حقایقی کوتاه درباره ی شپش موی سر
با آغاز مدارس، بیشتر خانواده هایی که فرزند مدرسه ای دارند، نگران می شوند که فرزندشان شپش بگیرد. این نگرانی جدی است، زیرا هر کسی که با فرد آلوده یا لباس ها و متعلقات او تماس داشته باشد، ممکن است به شپش موی سر مبتلا شود. متاسفانه، شپش سر به آسانی منتقل می شود و کودکان پیش دبستانی، ابتدایی (11-3 ساله) و خانواده های آنان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. اما شپش سر چیست؟ چگونه می توانید آن را تشخیص دهید و نشانه های آن چیست؟ در متن زیر به این پرسش ها پاسخ داده ایم. پس، با ما همراه شوید. شپش سر انگلی است که روی سر انسان یافت می شود.
- شپش سر از راه تماس مستقیم با موی فرد آلوده انتقال می یابد.با اینکه خیلی معمول نیست، اما شپش سر از طریق تماس افراد یا استفاده از شانه، برس، کلاه و لباس های آلوده ی مشترک هم می تواند منتقل شود.
- شپش یک مشکل رایج در کودکان پیش دبستانی و مدارس ابتدایی است.
- احساس حرکت یک حشره روی سر، خارش و وجود زخم های ناشی از آن از نشانه های شپش است.
- فرد درگیر و اعضای خانواده ی وی هم باید درمان شوند.
- به یاد داشته باشید: یک شپش سر + یک شپش سر = دو شپش سر = شروع عفونت شپش سر.
- کودکان بسیار کوچک، پیش از مصرف دارو باید توسط پزشکارزیابی شوند.
شپش چیست؟
شپش سر یا پدیکولوس هومانوس کاپیتیس (Pediculus humanus capitis) انگلی است که در سر انسان زندگی می کند. پدیکولوس (Pediculosis) اصطلاحی است که به عفونت های ایجاد شده با شپش سر گفته می شود. باید بدانید که شپش سر با شپش عانه (پتیروس پوبیس (Pthirus pubis)) که سبب عفونت موی ناحیه تناسلی می شود، متفاوت است. شپش بدن (پدیکولوس هومانوس کورپوریس (Pediculus humanus corporis)) نیز با شپش سر فرق دارد. شپش سر کوچکتر، تیره تر و مقاوم تر از شپش بدن است. در آلودگی های شدید، ممکن است شپش سر روی بدن دیده شود، اما شپش بدن هیچ گاه روی سر دیده نمی شود.
چه کسی در معرض ابتلا به شپش موی سر است؟
آلودگی شپش سر بسیار رایج است و از دوران باستان وجود داشته است. میزان دقیق شیوع شپش سر مشخص نیست، اما به نظر می رسد سالانه بین6 تا 12 میلیون بچه در سنین 3 تا 11 سال در آمریکا به شپش سر دچار می شوند. هر کسی که با فرد آلوده یا لباس ها و متعلقات او تماس داشته باشد، ممکن است به شپش مبتلا شود. در واقع، شپش سر به آسانی منتقل می شود. کودکان پیش دبستانی و ابتدایی (11-3 ساله) و خانواده های آنان بیشتر به شپش سر مبتلا می شوند. همچنین، دختران بیشتر از پسران و زنان بیشتر از مردان به این مشکل مبتلا می شوند.
چگونه شپش را تشخیص دهیم؟
شپش سر را می توانید با نگریستن نزدیک به مو و پوست سر پیدا کنید. باید به دنبال تخم ، شفیره یا شپش بالغ باشید. پیدا کردن شپش نابالغ یا بالغ ممکن است دشوار باشد. معمولاً فقط تعداد کمی از آنها وجود دارد که از انگشتان دست جستجوگر به سرعت فرار می کنند. با این حال، حضور تخم نزدیک به پوست سر تأیید می کند که فرد آلوده شده است. اگر تخم ها بیشتر از 5 میلی متر از پوست سر را درگیر کرده باشد، احتمالاً آلودگی قدیمی است. اگر مطمئن نیستید که فرد به شپش آلوده شده یا نه، می توانید از متخصص مراقب های بهداشتی، مربی بهداشت مدرسه یا متخصص پوست و مو کمک بگیرید. تخم شپش سر به راحتی با میکروسکوپ قابل مشاهده است. نتایج یک تحقیق نشان می دهد که استفاده از شانه ی شپش بهتر از بازرسی بصری صرف است. یعنی با استفاده از شانه ی شپش در هنگام غربالگری، بهتر می توان آلودگی را تشخیص داد.
چگونه شپش سر را درمان کنیم
داشتن شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی شود. علت شپش سر در بزرگسالان یا علت شپش سر در کودکان، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است. شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است. در ادامه به درمان شپش سر میپردازیم.
- درمان شپش سر با سرکه: سرکه تقطیری را به آرامی روی موهای کودک خود بمالید. بعد از مدتی موها را با آب بشویید. در این روش می توانید از سرکه سیب نیز استفاده کنید. بهتر است پس از شست وشو هنگام شانه زدن موها از روغن نارگیل استفاده کنید، این کار به خارج شدن شپش های مرده کمک می کند.
- سیر: سیر دشمن شپش است؛ 8 تا 10 حبه سیر را له کرده و با آب لیمو مخلوط کنید تا به صورت خمیری یکدست شود، سپس آن را روی پوست سر بمالید و بعد از گذشت 30 دقیقه سرتان را با آب گرم بشویید. سیر می تواند باعث سوزش پوست شود، بهتر است از این روش برای کودکان استفاده نکنید.
-
وازلین: وازلین مانع حرکت شپش شده و به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می کند؛ بنابراین وازلین می تواند اثر خفه کنندگی روی شپش داشته باشد. شب قبل از خواب یک لایه ضخیم از وازلین را روی پوست سرتان بمالید و سپس آن را با کلاه پلاستیکی یا حوله حمام بپوشانید. صبح با کمک روغن بچه و شانه ضد شپش اقدام به بیرون آوردن شپش های مرده و تخم های آن ها کنید.
- سشوار: یک روش سریع و مطمئن برای خارج کردن شپش از سر، استفاده از سشوار است. جهت پیشگیری از انتقال شپش به افراد دیگر و وسایل داخل خانه، این کار را بیرون از منزل انجام دهید. از به کار بردن این روش برای کودکان نوپا خودداری کنید زیرا هوای گرم سشوار برای پوست سر آن ها مضر است. اگرچه باد سشوار باعث کشته شدن شپش نمی شود، اما استفاده از آن روی دور تند و داغ باعث از بین رفتن تعداد زیادی از تخم های شپش می شود. در کنار سایر روش های درمانی، سشوار داغ به ریشه کن کردن تخم هایی که در آستانه تبدیل شدن به شپش زنده هستند، کمک می کند. از سشوار می توان به عنوان سلاحی کمکی برای از بین بردن شپش استفاده کرد.
- روغن نارگیل: مقدار زیادی روغن نارگیل را روی پوست سرتان بمالید. سپس با کلاه حمام روی سر را پوشانده و به مدت 2 ساعت صبر کنید؛ بعد از آن با کمک شانه ضد شپش، رِشک ها و شپش های مرده را بیرون بیاورید. موها را با شامپو و نرم کننده بشویید و بعد از خشک شدن موها، مجدداً این کار را تکرار کنید. می توانید هنگام شب قبل از خواب روغن نارگیل را روی سرتان بمالید، با استفاده از یک کلاه حمام آن را پوشانده و تا صبح صبر کنید. صبح روز بعد با کمک یک شانه ضد شپش اقدام به برداشتن شپش ها کنید و سپس موهایتان را با شامپو بشویید. برای رسیدن به نتیجۀ بهتر، دوبار در هفته این کار را تکرار کنید.
- سیب له شده: این روش ممکن است کثیف کاری زیادی داشته باشد اما بسیار موثر است. سیب له شده را روی پوست سر و موهایتان بمالید؛ چند ساعت صبر کنید و سپس سرتان را بشویید.
- بنزیل الکل: اگر کودکتان بیش از شش ماه سن دارد، برای از بین بردن شپش ها، می توانید از محلول بنزیل الکل برای درمان خانگی شپش سر استفاده کنید. این محلول را روی پوست سر بمالید و سپس آن را با آب بشویید. این کار را بعد از یک هفته تکرار کنید تا شپش های باقی مانده که از رِشک های باقی مانده روی سر بیرون آمده اند از بین بروند. پس از شست وشو، از شانه ضد شپش برای خارج کردن شپش های مرده استفاده کنید.
- جوش شیرین: جوش شیرین را با نسبت 1 به 3 به نرم کننده مو اضافه کنید، این کار باعث مسدود شدن مسیرهای تنفسی شپش ها می شود. مخلوط را روی موها مالیده و سپس موهایتان را به چند قسمت تقسیم کرده و با یک شانه تمیز شپش ها و رِشک ها را بیرون بیاورید. بعد از اتمام کار با یک شامپو ضد شپش موهایتان را بشویید. برای از بین بردن کامل شپش ها به مدت چند روز این کار را تکرار کنید.
- شانه زدن موهای مرطوب: شانه زدن موهای مرطوب، یکی از روش های خانگی برای از بین بردن شپش سر است. موها را مرطوب کرده و به کمک یک شانه دندانه باریک آن ها را شانه کنید. استفاده از نرم کننده نیز هنگام شانه کردن می تواند مفید باشد. مو را به چند بخش تقسیم کرده و شانه زدن هر قسمت را تا جایی که دیگر شپشی پیدا نشود، ادامه دهید. هر سه تا چهار روز، در طی چند هفته این کار را تکرار کنید. این کار در کنار سایر روش های درمانی کمک می کند تا سریع تر از شر شپش ها خلاص شوید.
- کندن تخم های ریز شپش: برای درمان خانگی شپش سر و رِشک ها می توانید از ابزارهای مختلفی مانند شانه های ضد شپش یا حتی بردن انگشتان خود لای موها استفاده کنید. اگر چه با توجه به حجم موهای سر کودک، این روش می تواند وقت گیر باشد اما نسبت به استفاده از مواد شیمیایی روش بهتری است. به هر حال این روش نسبت به سایر روش ها سخت تر بوده و ممکن است به اندازۀ آن ها موثر واقع نشود؛ زیرا تا زمانی که حتی یک تخم شپش در موها وجود داشته باشد، نمی توانید از شر آن ها خلاص شوید.
- نظافت منزل: در کنار درمان شپش سر و رِشک ها از مو و پوست سر، محل سکونت افراد مبتلا به شپش نیز باید به طور کامل تمیز شود. شپش ها می توانند از سر بیرون پریده و به اسباب و اثاثیه منزل و اسباب بازی های کودک منتقل شوند. بنابراین باید نسبت به شستن بالش، ملحفه، حوله و کلاه و همین طور خشک کردن آن ها در بالاترین دمای ممکن دقت و وسواس زیادی به خرج دهید. اسباب بازی هایی که قابل شست وشو نیستند را به مدت حداقل دو هفته در کیسه های پلاستیکی در بسته قرار دهید تا مطمئن شوید تمام شپش و رِشک ها مرده اند.
- روغن بادیان رومی (انیسون): روغن بادیان رومی می تواند روی شپش مو را پوشانده و باعث خفه شدن آن شود. طی تحقیقات صورت گرفته روغن بادیان رومی می تواند یکی از موثرترین روش های طبیعی برای از بین بردن شپش سر کودکان باشد. اگرچه روش های دیگر درمان شپش نیز مفید هستند اما روغن بادیان رومی یکی از روش های درمان قطعی شپش است؛ چرا که احتمال بازگشت شپش ها بعد از به کار گرفتن سایر درمان های گیاهی و گذشت چند ماه، می تواند همچنان وجود داشته باشد.
- غوطه ور کردن موها در آب: با فروبردن موها در وان حمام، می توانید شپش ها را خفه کنید. البته این روش زیاد موثر نیست زیرا گزارش ها حاکی از آن است که شپش ها می توانند تا چندین ساعت بعد از فرورفتن در آب زنده بمانند و حتی آب کلرزدۀ استخر نیز نمی تواند باعث از بین رفتن شپش شود.
- مایع ظرفشویی: مایع ظرفشویی باعث نابودی شپش ها نمی شود اما به پاک کردن مواد چسبناکی مانند انواع روغن، مایونز و وازلین، که مادرها برای خفه کردن شپش به موهای کودک خود می مالند، کمک می کند. همچنین مایع ظرفشویی می تواند به تجزیۀ ماده چسب مانندی که باعث چسبیدن تخم شپش به ساقه موها شده، کمک کند. البته از طرفی باعث خشکی شدید پوست سر و مو می شود.
- اسانس های روغنی: همانند روغن نارگیل، می توانید شپش ها را با استفاده از اسانس های روغنی مثل روغن درخت چای، روغن اسطوخودوس، روغن میخک یا روغن برگ دارچین از بین ببرید. همچون روغن نارگیل، قبل از خواب، به میزان کافی یکی از این روغن ها را روی مو مالیده و با یک کلاه حمام سر را بپوشانید؛ این کار را چند روز بعد نیز تکرار کنید. بهتر است قبل از مصرف این روغن ها روی مو به عنوان درمان خانگی شپش سر ، چند قطره از آن را پشت بازوی کودکتان آزمایش کنید، زیرا ممکن است برخی کودکان، به این نوع روغن ها واکنش آلرژیک نشان دهند. برخی اسانس های روغنی نیز مانند روغن نعناع فلفلی، روغن درخت چای یا روغن رزماری می توانند تحریک کننده و آزارنده پوست سر باشند، و حتماً نیاز است که با روغن نارگیل رقیق شوند (دو تا سه قطره از این روغن ها در یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل). در کل استفاده از روغن نعناع فلفلی حتی به صورت رقیق شده برای کودکان توصیه نمی شود.
- نمک اپسوم (نمک حمام): استفاده از مخلوط نمک اپسوم (منیزیم سولفات) با آب می تواند به خلاص شدن از شر شپش ها کمک کند. مواظب باشید نمک با چشم کودک تماس پیدا نکند. توجه داشته باشید که نمک طعام تاثیر چندانی در درمان شپش موی سر ندارد و همچنین نمک دریا و نمک کوشر (نمک بدون ید که دارای دانه های درشت تری نسبت به نمک معمولی است) ممکن است به اندازه کافی در آب حل نشوند.
- درمان شپش با رنگ مو: اگرچه رنگ مو می تواند در از بین بردن شپش موثر باشد، اما هیچ تاثیری در از بین رفتن رِشک ها ندارد. همچنین استفاده از رنگ مو برای کودکان به هیچ عنوان توصیه نمی شود؛ بنابراین به طور کلی راه حل خوبی برای درمان و رفع شپش نیست.
- بنزوئیل پراکسید: به هیچ عنوان از این دارو برای کودکان یک ساله یا کمتر استفاده نکنید. برای استفاده از این روش ابتدا بنزوئیل پراکسید را به طور مستقیم روی پوست سر بمالید و سپس آن را با آب بشویید. هنگام شست وشو بهتر است از یک تشت استفاده کنید تا شپش های مرده داخل آن بریزند. این روش را تقریباً یک هفته بعد نیز تکرار کنید، تا شپش های باقی مانده نیز از بین بروند.
بنابراین با بکارگیری این روش های سادۀ خانگی، خواهید دید که چگونه موها و پوست سر کودکتان از هجوم شپش های مزاحم پاک خواهد شد. برای رسیدن به نتیجۀ دلخواه، این روش ها را طبق بازه های زمانی گفته شده انجام دهید. برخی از این روش ها، مانند روش سیب له شده را می توانید هر روز نیز تکرار کنید. امیدوارم از محتوای پوست و مو نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که به زیبایی خود اهمیت میدهند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش سلامت خانواده ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.
با 15 ماسک خانگی صاحب دست و پای سفید و صدفی شوید!
