گاهی در اثر سوختگی، سلول های رنگدانه ساز از بین می روند که این مساله باعث روشن تر شدن رنگ آن نواحی پوست بعد از ترمیم می شود.یکی از عوارض شایع سوختگی، تغییر رنگ محل سوختگی است که جای آن تا مدت ها باقی می ماند اما علت این تغییر رنگ چیست و آیا راه حلی برای رفع آن وجود دارد یا نه؟ از نظر علمی، علت تیرگی پوست هنگام سوختگی این است که رنگدانه های لایه های سطحی پوستی که آسیب دیده، آزاد می شوند و به لایه های عمقی تر نفوذ می كنند. ماكروفاژهای لایه میانی پوست این رنگدانه ها را می بلعند و در نتیجه پوست آن ناحیه تیره تر می شود. البته تغییر رنگ پوست بر اثر سوختگی محدود به تیره شدن نیست. گاهی در اثر سوختگی، سلول های رنگدانه ساز از بین می روند که این مساله باعث روشن تر شدن رنگ آن نواحی بعد از ترمیم می شود. در صورت قابلیت ترمیم پوست، ظرف مدت 6 ماه تا یك سال رنگ پوست به حالت اولیه بازمی گردد ولی اگر در این مدت رنگ پوست به حالت اول بازنگشت، احتمال ترمیم آن كم است و برای برطرف کردن آن باید از تکنیک های درمانی جدید استفاده کرد.
اگر پوست محل آسیب دیده تیره تر باشد، لیزردرمانی برای برطرف کردن تیرگی موثر است. در این روش که چندمرحله دارد، طول موج های خاص لیزر باعث انهدام ماكروفاژهای ناحیه و پراكندگی تدریجی رنگدانه ها می شود.
از بین بردن جای سوختگی
درمان سریع و مناسب آسیب دیدگی، اغلب بهترین راه برای پیشگیری یا به حداقل رساندن زخم است.بسیاری از زخم ها در طول زمان از بین می روند. اما زخم های کلوید به خودی خود از بین نمی روند و باید تحت مراقبت قرار بگیرند.اگر زخم پیش از این شکل گرفته، با این کارها می توان ظاهر آن را بهتر کرد:
استفاده از ژل : تحقیقات نشان می دهند که این ژل می تواند به بهتر شدن جای سوختگی کمک کند، و اندازه، سختی و قرمزی آن را کاهش دهد.
محافظت از آن ناحیه در برابر خورشید: اشعه های ماورای بنفش خورشید می توانند باعث تیره تر شدن یا مشخص تر شدن جای سوختگی شوند. توصیه می شود از لباس های محافظ یا ضد آفتاب با اس پی اف (SPF) سی یا بالاتر استفاده کنید
برای جلوگیری از سوختگی کودکان چه اقداماتی لازم است؟
مراقب محصولات غیرتجویزی برای از بین بردن جای سوختگی باشید: روی تأثیر این محصولات آزمایشی انجام نشده است.اگر نگران از بین بردن جای سوختگی هستید، دربارهٔ راهکارهای موجود برای کاهش بافت آسیب دیده، با پزشک مشورت کنید.پزشک های متخصص این حوزه، این گزینه های درمانی را برای کاهش جای سوختگی ارائه می دهند:تزریق استروئید، که می تواند درد را کاهش بدهد و اندازهٔ کلوید و سایر زخم ها را کم کند.درمان با لیزر که می تواند قرمزی، درد و سفتیِ کلوید و سایر زخم ها را کاهش دهند.جراحی برای برداشتن بافت های آسیب دیده، کاهش مقدار زخم کلوید و بهبود حرکت پوست.این درمان ها می توانند به کاهش جای سوختگی کمک کنند، اما آن ها را کاملا از بین نمی برند و بهبود کامل زمان می برد.از کرم های حاوی ویتامین A یا ویتامین E برای زخم و جای سوختگی استفاده نکنید، چون ممکن است آن ها را مشخص تر از قبل کنند.
روش های مختلف جراحی و غیرجراحی برای درمان جای زخم سوختگی
استفاده از کشش و اسپلينت :
کشش طولاني براي افزايش طول يک اسکار که دچار چروکیدگی است و عضو را نيزخمیده مي کند کاربرد دارد . ايجاد يک فشار ملايم به مدت طولاني بخصوص روي مفاصل ، مي تواند به جلوگیری از کنتراکچر و جمع شدگي کمک کند . اين امر با طراحي اسپلينت هاي مناسب يا گچ گيري هاي پياپي و مسلسل انجام مي شود و به خصوص در مواردي که زخم سوختگي درحال ترميم است از جمع شدگي بعدي ممانعت مي کند . براي درمان خمیده شدن دست و مچ مي توان از اين روش و پوشش هاي سيليکوني همزمان استفاده کرد .
ماساژ بافت نرم :
استفاده از ماساژ به عنوان يک روش غيرجراحي باعث کاهش حساسيت اسکار ، کاهش تورم و نرم کردن بافت مي شود و در برخي موارد خارش را نيز کم مي کند . بيمار مي تواند از ماساژ دستي يا الکتريکي براي اين منظور استفاده کند . اين عمل بايد ۳ تا ۵ بار در روز به مدت ۱۵ – ۱۰ دقيقه انجام شود .
تزريق به درون اسکار :
تزريق کورتون ، به درون بافت اسکار تازه از رشد اسکار جلوگيري کرده يا اندازه آن را کوچک مي کند . در مطالعات بسياري ديده شده است که درمان همزمان و ترکيبي، از تزريق درون ضايعه همراه با سيليکون و يا بانداژهاي فشارنده مي تواند مؤثرتر باشد . البته تزريق اين ماده درون اسکارهاي خيلي وسيع به دليل محدوديت تجويز امکان پذير نمي باشد . فاصله تزريق معمولاً ۴-۳ هفته مي باشد .از تزريق FU 5 و اينترفرون نيز براي درمان اسکارها استفاده شده است .
سرمادرمانی يا کرايوتراپي :
يکي ديگر از راه هاي درمان اسکار استفاده از کرايوتراپي است . معلوم شده است که در موارد بسياري ، اسکار سرما داده شده شروع به کوچک شدن مي نمايد . البته بيشتر اسکارهاي کلوئيد به اين نوع درمان پاسخ مي دهند . از محدودیتهای اين کار يکي ایجاد زخم ها و تاول هاي ايجاد شده به وسيله اين روش است و ديگر عدم امکان انجام آن در برخي نقاط خاص از جمله بالاي تاندون ها و اعضاي حياتي و سوم هيپوپيگما نتاسيون دائمي (سفید شدن پوست) در محل درمان مي باشد که بخصوص در افرادي که دچار پوست تيره هستند نماي ظاهري مطلوبي ندارد .
ساير موارد :
موارد ديگري را نيز مي توان به فهرست بالا اضافه کرد از جمله استفاده از گرما درمانی اولتراسوند ، استفاده از پوشش هاي گرمايي و پارافين گرم مواردي از اين دست هستند . ايجاد کشش روي بافت جمع شده در صورتي که به همراه حرارت و گرم کردن بافت باشد آسانتر و بهتر صورت مي گيرد .
