابی دارایی انجام دهد، به سهامداران شرکت سهام جایزه تعلق می گیرد. ماهیت این نوع سهام نیز مشابه سهام عادی است.

سهام با نام

سهامی که نام مالک آن (خریدار) در ورقه سهم یا در دفتر سهام شرکت، ثبت شده باشد را با نام می گویند. با نام بودن سهام امکان ارتباط میان شرکت و صاحبان سهام را تسهیل می نماید.

سهام بی نام

این نوع سهام نیز تماما ویژگی های یک ورقه بهادار بی نام را دارد. به این معنا که در وجه حامل تنظیم شده و برای انتقال آن نیازی به ثبت نیست، تنها لازم است ورقه بهادار به شخص خریدار تحویل داده شود. این گونه سهام با رعایت مفاد قانون تجارت امکان تبدیل به سهام با نام را دارند.

سهام نقدی

در صورتی که فردی در ازای آورده نقدی (پول) سهام شرکتی را خریداری کند، سهام نقدی به وی تعلق می گیرد. مفهوم این سهام به نوعی در مقابل مفهوم سهام غیر نقدی قرار می گیرد.

سهام غیر نقدی

برای دریافت سهام غیر نقدی خریدار به جای پرداخت پول می تواند با آورده های دیگر مثل زمین، املاک و … صاحب سهام شرکت شده و به نوعی در قعالیت های شرکت مشارکت نماید.

سهام سرمایه ای

انواع سهام نقدی و غیر نقدی که تا به این جا توضیح داده شد زیرمجموعه سهام سرمایه ای قرار می گیرد.

سهام انتفاعی

سهمی است که مبلغ اسمی آن به دارنده سهم بازگردانده شده باشد. در واقع مالک این سهم در سود و زیان شرکت سهیم است اما در صورت انحلال شرکت مبلغ اسمی به وی تعلق نخواهد گرفت.

سهام موسس

در صورتی که موسسین هنگام شروع فعالیت شرکت سهمی را برای خود در نظر بگیرند، به این نوع سهام، سهام موسس می گویند. این سهم ممکن است مانند سهام ممتاز از مزایایی بهره مند باشد.

اوراق مبتنی بر بدهی (اوراق بدهی)

اوراق مبتنی بر بدهی انواع مختلفی دارند. گاه آن ها را بر اساس ساختار سرمایه ای کشور مربوطه به دو نوع اسلامی و غیر اسلامی تقسیم می کنند. بعضا اوراق مبتنی بر بدهی را به صورت کلی اوراق قرضه نیز می نامند. اما در ادامه خواهیم گفت که اوراق قرضه خود نوعی از اوراق مبتنی بر بدهی هستند. به طور کلی اوراق بدهی، نوعی اوراق با ارزش هستند که بیانگر یک رابطه بدهکار و بستانکار بین طرفین معامله می باشند.
از یک نگاه دیگر این اوراق را به عنوان یکی از روش های تامین مالی شرکت ها و یا نهادهای حکومتی (دولت، شهردای ها و …) می شناسند. در این روش از تأمین مالی، وجوه حاصل به عنوان بدهی در صورت های مالی شرکت و یا نهاد منتشرکننده اوراق، قرار می­گیرد. هدف از انتشار این گونه اوراق معمولا تجمیع سرمایه های کلان برای انجام پروژه های فیزیکی و یا تأمین مالی بنگاههای بزرگ اقتصادی است.
یکی از مهم ترین دغدغه های بنگاه های اقتصادی تامین مالی برای پروژه های در دست اجرای آنها است.در واقع نبود منابع مالی کافی، سرمایه گذاری های آنها را تحت تاثیر خود قرار می دهد. در این میان مسیرهای متعددی برای تامین مالی بنگاه ها در کشور تعریف می شود اما آنچه از اهمیت بالایی برخوردار است، انتخاب روشی ساده، سریع و با کمترین هزینه برای تحقق این امر است. اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار و روش های تامین مالی شرکت ها است و انواع مختلفی دارد.
در یک نوع تقسیم بندی اوراق بدهی به دو نوع دولتی و شرکتی تفکیک می شوند.

اوراق بدهی دولتی به چه اوراق بهاداری گفته می شود؟

اوراق دولتی، اوراق بهاداریست است، که توسط دولت منتشر می شود و سررسید طولانی دارند. در واقع دولت برای تأمین کسری بودجه یا تأمین سرمایه مورد نیاز طرح های عمرانی خاص یا عام، اقدام به انتشار اوراق قرضه دولتی می کند. معمولاً نرخ بهره این اوراق، برای کل دوره ثابت است و به همین ترتیب از ریسک کمتری نیز برخوردار است.

اوراق بدهی شرکتی به چه اوراق بهاداری گفته می شود؟

اوراق بدهی شرکتی همانطور که از اسم آن پیداست توسط شرکت ها منتشر می شود. شرکت های بزرگ به تشخیص بورس توانایی انتشار و بازپرداخت بدهی دارند، برای تامین مالی پروژه های جدید اوراق بدهی منتشر می کنند. در این راستا به طور قطع راه امن تامین مالی بنگاه های اقتصادی از بازار سرمایه عبور می کند. در واقع به جای آنکه شرکت ها به بانک بروند و مجموعه بانکی کشور به عنوان واسطه برای آنها تامین مالی انجام بدهد، خودشان می توانند با افزایش اعتبار در بازار سرمایه منابع جمع کنند. این رویکرد می تواند کاهش هزینه های مالی شرکت ها را به دنبال داشته باشد.

سهم بازار اوراق بدهی از کل اقتصاد

با ورود ابزارهای جدید و انتشار اوراق بهادار گوناگون، تلاش شده تا نه تنها پوشش تنوع بالایی از سلیقه ها صورت گیرد، بلکه بنگاه ها بسته به نیاز خود و حجم تامین مالی مورد نظر، از اوراق بهادار مطلوب که با خواسته آنها تطابق بیشتری دارد، استفاده کنند. هر چند مشاهده می شود که طی سال های اخیر رشد چشمگیری در بازار بدهی صورت گرفته، اما همچنان با بازارهای بین المللی و میزان معاملات آنها فاصله زیادی داریم. در واقع بازار اوراق بدهی، یکی از مهم ترین بازارهای مالی کشور است، که به رغم رشد خوب آن در سال های اخیر، هنوز از رشد و بلوغ کافی برخوردار نشده است. به طوری که آمار نشان می دهد که سهم بازار اوراق بدهی از کل اقتصاد ایران طی 10 سال اخیر 3 تا 9 درصد در نوسان بوده است.

انواع اوراق بدهی

اوراق قرضه

این اوراق، اوراق قابل معامله ای هستند که نشان دهنده پرداخت مبلغی مشخص (به عنوان وام یا قرض) با بهره معین می باشند. تمامی این مبلغ می بایست به همراه بهره مذکور در موعد یا مواعد معینی بازپرداخت شود. ممکن است علاوه بر بهره، مزایای دیگری نیز برای اوراق قرضه در نظر گرفته شود. دارندگان اوراق قرضه حق دخالت در اداره امور شرکت و یا نهاد مربوطه را نداشته و تنها بستانکار آن محسوب می شوند. از انواع مختلف اوراق قرضه می توان به اوراق قرضه با سود ثابت، اوراق قرضه با سود شناور، اوراق قرضه با یک سر رسید و اوراق قرضه با بیش از یک سر رسید اشاره کرد. همچنین این اوراق بر اساس تاریخ سر رسید، به اوراق قرضه کوتاه مدت ( سر رسید یک تا پنج سال)، اوراق قرضه میان مدت (سر رسید پنج تا ده سال) و اوراق قرضه بلند مدت (سر رسید بیش از ده سال) تقسیم می شوند.

اوراق مشارکت

همان گونه که از نام آن مشخص است، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیان کننده مشارکت دارنده آن در یک طرح اقتصادی می باشد. طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی، برای تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز در طرح های عمرانی دولت (که در بودجه مشخص می شوند) و همچنین برای تامین منابع مالی مورد نیاز و مشارکت در طرح های اقتصادی سایر نهادهای دولتی، شهرداری ها، شرکت های سهامی عام، سهامی خاص و شرکت های تعاونی اوراق بهاداری منتشر می شود که به آن اوراق مشارکت می گویند. سرمایه گذارانی که قصد مشارکت در این طرح ها و بهره مندی از سود حاصل از آن را داشته باشند، از طریق عرضه عمومی می توانند اقدام به خرید اوراق مشارمت نمایند.
لازم به ذکر است این اوراق می توانند بی نام و یا با نام منتشر شوند.

آیا اوراق مشارکت و اوراق قرضه اسلامی هستند؟

اوراق قرضه اسلامی (صکوک)

اوراق بهادار قابل معامله و با ارزش یکسانی هستند که بر پایه قراردادهای مورد تایید اسلام منتشر می شوند. دارندگان این اوراق به صورت مشترک صاحب یک دارایی و منافع حاصل از آن هستند. در واقع از آن جا که اوراق قرضه بر اساس قرض با بهره طراحی شده و در قوانین اسلامی ربا محسوب می شونند، اوراق قرضه اسلامی(صکوک) بر اساس احکام اسلامی و با درآمد ثابت یا شناور طراحی شده اند. در ابتدا برای حل مشکل غیر اسلامی بودن اوراق قرضه به انتشار اوراق مشارکت پرداخته شد؛ اما از آن جا که اوراق مشارکت برای تامین نقدینگی کاربردی نداشته و تنها وابسته به یک پروژه فیزیکی است، اوراق صکوک نیز پس از آن منتشر شدند.

اوراق اجاره (صکوک اجاره)

در اوراق اجاره ارتباطی مشابه اوراق مشارکت بین طرفین معامله وجود دارد، با این تفاوت که این رابطه در قالب مالک (موجر) و مستاجر بین دو طرف برقرار می شود.
در انتشار این نوع اوراق یک نهاد واسط وجود دارد که مبالغ جمع آوری شده توسط سرمایه گذاران را صرف خرید یک دارایی کرده و در اختیار نهاد یا شرکت درخواست کننده انتشار اوراق قرار می دهد. در این معامله مستاجر (که همان نهاد یا شرکت اجاره کننده دارایی است) موظف است اجاره بها (سود اوراق) را در فواصل زمانی معین به سرمایه گذاران پرداخت کند. همچنین متعهد می شود که پس از طی یک دوره زمانی مشخص، با پرداخت اصل پول هزینه خرید دارایی را به سرمایه گذاران پرداخت کرده و دارایی را به تملک خود در بیاورد.

اوراق خزانه (اسلامی)

هنگامی که دولت ها توان پرداخت بدهی خود در کوتاه مدت را نداشته باشند، از انتشار اوراق خزانه برای تسویه این بدهی ها استفاده می کنند.
مثلا فرض کنید که دولت قصد دارد بدهی خود را دقیقا یک سال دیگر به پیمانکار مربوطه پرداخت کند. در این صورت دولت اقدام به انتشار اوراق خزانه با سر رسید مشخص (در این مثال یک سال) کرده و به پیمانکار گواهی می کند که این بدهی را یک سال دیگر پرداخت کند (ساز و کاری شبیه به چک). پیمانکار می تواند تا تاریخ سر رسید صبر کرده و تمامی مبلغ بدهی را دریافت کند. یا این که اوراق خزانه را به مبلغی کمتر از مبلغ اسمی آن به فروش رسانده و در بازار سرمایه عرضه کند.
در واقع سرمایه گذاران با خرید این اوراق از پیمانکار به میزان مابه التفاوت قیمت اسمی و قیمت عرضه سود کسب می کنند.

گواهی سپرده

این نوع اوراق بهادار در واقع نشان دهنده مالکیت فرد بر مبالغی است که نزد بانک به امانت گذاشته است. این اوراق دارای سر رسید مشخص بوده و بانک در ازای آن اقدام به صدور گواهی می کند. همچنین بانک تعهد می کند که سود مورد توافق را در در رسید مشخص به همراه اصل پول پرداخت کند. این گواهی می تواند بانام و یا بی نام باشد و می بایست شرایط عمده سپرده گذاری در آن ذکر شود. به اوراقی که در ازای افتتاح این حساب ها توسط بانک منتشر می شود، سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری عام می گویند.
در صورتی که بانک برای تأمین مالی طرح هایی نظیر پروژه های ساختمانی، خدماتی، نیروگاهی، تولیدی و توسعه و تکمیل طرح های سودآور موجود اقدام به افتتاح حساب با سررسید مشخص نماید، اوراقی را در ازای افتتاح این حساب ها صادر می کند که به آن سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری خاص می گویند.

ابزارهای مشتقه

در مباحث مالی به قراردادهایی که ساختار پرداخت و ارزش آن وابسته به یک دارایی پایه (کالا، اوراق بهادار، ارز و …) و شاخصه های مربوط به آن باشد، ابزار مشتقه می گویند. مالک این اوراق در واقع اختیار و یا تعهد خرید یا فروش یک دارایی معین را دارد. در واقع ابزار مشتقه ابزاری هستند که از بازارهای پایه ای مثل بازار پول، بازار سرمایه، بازار کالا، انرژی و یا ارز مشتق شده اند و معاملات آن ها در بورس مربوطه انجام می شود.
همچنین لازم به ذکر است که این ابزار ارزش مستقلی نداشته و ارزش آن وابسته به دارایی پایه است. در معاملات ابزار مشتقه اصل دارایی جا به جا نمی شود بلکه عملکرد قیمت آن ناشی از تغییرات قیمت کالا یا اوراق مربوطه است. به زبان ساده معنای حقیقی این قراردادها توافق طرفین معامله برای خرید یا فروش یک دارایی پایه در آینده و در تاریخی مشخص است.

معاملات اوراق مشتقه کجا انجام می شوند؟

بورس اوراق بهادار: بازاریست که در آن اوراق بهادار تحت نظر سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می شود.
بورس کالا : همان طور که از نام آن مشخص است بازاریست که در آن یک کالا تحت نظر نهادهای نظارتی و تنظیم کننده بازار معامله می شود.
بازار خارج از بورس (OTC): این بازار خارج از بورس است و برای معامله فضای متمرکز و فیزیکی وجود ندارد و معامله گران از طریق تلفن، ایمیل و ... با هم ارتباط دارند و قوانین آن در مقایسه با بورس قابلیت انعطاف دارد و براساس توافق طرفین منعقد می شود.

انواع اوراق مشتقه

قرارداد سلف

قراردادی است بین خریدار و فروشنده که به هنگام عقد قرارداد خریدار ملزم است کل مبلغ قرارداد را به فروشنده پرداخت کند. فروشنده هم متعهد است کالا یا دارایی معامله شده را در زمان مشخص شده (تاریخی در آینده) به خریدار تحویل دهد. برای مثال شما میخواهید محصولات پاییز باغ کشاورزی را در تابستان خریداری کنید و کل پول محصول را هنگام قرارداد به کشاورز پرداخت می کنید. اما محصول را 3 ماه بعد در پاییز تحویل می گیرید. این قرارداد غالبا در خارج از بورس انجام می شود اما در بورس کالا هم قرارداد سلف وجود دارد. پیش فروش سکه که قبلا توسط بانک مرکزی انجام می شد یک نوع قرارداد سلف است.
قرارداد سلف چه مزایایی دارد؟
از جمله مزایای این قرارداد برای فروشنده این است که پول لازم برای تولید کالا با محصول را از قبل دریافت می کند. برای خریدار هم این مزیت را دارد که ممکن است کالای خریداری شده در زمان تحویل گران تر شده باشد.

قرارداد آتی

قرارداد آتی شباهت بسیاری به قرارداد سلف دارد با این تفاوت که این قرارداد فقط در بورس کالا منعقد می شود و تحت نظارت کامل سازمان بورس اوراق بهادار است. در این قرارداد مقدار دارایی، قیمت دارایی و همچنین زمان تحویل براساس استانداردهای تعیین شده است. البته وقتی می گوییم قرارداد منظور همان توافق طرفینی است که بورس کالا به نوعی امین این توافق محسوب می شود و یک قرارداد کاغذی نیست. در این نوع قرارداد نیازی به تسویه کامل قبل از تحویل کالا نیست و طرفین هم خریدار و فروشنده بر سر قیمتی در آینده توافق کرده و مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد بورس کالا قرار می دهند. این نوع قرارداد براساس پیش بینی طرفین از آینده قیمتی کالا منعقد می شود.
قرارداد آتی چه مزایایی دارد؟
این قرارداد مانع از نوسان های شدید در آینده می شود. مزیت بعدی این است که شما با سرمایه کم می توانید سرمایه گذاری کنید و سود لازم را کسب کنید و به نوعی هم از نزول و هم صعود قیمت در آینده سود ببرید.

قرارداد اختيار معامله

این قرارداد به این صورت است که مثلا شما 1000 سهم از شرکتی را دارید و میخواهید آن را به فردی دیگر بفروشید. منتهی تاریخ تحویل سه ماه آینده خواهد بود. خریدار نمی داند سه ماه آینده قیمت سهام آن شرکت چطور خواهد بود. پس برای این که معامله انجام شود خریدار مبلغی را به عنوان دریافت حق اختیار (مشخص شده است) به شما پرداخت می کند. به این صورت که شما متعهد هستید سهام را سه ماه آینده به خریدار واگذار کنید اما خریدار با توجه به داشتن حق اختیار خرید یا فروش می تواند سهام را در تاریخ مورد نظر از شما دریافت کند یا نکند. مثلا قیمت سهام در زمان انعقاد قرارداد 100 تومن به ازای هر سهم بوده و بعد از سه ماه و در موعد تحویل 200 تومان شده، در این صورت خریدار سهام را از شما دریافت و الباقی پول آن، که در زمان انعقاد قرارداد مشخص شده بود پرداخت می کند. اما اگر قیمت سهام کاهش یافت و مثلا به 70 تومان برسد خریدار حق این را دارد که سهام را نخرد و در آن صورت مبلغی که به عنوان حق اختیار به شما پرداخت شده، به خودتان تعلق پیدا می کند.

قراردادهای معاوضه

قراردادی است که در آن خریدار و فروشنده برای مدت مشخص، دو دارایی یا منافع حاصله از دو دارایی را با کیفیت مشخص به نسبت تعیین شده، معاوضه کنند. این نوع قرارداد یک نوع قرارداد پایاپای است. پس از پایان قرارداد دو دارایی یا منافع این دو دارایی به صاحبان اولیه آنها برمی گردد. این قرارداد به صورت غیررسمی (خارج از بورس) انجام می گیرند.

سایر ابزارهای مالی

اوراق امتیاز تسهیلات مسکن(تسه)

طبق مصوبات شورای پول و اعتبار در سال ۱۳۸۴ مقرر گردید حساب جدیدی تحت عنوان حساب سپرده سرمایه گذاری ممتاز در قالب سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت عادی در بانک مسکن ایجاد گردد. این حساب علاوه بر اعطای سود کوتاه مدت، دارای امتیاز صدور اوراق گواهی حق تقدم استفاده از تسهیلات مسکن نیز می باشد.
در واقع دارندگان حساب سپرده سرمایه گذاری ممتاز بانک مسکن می توانند پس گذشت زمان مشخصی از تاریخ افتتاح حساب، تسهیلات مسکن را از این بانک دریافت کنند. اما در صورتی که یک فرد تمایلی به استفاده از این تسهیلات نداشته باشند، معاملات اوراق امتیاز تسهیلات مسکن (تسه) این اجازه را به او می دهد تا امتیاز خود را تحت عنوان اوراق امتیاز تسهیلات مسکن به فروش برساند. لازم به ذکر است که معاملات این اوراق در بازار فرابورس ایران صورت می گیرد.

گواهی سپرده کالایی (سکه طلا)

در سال ۹۳ شورای عالی بورس و اوراق بهادار “گواهی سپرده کالایی” را به عنوان یک ابزار مالی قانونی در بازار اوراق بهادار شناسایی و تصویب نمود. لذا طبق تعریف ” گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است. پشتوانه این گواهی قبض انبار استانداردی است که توسط انبارهای مورد تایید بورس صادر می شود.”
مهمترین نوع گواهی سپرده کالایی در حال حاضر گواهی سپرده سکه است که معاملات آن در بورس اوراق بهادار نیز انجام می شود. هدف از ایجاد این گواهی کاهش ریسک های ناشی از خرید و فروش فیزیکی و حمل و نقل سکه است. به زبان ساده اگر فردی تصمیم به خرید سکه از طریق بورس را داشته باشد (در صورت داشتن کد بورسی) می تواند نسبت به خرید سکه بهار آزادی در بورس اقدام کند. نگهداری سکه ها تا زمانی که خریدار قصد دریافت آن را داشته باشد در خزانه بانک رفاه کارگران صورت می گیرد. همچنین دارندگان سکه طلای بهار آزادی می توانند سکه های خود را به خزانه بانک رفاه تحویل داده و در قبال آن یک قبض دریافت نمایند. پس از یک روز این قبض تبدیل به گواهی سپرده با نام و به نام دارنده سکه می شود. همان طور که گقته شد این گواهی می تواند در بورس اوراق بهادار خرید و فروش شود. در صورت درخواست دارنده گواهی سکه به فاصله یک روز از درخواست به وی تحویل داده می شود.

در نهایت ...

در این مقاله سعی کردیم به صورت کلی با انواع اوراق بهادار موجود در بازارهای مالی آشنا شویم. دسته بندی های زیادی برای طبقه بندی این اوراق ارائه شده است. برای مثال اوراق بهادار را می توان بر اساس بازار مربوطه به دو گروه اوراق بهادار در بازار پول (بانک) و اوراق بهادار در بازار سرمایه (بورس) تقسیم کرد. اما سعی شد که طبقه بندی ارائه شده تمامی انواع اوراق بهادار را دربرگیرد. در مقالات دیگر جزییات هر یک از اوراق فوق نظیر نوع مالکیت (بانام یا بی نام)، نوع و میزان سود، تاریخ سر رسید، ریسک های مربوطه و اطلاعاتی از این دست به تفکیک توضیح داده شده و با یکدیگر مقایسه شده اند.